£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

guruch zavodi, Qizilqiya, Xilkovo temir yo’l shahobchalari shular jumlasidandir.  

O’lkada ayniqsa paxtachilik va u bilan bevosita bog’liq bo’lgan paxta tozalash 

korxonalari tez sur’atda o’sdi. Bu Markaz to’qimachilik sanoatining o’zbek paxtasiga 

talab-ehtiyoji ortib borayotganiga ko’p jihatdan bog’liq edi.  

Natijada paxta ekiladigan maydonlar 1924 yilda 1921 yilga nisbatan 3 barobar 

ko’paydi. Ishlab turgan sanoat korxonalari soni 144 taga etdi. Birgina paxta tozalash 

sanoatida yalpi maxsulot ishlab chiqarish 1923 yildagi 23,9 mln. so’mlikdan 1924 yilda 

57,8 mln. so’mga etdi. Bundan ko’rinadiki, yangi iqtisodiy siyosat asosida Turkiston 

sanoati tiklanib sezilarli darajada rivojlana boshladi.  

Biroq partiya va sovet hukumati yangi iqtisodiy siyosat Turkistonda sinfiy 

kurashning keskinlashuviga olib kelmoqda, mahalliy boylar, milliy burjuaziya qoldiqlari, 

yirik savdogarlar, musulmon ruhoniylari va boshqa ekspluatator unsurlar jonlanmoqda, 

deb ularga qarshi mafkuraviy tashviqot va targ’ibot ishlarini kuchaytirib yubordi. 

Jumladan, RKP(b) XII s’ezdida (1923) Buxoro va Xivada turkman va qirg’izlarga qarshi 

«o’zbek shovinizmi» mavjud, deb qayd etishgacha borildi. Bu asossiz da’vo va e’tirozlar 

o’lkada milliy nizolarni keltirib chiqarishdan boshqa narsa emas edi. 

Bu xol asta-sekinchilik bilan o’lkada yangi iqtisodiy siyosat yo’lidan chekinishga 

olib keldi. Dehqonga berilgan imtiyozlar qaytarib olindi. Ular qishloq xo’jalik artellariga 

birlashtirila boshlandi. Sanoatni milliylashtirish jarayoni avj oldirildi. Ayniqsa 20-

yillarning oxirlariga kelib ittifoqning, shu jumladan, O’zbekistonning ijtimoiy-siyosiy va 

iqtisodiy-madaniy hayotida ma’muriy-buyruqbozlik boshqaruvi tizimining kuchayishi 

natijasida yangi iqtisodiy siyosat o’z mazmuni va mohiyatini tobora yo’qota bordi.