" Ўзбекистон республикаси" олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Identifikatsiya  –  so`zi  o`rganish,  isbotlash,  tasdiqlash,  ma`nolarini 

anglatadi.  Masalan,  dorishunoslikda  birorta  dori-darmonni  to`liq  identifikatsiya 

qilmasdan turib, uni kasallarga tavsiya etib bo`lmaydi. Jumladan,  antibiotiklar 

---

 

 

 

sinfiga  kiradigan  ampitsilin  dorisini  tarkibi,  kimyoviy  tuzilishi  va  hususiyatlari 

isbotlanishi zarur. 

Xavflarning  identifikatsiyasini  o`rganish  esa  biroz  qiyinroq.  Bunda  har  bir 

xavfni  kelib  chiqish  sabablari,  hususiyatlari  va  oqibatlarini  o`rganishni  taqazo 

qiladi.  Chunki  har  bir  xavfni  yuzaga  kelishiga  sababchi  omillarni,  zarar  keltirish 

darajalari,  salbiy  oqibatlari  va  boshqa  hususiyatlari  bo`ladi.  Mana  shu 

ko`rsatkichlar aniqlangandan keyingina xavfning nomini ayta olamiz. 

Masalan,  termik  yoki  radiatsiya  xavflari  yoki  oqsil  va  yashur  kasalligi  yoki 

gerbetsid va biologic ta`sirlar va xokazo. 

Xavflarni  identifikatsiya  qilishda  albatta  xavflarning  nomenklaturasi  aniq 

o`rganilgan  bo`lishi  lozim.  Chunki  xavfning  aniq  turini,  nomini  bilmasdan  turib, 

uning keltiradigan talofatlarini, oqibatlarini o`rganib bo`lmaydi. 

Demak, xavflarni o`rganishda xavf-sabab-oqibat tushunchalari bir-biri bilan 

bog`liqlikda bo`ladi. 

 

 

 

Mana  shu  uchchala  tushunchalar  ko`ngilsiz  hodisaning  asosiy  ko`rsatkichlari 

hisoblanadi. Ko`ngilsiz hodisaning oqibatlari turli ko`rinishda bo`ladi. 

---

 

 

 

 

 

Misolda  oqibat  havo  transportini  yaroqsiz  holga  kelishi,  odamlarning  turli 

darajada  jarohat  olishi,  o'lim  bo`lishi  yong`in  chiqishi,  portlash  yuz  berishi, 

buzilishlar, atrof-muhitni zararlanishi va boshqa ko'ngilsiz hodisalar kiradi. Yoki: 

 

 

 

 

 

 

Ma’lumki,  xavfsizlik-hayot  faoliyati  xavfsizligining  asosiy  o’zagini  tashkil 

etadi  va  u  inson  faoliyatining  holati  hisoblanadi.  Bu  holatlarda  insonlar  muayyan 

ehtimollikda  yuzaga  keladigan  xavflarni  bartaraf  qilishga  harakat  qiladi.  Ammo, 

hamma xolatlarda ham xavflarni bartaraf qilish imkoniyati bo`lmaydi. 

Xavfsizlikni  ta’minlashda  quyidagi  tushunchalar:  gomosfera  va  texnosfera 

tushunchalari qo’llaniladi.