SHunday qilib, oligopolistik tashkilotlar to‘plami davlatning tashqi siyosatini belgilab beradi.
4. Oligopoliyalarning tovar narxlari ustidan tashkilotiyat va mexnatkashlar manfaatini himoya kiluvchi kuchli kasaba uyushmalar faoliyati «bozor» mexanizmlarining o‘zaro ta’sirini tubdan o‘zgartiradi.
SHuning uchun oligopoliyalar ishlovchi tarmoqlarda narxlar talabga nisbatan noelastik, ish haki esa narxlarga nisbatan noelastik.
Agar taklif talabdan ko‘p bo‘lsa, korporatsiyalar narxni pasaytirish shart emas (agar mahsulot ma’naviy eskirgan bo‘lsa, bu bo‘lishi mumkin), balki ular ishlab chiqarishni qisqartirishadi, chunki Barqaror narxlarni ushlab turib, ularning uzoq muddatli Barqaror rivojlanishgia erishish mumkin.
Ochik inflyasiya bo‘lganda kuchli kasaba uyushmalari ish haqini oshirishni talab qilishadi va mulkdorlar emas, balki yollanma ishlovchilar-ma’muriyat boshqaruvchi korporatsiyalar ish tashlash va ishlab chiqarish to‘xtab qolishidan qo‘rqib, ko‘pincha ish haqini oshirishadi.
SHuning uchun oligopolistik tuzilmalarning ichida «narxlar-ish haki-narx ish haki» inflyasion spirali shakllanadi. Deflyasiya sodir bo‘lganda kasaba uyushmalari ish beruvchilarga ish haqini pasaytirishga ruhsat berishmaydi.
SHunday qilib, kasaba uyushmalari tashkilotiyati va oligopoliyalar faoliyati ish haqining narxlarga noelastikligiga olib keladi.
O‘z rivojlanishining Barqarorlashuviga intilib, oligopoliyalar uni strategik prognozlar ishlab chiqarish yo‘li bilan bir necha yilga oldin prognozlashtirishadi. SHunday qilib, rivojlangan mamlkatlarda moxiyatan nobozor bo‘lgan «prognozlashtiradigan tizim» (RT) shakllangan. RT «nobozor»ligining asosiy belgisi - bozor mexnizmlarining 1-navbatda talab va taklif stixiyali o‘zaro munosabatining yo‘qligidir. Bu ko‘p miqdordagi sotuvchilar va haridorlarning stixiyali o‘zaro munosabati asosida avtomatik ravishda to‘g‘rilanadigan narx iqtisodiy tizimi emas, balki nobozor agentlar-yirik firmalar va kasaba uyushmalari tashkilotiyatiga asoslangan iktisodiyotdir.
Prognozlashtirilgan tizim amal qilishida davlat kabi nobozor sub’ekt ham qatnashadi.Zamonaviy iqtisodiy tizimning hususiy sektori prognozlashtirilgan tizimdan farkdi ravishda narxlar ustida tashkilotiyatga ega bo‘lmagan va katta bo‘lmagan ko‘plab korxonalardan iborat bozor tizimini o‘z ichiga oladi, bozor tizimi tarmoqlarida kuchsiz kasaba uyushmalari faoliyat olib boradi, ayrim tarmoqlarda ular umuman yuk.
Bozor tizimi (BT)tarmoqlariga engil va oziq-ovqat sanoati, qurish, shu jumladan, uy-joy qurilishi, yuk va avtomobil transpoti, umumiy ovqatlanish, xizmat ko‘rsatish sohasi, chakana savdoning bir qismi, kishlok ho‘jaligi kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
