А. Э. Тангиров бизнес ижроси ва

Матрицали 
моделларнинг 
хусусияти 
шундаки, 
режалаштирилган ёки аналитик ҳисоб бутун ишлаб чиқариш ва 
иқтисодий тизимда бир босқичда амалга оширилади. Натижада, 
режанинг (ҳисоботнинг) барча бўлимларининг тўлиқ бирлиги ва 
ўзаро боғлиқлигига эришилади - ишлаб чиқариш, етказиб бериш, 
молиялаштириш, меҳнат ва иш ҳақи, таннарх ва бошқалар учун. Бу 
сизга ҳар хил турдаги меъёрларни доимий равишда тўғрилаш ва 
уларни бир-бири билан боғлаш имконини беради. Агар матрицалар 
жуда катта ўлчамларга эга бўлса ҳисоблар компютер технологияси 
ёрдамида амалга оширилади. 
Матрица модели таҳлил қилиш учун қулайдир, чунки у жуда 
бошқача табиатдаги объектларнинг хусусиятларини оддий ва визуал 
шаклда акс эттиради ва улар орасидаги муносабатлар тўғридан-
тўғри, чизиқли характерга эга. 
Шундай қилиб, шаклнинг соддалиги ва бой иқтисодий мазмуни 
туфайли матрицали моделлар иқтисодиётнинг турли қисмларида 
режали ва статистик ҳисоб-китоблар, меъёрий иқтисодиётни ташкил 
этиш, ҳужжатлар айланишини қисқартириш, ички хўжалик ҳисобни 
ташкил этиш ва иқтисодий таҳлил қилиш учун кенг қўлланилади. 

---

137 
Блок матрицаларининг хоссалари мураккаб муносабатларни 
кўрсатишда кўринишни таъминлайди ва матрицани мураккаб 
тузилмаларни мантиқий таҳлил қилиш учун қулай воситага 
айлантиради, бу бир вақтнинг ўзида халқ хўжалиги объектлари 
фаолиятининг технологик, ташкилий, ишлаб чиқариш ва иқтисодий 
томонларини акс эттиради. Шундай қилиб, матрица модели 
ёрдамида корхонадаги ишлаб чиқариш жараёнининг ишлаб чиқариш 
“қисқичлари” ва иррационал боғланишлари аниқланади, асбоб-
ускуналарнинг юкланиши ва меҳнатдан фойдаланиш ўрганилади. 
Таққосланадиган харажат кўрсаткичлари асосида қурилган 
иқтисодий матрица моделлари, одатда, корхона ёки тармоқнинг 
иқтисодий фаолияти натижасини ташкил этувчи турли хил фаолият 
турларининг ўзаро таъсирини таҳлил қилиш учун хизмат қилади. 
Матрицали ёндашув универсалдир, чунки у корхона бошқаруви 
учун зарур бўлган маълумотларни визуал ва қулай тарзда тақдим 
этиш имконини беради.