Energetika fakulteti "elektr energetikasi" kafedrasi "elektr energetikasi" "EE" uchun

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

FARG‘ONA POLITEXNIKA INSTITUTI

ENERGETIKA FAKULTETI

"ELEKTR ENERGETIKASI" KAFEDRASI

"ELEKTR ENERGETIKASI" “EE” UCHUN
"STANSIYA VA PODSTANSIYALARNING ELEKTR QISMI " FANIDAN
AMALIY MASHG‘ULOTLARNI O‘TKAZISH BO‘YICHA


USLUBIY KO‘RSATMALAR

FarPI uslubiy kengashi tomonidan tasdiqlangan. №__ bayon, «____» «______» 2022 yil

Farg‘ona – 2022

MUNDARIJA

1-amaliy mashg‘ulot 3
2- amaliy mashg‘ulot 6
3-amaliy mashg‘ulot 8
4-amaliy mashg‘ulot 12
5-amaliy mashg‘ulot 15
6-amaliy mashg‘ulot 17
7-amaliy mashg‘ulot 21
8 - amaliy mashg‘ulot 25
9 - amaliy mashg‘ulot 30
10,11-amaliy mashg‘ulot 34
12,13-amaliy mashg‘ulot 36
14,15 - amaliy mashg‘ulot 38
16,17-amaliy mashg‘ulot 39
20-amaliy mashg‘ulot 46
21-amaliy mashg‘ulot 49
22,23-amaliy mashg‘ulot 51
Ilovalar. 55
Faydalanilgan adabiyotlar 67

1-amaliy mashg‘ulot

Elektr yuklamalarini hisoblash usullari bilan tanishish.
Elektr yuklamalari tok va quvvatlar ko‘rinishida beriladi va ishlatiladi. Quyidagi elektr yuklamalari mavjud:
O‘rtacha yuklamalar.
Maksimal hisobiy yuklamalar.
Maksimal ish yuklamalari.
Iqtisodiy yuklama.
1.1. Hisobiy yuklamalarni aniqlashning asosiy uslubi
(Tartibga solingan diagrammalar uslubi)
Hisobiy elektr yuklamalarini aniqlashning asosiy uslublaridan biri tartibga solingan diagrammalar uslubidir. Bu uslubda hisobiy koeffisientlarni ishlatib yuklamalar aniqlanadi.
Yuklamalarni aniqlash masalasi EI lar soni 3 tadan ortiq bo‘lsa, paydo bo‘ladi. Agar n3 bo‘lsa, hisobiy tok I_h tahminan EI lar nominal toklarining yig‘indisiga teng deb olinadi. Masalan, n=3 bo‘lsa:
(1.1)
1.2. Bir fazali EI va I ning yuklamalarini hisobi
Bir fazali EI va I faza kuchlanishiga yoki fazalararo kuchlanishga ulanishi mumkin.
Agar bitta bir fazali S1 yuklama fazalararo kuchlanishga, masalan, A va B fazalarga ulangan bo‘lsa, uch fazali ekvivalent yuklama quyidagicha topiladi.
(1.2)
1.3. Mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun sarflangan elektr energiyasi bo‘yicha yuklama hisoblash
Hisoblar quyidagi formula bo‘yicha amalga oshiriladi:
(1.3)
Bu yerda: – solishtirma elektr energiya miqdori (kVt∙s/1mahs.birligi); M –bir yilda chiqarilgan mahsulotning miqdori; – aktiv quvvat maksimumidan foydalanish yillik soatlar soni (ma’lumotnomada keltiriladi);
Bunday yo‘l bilan korxonalar bo‘yicha umumiy yuklamalar topiladi.
Quvvat zichligi bo‘yicha yuklamalarni hisoblash quyidagi formula bo‘yicha bajariladi:
(1.4)
Bu yerda: a va b – sexning bo‘yi va eni, m; – solishtirma quvvat zichligi, Vt/m², ma’lumotnomada keltiriladi.
Bu usul ko‘proq yoritish yuklamalarini hisoblash uchun ishlatiladi. Yoritish yuklamalar uchun:
(1.4)
1.3. Yuklama grafiklaridan foydalanib hisoblash
Sutkalik grafiklar ma’lum bo‘lsa, hisoblangan quvvatni quyidagicha topish mumkin:
(1.5)
Bu yerda: – grafik bo‘yicha o‘rtacha quvvat;  – o‘rtacha kvadratik og‘ish.
1.4. Eng katta ish yuklamalarni topish
Alohida olingan motorlar uchun eng katta ish toki yurgizish tokidir:
(1.6)
Yurgizish toki quyidagicha topiladi.
(1.7)
Bu yerda: – nominal tok, A; – yurgizish tokining karraligi (ma’lumotnoma kitoblarda beriladi).
Motorning nominal toki ma’lumotnoma kitoblarida beriladi yoki quyidagi formula bo‘yicha topiladi:
(1.8)
Bu yerda: – motorning nominal quvvati; – nominal kuchlanish; – nominal quvvat koeffisienti; – nominal foydali ish koeffisienti.
Elektr payvandlash mashinalarining eng katta ish yuklamasi:
(1.9)
EI guruhi uchun eng katta ish yuklamalari:
(1.10)
Bu yerda: I_h – guruhning hisoblangan toki, A; I_yurg.maks – guruhdagi EI larning eng katta yurgizish toki.
1.5. Talab koeffisienti (K_t) bo‘yicha yuklamalar hisobi
K_t quyidagi formula bilan yoziladi:
(1.11)
Bu yerda: K_t ning qiymati alohida EI lar va ularning guruhlari uchun ma’lumotnoma kitobidan olinadi.
Talab koeffisienti bo‘yicha yuklamalar hisoblashda hisobiy aktiv quvvat topiladi:
(1.12)
Hisobiy reaktiv quvvat:
(1.13)
Yuqoridagi ifodalar bo‘yicha (Ks bo‘yicha) yuklamalar o‘zgarmas ish grafigiga ega EI va I lar uchun aniqlanadi. O‘zgarmas ish rejimida nasoslar, ventilyatorlar, kompressorlar, to‘qimachilik stanoklari va boshqalar ishlaydi.
Misol tariqasida elektr yuklamalarini talab koeffisenti K­s bo‘yicha hisoblaymiz. Sanoat iste’molchilari uchun talab koeffisenti – Ks bildirgichlarda berilgan. (A-1).
1. Berilgan sanoat korxonalari uchun aktiv quvvati quyidagi ifoda yordamida aniqlanadi.
[MVt] (1.14)
– korxonaning berilgan aktiv quvvati (MVt);
– talab koeffisenti.