Bufer sistemalar va ularning ahamiyati. Reja: Kirish

Bufer sistemalar haqida tushuncha
Analitik kimyoda ayrim tajribalarni, ayniqsa, tekshiriladigan
eritmadan ionlarni cho’ktirishda, eritmadagi vodorod ionlari
konsentrasiyasi aniq va doimiy bo’lishi kerak. Shuning uchun analiz
jarayoni [H
+
] ionlari konsentrasiyasini doimiy saqlab turuvchi bufer
sistemalar (boshqaruvchilar) ishlatiladi. Eritma suyultirilganda yoki
eritmaga oz miqdorda kuchli kislota (yoki ishqor) qo’shilganda ham pH

qiymati o’zgarmaydigan kuchsiz kislota va uning tuzidan yoki kuchsiz

asos va uning tuzi aralashmalaridan, shuningdek ko’p asosli kislota tuzlari
aralashmalaridan
iborat
bo’lgan
sistemalar
bufer
sistemalar
deyiladi.
Bufer sistemalar (inglizcha buffer – “buf” so’zidan olingan
bo’lib, zarbani yengillash degan ma’noni bildiradi).
Bufer sistemalarga
quyidagi aralashmalar kiradi:
HCOONa + HCOOH,
CH
3
COOH + CH
3
COONa,
NH
4
OH + NH
4
Cl,
Na
2
HPO
4
 + NaH
2
PO
4
va boshqalar.
Bufer sistemalarning bufer ta`siri qo’shiladigan kislota yoki
ishqorni Н
+
yoki ОН
-
ionlarini bog’lab, kuchsiz elektrolit hosil qilishiga
asoslangan.
Bufer sistemalar bufer sig’imi bilan harakterlanadi. Bufer
sistemaning pH ini ko’pi bilan bir-birlikka o’zgartirish uchun unga
qo’shish mumkin bo’lgan muayyan konsentrasiyali (mol/l yoki g-ekv/l
bilan ifodalangan) kuchli kislota yoki ishqorning eng ko’p miqdori bufer
sig’imi deyiladi.

Eng ko’p ishlatiladigan buffer aralashmalar quyidagilar;
 
Aralashmani
ng nomi