1 Jamiyat taraqqiyotida ta’lim-tarbiyaning tutgan o‘rni nimada Jamiyat taraqqiyotida tarbiya jarayonining o’rni


Ukraina va Belarusiyada qardoshlik maktablari


Download 331.2 Kb.
bet67/124
Sana05.01.2022
Hajmi331.2 Kb.
#219142
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   124
Bog'liq
1 Jamiyat taraqqiyotida ta’lim-tarbiyaning tutgan o‘rni nimada J

52 Ukraina va Belarusiyada qardoshlik maktablari

2000 yil boshlarida 22 mingga yaqin umumiy taʼlim oʻquv yurtida 6600 mingdan koʻproq oʻquvchi taʼlim oldi, salkam 570 ming oʻqituvchi dare berdi; 665 oliy oʻquv yurtida 560 ming talaba, hunartexnika maktablarida 510 mingdan ziyod oʻquvchi tahsil oldi. Xususiy taʼlim tizimida 170 oliy oʻquv yurti va 250 umumiy taʼlim muassasasi bor. 20,4 ming ommaviy va universal kutubxonaning umumiy kitob fondi 339 mln. nusxadan iborat, 6 ming kino qurilma mavjud. Klub tipidagi 20,2 ming madaniyat muassasasi, 386 muzey, jumladan, 123 oʻlkashunoslik, 134 tarix va arxeologiya, 63 sanʼatshunoslik, 44 adabiyot muzeyi mavjud.

Ukrainada 1490 tashkilot ilmiy va ilmiytexnikaviy faoliyat bilan shugʻullanadi, ularda 10 mingdan ortik, fan doktori va 60 mingdan ziyod fan nomzodi ishlaydi. Milliy Fanlar akademiyasi, Taʼlim va fan vazirligi, Ukraina agrar fanlar akademiyasi, Sogʻliqni saklash vazirligi, Tibbiyot fanlar akademiyasi, Agrar siyosat vazirligi tizimlaridagi ilmiy muassasalar oliy malakali ilmiy kadrlar tayyorlash bilan shugʻullanadi. Ukraina Milliy fanlar akademiyasi, oliy maktab tizimi va tarmoq vazirliklarida yirik ilmiy muassasalar faoliyat yuritadi.

Ukraina adabiyotining ilk manbalari qad. rus pandnasihatlari, avliyoanbiyolar haqidagi rivoyat va qissalar, 11 –13-asrlarga oid yilnomalardan boshlanadi. Kiyevda yaratilgan Ostromir injili (1056–57), "Oʻtgan yillar qissasi" (taxminan 1113) Kiyev Rusidagi ilk adabiy yodgorliklardir. 14–15-asrlarda yilnoma va voqea-hodisalar tarzidagi adabiy asarlar dunyoga keldi. Keyinroq xalq sheʼriy ijodiyoti, shu jumladan, tarixiy qoʻshiqlar, qahramonlik dostonlari, sevgi va mehnat qoʻshiklari, xalq ertaklari paydo boʻldi. 16–17-asrlarda munozarali adabiyot va ilohiyotga doyr adabiyot muhim rol oʻynadi. (Gerasim Smotritskiy, Vasil Surazskiy, Meletiy Smotritskiy (mashhur "Grammatika" darsligi muallifi, 1619), Yoanikiy Galyatovskiy, Petro Mogila (Sharqiy Yevropadagi dastlabki akademik oʻquv yurti asoschisi; keyinchalik uning nomi bilan KiyevMogila akademiyasi deb nomlangan, 20-asrning 90-yillarida qayta tiklangan), Ivan Vishenskiy, Feofan Prokopovich, Ipatiy Potiy, Zaxar Kopistenskiy va boshqa]. Bu davrda Lvovda Ivan Fyodorov tomonidan Ukraina hududida birinchi kitob – "Apostol" nashr etildi. Yevropa Uygʻonish davrida adabiyot tez rivojlandi, 17–18-asrlarda adabiy mavzular kengayib, gʻoyaviyuslubiy jixatdan boyidi, xilmaxil janrlardagi asarlar yaratila boshladi. Yozuvchi, shoir va maʼrifatparvar G.S. Skovoroda (1722–94)ning ijodi kad. ukrain adabiyotining xotimasi, yangi ukrain adabiyotining muqaddimasi boʻldi ("Xarkov masallari" toʻplami, "Ilohiy qoʻshiqlar boʻstoni" sheʼrlar toʻplami).



19–20-asr boshlarida mumtoz ukrain adabiyoti shakllandi. I. Kotlyarevskiy (6 qismdan iborat "Enenda" dostoni), P. Gulak Artemovskiy, G. Kvitka Osnovyanenko, I. Franko, L. Ukrainka, P. Mirniy, O. Pchilka, N. Gogol, M. Kotsyubinskiy va boshqalarlarning asarlari mashhur boʻldi. Buyuk qoʻbizchi Taras Shevchenko esa yangi ukrain adabiyotiga asos soldi. 20-asrda V. Sosyura, P. Tichina, M. Rilskiy, M. Kulish, O. Gonchar, I. Le, M. Stelmax, P. Zagrebalniy, B. Oleynik, V. Simonenko, M. Bajan, I. Drach, M. Movchan va boshqa koʻpgina adiblar yaratgan nasriy va nazmiy asarlar, A. Korneychuk pyesalari Ukraina adabiyotiga munosib hissa boʻlib qoʻshildi. Hozirgi zamon ukrain adabiyoti milliy anʼanalarni zamonaviy Yevropa va jahon madaniyati tajribasi bilan qoʻshish ruhida rivojlanib bormoqda.


Download 331.2 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   124




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling