1-mavzu: ildizmevali ekinlarni

3


. Qand lavlagini vatani Old Osiyo Turkiya, Eron xisoblanadi. Uning


yovvoyi formalari xozirgi vaktda xam Urta yer dengiz, Kasbiy va Kora dengiz
kirgoklarida, Zakavkaziyada uchraydi. Yovvvoyi shakllarida ildiz mevasi dagal,qand
mikdori 5-6% dan oshmaydi. Qand lavlagi xozirgi vaktda bir kancha mamlakatlarda,
Polsha, Germaniya, Fransiya, Angliya, Italiya, Ispaniya, Vengriya, Belgiya, Gol-
landiya, Shvetsariya, Amerika,Rossiya, Ukraina va Kirgizistonda ekiladi.1998 yilda
Xorazmda Turkiya bilan birgalikda shakar ishlab chikaradigan kushma zavod ishga
tushirildi. 1999 yilda Xorazim viloyatida 12ming G'ga, Korakalpogistonda 7 mingG'ga
yerga qand lavlagi ekish rejalash 500-700s/ga xosil olish mumkin.


Qand lavlagining navlarining 3 yilli ko`rsatkichi


Xozirgi paytda lavlagini 50 dan ortik navlari tarkalgan, chet eldan keltirib
respublikamizda ekishga tavsiya kilingan kuyidagi navlari: Astro, Gina, Klavdiya,
Kresus, Lena, Mariya, Romeo, Sermo, Sonya, Flora, Seris.





Urug`i uz vazniga nisbatan 150-170% suv uzlashtiradi.2-5°C da una
boshlaydi.Maysalari -4-5°C sovukka chidaydi.Usuv davri birinchi yili 160-170kun,
ikkinchi yili 100-130 kunga boradi.U birnchi yili shimoliy tumanlarda 1800-2000°C
foydali xarorat talab kiladi. Qand lavlagi uzun kun usimligi, yorug yetishmaganda
xosil va shirasi pasayib ketadi. U namga talabchan (transpiratsion koefitsenti 240-400)
lekin suvni juda tergab sarflaydi.Qand lavlagi ozuk sharoitiga talabchan lekin yengil
shurlangan yerga xam ekish tavsiya yetiladi.


4


. Qand lavlagi toza bandli shudgor,kuzgi don ekinlari sabzavot va katoshkadan


bushagan yerlarga ekiladi.Tuprokka tugri ishlov berish- bu tuprokdagi namni, ozuqa
moddalarini saklashga begona o`tlar, kasallik va zararkunandalardan tozalash,
tuprokning unumdorligini oshishini ta`minlashdan iborat. Utmishdoning xosili
yigilgandan sung sugoriladi, begona ut Urug`i kup bulsa 4-5 sm chukurlikda
disklanadi. 10-15 kundan keyin shudgor kilinadi. Begona ut bulmasa fakat shudgor
kilinadi. Erta baxorda borona kilinadi. O`zbekiston sharoitida yer xaydashdan oldin
gektariga 20-40 t chirigan gung, 90 kg fosfor, 60 kg kaliy ugiti solinadi. Azotli ugitlar
me`yori 200-250 kg bulganda yaxshi natija beradi. Azotli ugitlar bulinib solinadi:
Ekish bilan bir vaktda 20 kg, usuv davrida birinchi va ikkinchi suvdan oldin 90 kg
beriladi.