6-mavzu. Boshqarish ob’yektlarining vaqt xarakteristikalarini olish va aproksimatsiyalash. (4 soat)
Download 0.75 Mb. Pdf ko'rish
|
6 ma\'ruza
- Bu sahifa navigatsiya:
- O’tish xarakteristikasini olish usullari
|
xarakteristikasi deyiladi. Rostlash ob’yektining o’tish xarakteristikasini olish
uchun birlik pog’onali signal rostlash ob’yektiga yoki rostlagichga berilishi mumkin. O’tish xarakteristikasi o’tish xarakteristikasi tugashi uchun qiymati va vaqt bo’yicha davomiyligi yetarli bo’lgan ta’sir berish mumkin bo’lgan sinovlar yoki sozlash vaqtida olinadi. O’tish xarakteristikasining tugashi deganda rostlanayotgan parametrning stabillashuvi yoki uning o’zgarish tezligining stabillashishi tshuniladi. O’tish xarakteristikasini olish usullari quyidagi asosiy shartlarni bajarilishigaorqali amalga oshiriladi: - birlik pog’onali ta’sir berilishidan oldin o’tish xarakteristikasi olinayotgan rostlanuvchi parametrga ko’ra rostlash ob’yektining ish rejimi stabillashtiriladi; - rostlash ob’yekti va rostlanayotgan parametr rostlagichi oraisdagi asosiy teskari bog’lanish uziladi; - ta’sirning kattaligi rostlash ob’yekti ish rejimini buzish davomiyligining ishlab ishdagi imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda belgilanadi. Rostlash ob’yektiga berilayotgan ta’sir tajriba vaqtida mavjud bo’lgan tasodifiy g’alayonlardan ancha katta bo’lishi lozim (odatda bunday ta’sir maksimal mumkin bo’lgan ta’sirning 10% dan kam bo’lmasligi lozim). Murakkab rostlash ob’yektlari xar xil ta’sir turlarida turlicha dinamik xususiyatga ega bo’lganliklari uchun o’tish xarakteristikalari boshqaruvchi λ (t) va g’alayonlai (t) ta’sirlarda olinadi. Tajriba aniqlik darajasi yetarli bo’lishi uchun kamida ikki marotaba o’tqaziladi. Berilgan vaqtda ob’yekt ichidagi modda yoki energiyaning miqdori sig’im deyiladi. Sig’im qanchalik katta bo’lsa, ob’yektga ko’rsatiladigan ta’sir natijasida rostlanuvchi kattalikning o’zgarishi shuncha past bo’ladi. Sig’imi katta ob’yektlar kichik sig’imli ob’yektlarga nisbatan turg’unroqdir. Ob’yektining unga berilgan ta’sirdan so’ng yangi barqaror holatga kelish qobiliyati rostlash ob’yektining o’z-o’zini to’g’irlanish xossasi deyiladi. Bir sig’imli bunday ob’yektlarning o’tish xarakteristikalari 6.1-rasmda keltirilgan. 6.1-rasm . a) λ (t) - g’alayonli ta’sirda, b) (t) - boshqaruvchi ta’sirda. Bir sig’imli o’z-o’zini rostlash ob’yektlarining o’zga xos xususiyati Ychiq parametrning o’zgarish tezligi ta’sir berilgan vaqtidan boshlab maksimal bo’lishidir. Rostlash ob’yektining dinamik xususiyatlarini baholovchi o’tish xarakteristikasining parametrlari 6.2-rasmda ko’rsatilgandek aniqlanadi: T a – rostlash ob’yekti uchun tezlab ketish vaqti. Bu vaqt davomida rostlanayotgan parametr t0 vaqt momentidagi o’zining boshlang’ich qiymatidan ta’sir kattaligiga javob beruvchi berilgan qiymatgacha doimiy maksimal tezlik bilan o’zgaradi. Tezlab ketish vaqtiga teskari bo’lgan kattalik tezlab ketish tezligi deb ataladi 𝜀 𝑎 = 1 𝑇 O’z-o’zini to’g’irlovchi rostlash ob’yektlari uchun o’z-o’zini to’g’irlash (o’z-o’zini sozlash) darajasi yoki koeffitsienti ρ tushunchasi kiritilgan va bu kattalik rostlash ob’yektiga ta’sir berilishi tezligi bilan rostlanayotgan parametr o’zgarishi tezligi bog’liqligini ko’rsatadi: 𝜌 = − 𝑑𝜆 𝑑𝑡 𝑑𝑦𝑐ℎ 𝑑𝑡 = − 𝑑𝜆 𝑑𝑦 𝑐ℎ , oxirgi o’zgartirishlardan so’ng (-) ishorasi o’z- o’zini to’g’irlash parametrning chetlashishi chetlashish sababini kamaytirishga olib keladigan holda o’rinli bo’lishini ko’rsatadi. 6.2-rasm. O’tish xarakteristikasining tahlili. O’z-o’zini to’g’irlash koeffitsientiga teskari kattalik rostlash ob’yekti uchun uzatish yoki kuchaytirish koeffitsienti deyiladi: 𝐾 = 1 𝜌 Kuchaytirish koeffitsienti K rostlash ob’yekti barqarorlashgan holatida aniqlanadi. Bunda oxirga y chiq . berilgan y chiq dan 5% dan ko’p farq qilmasligi kerak. Tezlashish vaqti T a ning o’z-o’zini to’g’irlash koeffitsientiga nisbati rostlash ob’yektining dinamik vaqt doimiysi «T» ni beradi 𝑇 = 𝑇 𝑎 𝜌 = 𝐾𝑇 𝑎 ; 𝐾 = 𝑑𝑦 𝑐ℎ 𝑑𝜆 = 𝑑𝑦 𝑐ℎ 𝑑𝜑 T rostlash ob’yektining dinamik va statik xususiyatlarini e’tiborga oladi. Rostlanayotgan kattalikning so’nggi qiymatiga erishish vaqti o’tish jarayoni vaqti deyiladi. Amaliy hisoblar uchun bu vaqt ≈ 3T ga teng. O’z-o’zini to’g’irlamaydigan bir sig’imli rostlash ob’yektlarining o’tish xarakteristikasi 6.3-rasmda keltirilgan. a) g’alayonli ta’sir bo’lganda λ(t) Y chiq = λ(t) b) boshqaruvchi ta’sirda φ(t) Ychiq.= φ(t) 6.3-rasm. O’z-o’zini to’g’irlamaydigan bir sig’imli rostlash ob’yektlarining o’tish xarakteristikasi Download 0.75 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|