1-mavzu: Xorijiy investitsiyalarning mazmun-mohiyati va tasniflanishi

Kompleks erkin iqtisodiy zonalar. Amaliyotda bir funktsiyani bajarishga ixtisoslashgan hudud mavjud emas. Eng ko’p tarqalgan hududlarga savdo, bojxona, sanoat, tadqiqot funktsiyalarini bajaruvchi kompleks hududlar kiradi. Ular turli funktsiyalarni bajaradilar va investorlarning turli xil iqtisodiy faoliyat bilan shug’ullanishlariga imkon beradilar. Shu sababli ularni tashkil etishda ustuvor funktsiyalarni belgilab olish lozim. Aynan shu kabi hududlarda (shahar, tuman, viloyatlarni qamrab oluvchi) yangi ma’muriy-hududiy birlik tashkil etilishi mumkin.
Jahon amaliyotining ko’rsatishicha, EIZni barpo etishdagi asosiy afzallik xorijiy investorlar uchun yaratiladigan imtiyozlar va ularning katta hududlarni egallamasligi hisoblanadi. EIZda asosan bojxona, soliq va moliyaviy faoliyat bilan bog’liq imtiyozlar qo’llaniladi. EIZ hajmi jihatdan o’rtacha 0,01 kv. km. dan 330 kv. km. gacha bo’lgan hududlarni qamrab olishi mumkin (7.1-jadval).
7.1-jadval
Jahon amaliyotida qo’llaniladigan maxsus iqtisodiy zonalarning modellari: hajmi va imtiyozlari tarkibi

Erkin zonalarning turlari	Maydoni (kv. km)	Bojxona chegaralarini mavjudligi	Bazaviy imtiyozlar*	Asosiy mintaqalar/ mamlakatlar
Erkin savdo zonalari	3 — 5 gacha	Majburiy	Bojxona imtiyozlari	Rivojlangan va rivoj-lanayotgan mamlakatlarda yirik transport tugunlari