Gràvitàtsiîn tà’sirlàshuv. Bu bàrchà elåmåntàr zàrràlàrgà õîs
bo‘lgàn õususiyat, ya’ni ulàr bir-birlàrini tîrtishàdi. U kuchli
tà’sirdàn 10
39
màrtà kuchsiz. Shuning uchun hàm mikrîdunyo
jàràyonlàridàgi tà’siri e’tibîrgà îlinmàydi. Gràvitàtsiîn màydîn
îrqàli, gràvitîn dåb ataluvchi ekzîtik zàrràlàr vîsitàsidà àmàlgà
îshirilàdi.
«Buyuk birlàshuv» nàzàriyasi. Yuqîridà tà’kidlàngànidek, hàr
bir tà’sirlàshuvning o‘z qînunlàri màvjud. Àmmî îlimlàrning
fikrichà, bu tà’sirlàshuvlàrning bàrchàsi yagînà qînungà bo‘ysu-
nishi và sîddà qilib tushuntirilishi zàrur. Bîshqàchà àytgàndà,
hàr to‘rtàlà tà’sirlàshuvning hàm shundày birlàshuvi ro‘y bårishi
kåràkki, biz yuqîridà ko‘rgàn tà’sirlàshuvlàr, bu yangi tà’sirlà-
shuvning mà’lum shàroitlàrdà namîyon bo‘làdigàn õususiy hîligà
àylànmîg‘i lîzim. Dåmàk, yangi tîpilgàn nàzàriya màvjud
nàzàriyalàrning umumlàshmasi bo‘lishi nàzàrdà tutilmîqdà.
Bundàn tàshqàri, yangi nàzàriya màvjud nàzàriyalàrning hîzirgàchà
nîmà’lum bo‘lib kålgàn bà’zi qirràlàrini àniqlàshgà imkîn båràdi,
dåb umid qilinmîqdà. Àmmî bu yo‘ldàgi ko‘plàb urinishlàr
hànuzgàchà kutilgàn nàtijàni bårmàdi. Hîzirchà elåktrîmàgnit và
kuchsiz tà’sirlàshuvlàrniginà yagînà elåktr kuchisiz tà’sirlàshuvgà
birlàshtirishning ilîji tîpildi, õîlîs. Êun tàrtibidà kuchli, elåktrî-
màgnit và kuchsiz tà’sirlàrni birlàshtiruvchi «Buyuk birlàshuv»
nàzàriyasi turibdi. Hàr to‘rtàlà tà’sirlàshuvlàrni hàm o‘z ichigà
îluvchi «supårbirlàshuv» nàzàriyasi hàm o‘rgànilmîqdà.
Õuddi shuningdåk, elåmåntàr zàrràlàrni hàm mà’lum qînu-
niyatlàr àsîsidà jàdvàlgà jîylàshtirish, ya’ni klàssifikàtsiyalàsh
fiziklàrning àzàliy îrzusidir. Shu màqsàddà ulàrni to‘rt guruhgà
bo‘lishgà kålishilgàn (5- jàdvàlgà qàràng).
Do'stlaringiz bilan baham: |