6-mavzu. Taxometrik, menzulaviy va boshqa syomkalar. Reja

6.2. Teodalit bilan plan olish joyida bajariladigan ishlar.
Taxeometrik suratga olish - geodezik asboblar - teodolitlar va taxeometrlar yordamida bajariladigan topografik suratga olish turlaridan biri. To'g'ridan-to'g'ri ma'noda qadimgi yunon tilidan olingan "taxeometriya" so'zi tez o'lchash degan ma'noni anglatadi. Taxeometrik suratga olishning asosi - bu qurilma relsga bir marta yo'naltirilganda masofa, shuningdek gorizontal va vertikal burchaklar yoki ularning ortiqcha miqdori hisoblab chiqiladi, shunda vazifani yuqori tezlikka erishish mumkin bo'ladi.
Umumiy stansiyalar optik teodolitlar deb ataladi, ular avtomatik ravishda yerdagi balandliklar va gorizontal pozitsiyalarni topishga imkon beradi. Umumiy stantsiya, teodolitdan farqli o'laroq, masofani o'lchash moslamasi bilan jihozlangan, buning yordamida burchak va masofani o'lchash mumkin bo'ladi.
Taxeometrik suratga olish usulining mohiyati ob'ektlarning relyefi va konturlarini ifodalovchi nuqtalarni o'rnatishdan iborat. Har bir tekshirilayotgan nuqtaning joylashgan joyida qutb koordinatalari usulidan foydalanib, qiyalik yo'nalishi va burchagi topiladi. So'rovning asosiy maqsadi - manba hududining rejasini tayyorlash.
Taheometrik tadqiqot paytida stantsiyada ishlash.Ushbu paragraf stantsiyaning ishlashini tavsiflaydi. Tabiiyki, ko'rib chiqilayotgan har bir ob'ekt individualdir va bu jarayon ma'lum bir vaziyatga moslashtirilishi kerak, ammo ish bilan birga keladigan muayyan harakatlar ketma-ketligi mavjud.
Boshlash uchun otish joyiga tripod qo'yiladi, qurilma teleskop ko'z darajasida bo'lishi uchun o'rnatiladi, teodolit markazlashtiriladi va gorizontga keltiriladi, balandlik nuqtadan qurilmagacha o'lchanadi (ko'rsatilgan). i harfi bilan). Keyinchalik, boshlang'ich nuqtaga yo'naltirish haqiqiy yoki magnit meridianni hisobga olgan holda qo'shni nuqtalarning har qandayiga nolni o'rnatish orqali amalga oshiriladi. Ko'pgina hollarda, yo'nalish chapga aylana bilan amalga oshiriladi.
Qurilma o'lchangan nuqtaga qaratilgan, yo'nalish oyoq-qo'l bilan belgilanadi, masofa filamentli masofa o'lchagich yordamida o'lchanadi, so'ngra egilish burchagi vertikal doira bo'ylab o'lchanadi.
Gorizontal burchaklarning o'lchovlari nol yo'nalish chizig'idan olinishi kerak, u zarbaning old yoki orqa tomoni sifatida olinadi. Buning uchun har bir stansiyada piketlarni olib tashlashdan oldin, birinchi alidad noniusning nol belgisini gorizontal aylana siferblatasidagi nolga tenglashtirib, asboblar siferblatini sayohatning old yoki orqa nuqtasiga yo'naltirish kerak. Shundan so'ng, oyoq-qo'liga alidad o'rnatiladi va oyoq-qo'lning mahkamlash vintini bo'shatib, zarbaning kerakli nuqtasini ko'ring. Keyin gorizontal aylana alidadasining mahkamlash vintini bo'shatib, ular piketlarni ko'rishadi.
Natijada, gorizontal burchaklar gorizontal doiraning vernieridan olingan ko'rsatkichlar bo'ladi. Har bir o'rganish nuqtasida piketlarni tekshirish oxirida, harakatning old yoki orqa nuqtasiga qaratilgan oyoq-qo'l tekshiriladi, bu erda birinchi nonius bo'ylab ko'rsatkich 2 * t dan oshmasligi kerak, bu erda t - bu. noniusning aniqligi.
Maydonni otishda yopiq kurs o'tkaziladi, uning tomonlari masofa o'lchagich yordamida o'lchanadi va burchaklar chapga (CL) va o'ngga (KP) aylana bilan o'lchanadi. Ushbu o'lchovlar dala jurnalida qayd etiladi. Kursning yon tomonlarini suv havzalari chizig'i yaqinida chizish tavsiya etiladi, agar ularning yo'nalishlarini belgilash qiyin bo'lsa, u holda erni o'rganish va keyin gorizontallar bo'ylab suv havzasi chiziqlarini chizish kerak.
Yopiq o'tish joylari orasidagi masofalar ruxsat etilganidan oshmasligi kerak (1-jadval), aks holda diagonal o'tish joylarini qo'shish va hududni qo'shimcha tekshirishni amalga oshirish kerak.
Jadval 1. Yopiq kursning nuqtalari orasidagi erishish mumkin bo'lgan masofalar

Masshtab	1 km^2 uchun nuqtalar soni	Yo`nalish uzunlik km
1:1000	16	2
1:2000	12	3
1:5000	4	6

Taxeometrik harakatlar nuqtalaridan piketlargacha va ular orasidagi ruxsat etilgan uzunliklar 2-jadvalda ko'rsatilgan
Jadval 2. Tadqiqot nuqtalarining ruxsat etilgan zichligi

Masshtab	Relyef qismi, m	Piketlar orasidagi masofa, m	Relyefni otishda qurilmadan relsgacha bo'lgan masofa, m	Konturlarni suratga olishda qurilmadan relsgacha bo'lgan masofa, m
1:1000	0,5-1,0	20-30	150-200	80-80
1:2000	0,5-1,0-2,0	40-40-50	200-250-250	100-100-100
1:5000	0,5-1,0-2,0-5,0	60-80-100-120	250-300-350-350	150-150-150-150

Har bir piketda konturlarni tuzish kerak (1-rasm) - bu chizilgan tadqiqot nuqtalari, an'anaviy belgilar va oyoq-qo'lning yo'nalishi bilan sxematik eskizlar. Konturlar o'rganish sohasi haqidagi asosiy ma'lumotlarni ko'rsatadi, keyinchalik rejani tayyorlashda foydalaniladi.
Total Station Surveyingdagi xatolar va ehtiyot choralari.Ta'riflangan ishni bajarish jarayonida quyidagi xatolarga yo'l qo'yilishi mumkin: asbobni ko'chirish va ishora qilishda instrumental xatolar, tabiiy sabablarga ko'ra xatolar.
Asbob ish boshlashdan oldin sozlash holatida bo'lsa, zavodda o'rnatilgan qurilma konstantalari haqiqiy kuzatish orqali dalada tekshirilishi kerak. Bu o'lchovlar uchun majburiy talabdir, chunki ish paytida aniqlik asosiy mezondir. O'lchov tayoqchasidagi qiymatlar aniq ko'rinishi kerak, agar biron bir nomuvofiqlik bo'lsa, kerakli tuzatishlar kiritilishi kerak.
Qurilmani manipulyatsiya qilishdagi xatolar ko'p hollarda ishchining malakasiga bog'liq, shuning uchun o'lchovlar tajribali o'lchovchi nazorati ostida amalga oshirilishi kerak.
Tabiiy sabablarga ko'ra xatolar shamol, tuman, yog'ingarchilik va boshqalar kabi ob-havo sharoitlari, shuningdek yorug'likning sinishi tufayli yuzaga kelishi mumkin. Oxirgi xato eng keng tarqalgan bo'lib, uning sababi turli zichlikdagi havo qatlamlaridan o'tayotganda yorug'lik nurlarining sinishi hisoblanadi. Bunga yo'l qo'ymaslik uchun kunning yarmida ishni bajarish tavsiya etilmaydi.