25. Chet el elmenti bilan murakkablashgan farzandlikka olish jarayonida ishtirok etuvchi davlatlarning vakolatlari xususida fikr yuriting va xalqaro shartnomalarda ushbu mavzu yuzasidan qanday toʻxtamlarga kelinganligi toʻgʻrisida oʻzaro muhokamaga

tashuvchi mamlakat huquqi qo‘llaniladi. 

 

Yuk  tashuvchi  taraf  Oʻzbekistonga  yetkazilgan  zararni  (dengizga  tashlab 

yuborilgan  yuk  haqini)  oʻrnini  qoplash  haqidagi  masalaga  to`xtaladigan  bo`lsak, 

bunda,  dastlab,  bu  kimning  aybi  bilan  sodir  etilganligini  aniqlash  kerak  bo`ladi. 

Fuqarolik  kodeksining  721-moddasida  yuk  yoki  bagaj  yo‘qolganligi,  kam 

chiqqanligi  va  ularga  shikast  yetkazilganligi  (buzilganligi)  uchun  tashuvchining 

javobgarligi  belgilangan  bo`lib,  unga  ko`ra  agar  tashuvchi  yuk  yoki  bagajning 

yo‘qolishi, kam chiqishi yoki shikastlanishida (buzilishida) o‘zining aybi yo‘qligini 

isbot qilib bera olmasa, zarar tashuvchi tomonidan quyidagi miqdorda to‘lanadi: 



 

yuk yoki bagaj yo‘qolgan yoxud kam chiqqan taqdirda — yo‘qolgan yoki kam 

chiqqan yuk yoxud bagajning qiymati miqdorida; 



 

bahosini e’lon qilgan holda tashishga topshirilgan yuk yoki bagaj yo‘qolgan 

taqdirda — yuk yoki bagajning e’lon qilingan qiymati miqdorida; 



 

Transport tashkiloti real zararni to‘lash bilan birga yo‘qolgan, kam chiqqan 

yoki shikastlangan (buzilgan) yukni tashish uchun olgan kira haqini, agar u 

yukning bahosiga kirmasa, jo‘natuvchi (oluvchi)ga qaytarib beradi. 

O‘zbekiston avtomobil va daryo transporti agentligi boshlig‘ining 2013-yil 26-

apreldagi  76-sonli  buyrug‘i  bilan  tasdiqlangan  “Daryo  transportida  yuk  tashish 

Qoidalari”  to`g`risidagi  hujjatda 

 

agar  yuk  tashuvchi  yukning  yo‘qolishi,  kam 

chiqishi yoki shikastlanishida (buzilishida) o‘zining aybi yo‘qligini isbotlay olmasa, 

tashish uchun qabul qilib olgan yukning yo‘qolganligi, kam chiqqanligi yoki unga 

shikast  yetkazilganligi  (buzilganligi)  uchun  javobgar  bo‘ladi.

 

Yuk  tashish 

shartnomasida  boshqacha  tartib  belgilangan  bo‘lmasa,  kemaning  halokati  yoki 

boshqa baxtsiz  hodisa  tufayli  tashish davrida  yo‘qotilgan  yuk uchun  tashish  haqi 

undirilmaydi, to‘langan avans yuk jo‘natuvchiga qaytariladi. 

---

Xulosa  qilib  aytganda,  ushbu  vaziyatda  xalqaro  konvensiyalar  hamda 

O`zbekiston  Respublikasi  fuqarolik  kodeksiga  asosan  bu  nizoni  hal  qilishda 

tashuvchining  mamlakat  qonuni  qo`llanilishi  kerak.  Yetkazilgan  zaraga  e’tibor 

qaratsak, bunda tashuvchi mulk tashuvchi to`g`ridan to`g`ri aybdor emas. Shuning 

uchun bu sud tomonidan ko`rib chiqilib hal qilinishi kerak, ya’ni, masalan, tashuv 

haqining bir qismi buzilgan kemadan olinishi mumkin. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati  

1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – T.: O‘zbekiston, 2018.  

2. O’zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksi 29.08.1996.  

3. Xalqaro xususiy huquq. Oliy o‘quv yurtlari uchun darslik. //H.R.Rahmonqulov va 

boshq.  /H.B.Boboyev,  M.X.Rustamboyev,  O.Oqyulov,  A.R.Raxmanovlarning  

umumiy tahriri ostida. - T.: TDYI nashriyoti, 2002,488-bet. 

4. Xalqaro xususiy huquq: O‘quv qo‘llanma / Mas’ul muharrir R.S.Qosimov – 

T.:, 2012. – 296 b.  

5. “O‘zbekiston Respublikasi Savdo-Sanoat Palatasi Huzuridagi Xalqaro Tijorat  

Arbitraj (Hakamlik) Sudining Reglamenti to‘g‘risida”gi qonun. 

Foydalanilgan saytlar  

1. www.Ziyonet.uz 

2. http://www.Norma.uz 

3. http://www.Lex.uz