I bo`lim 1 ma`ruza. Kirish. Hayot faоliyati хavfsizligini ta`minlash asоslari

Xavflar taksonomiyasi

Taksonomiya - bu murakkab hodisalarning tushunchalarini, kishi faoliyatiga qaratilgan narsalarni turkumlash (klassifikatsiya) va sistemalash to`g`risidagi fandir. U faoliyat xavfsizligi sohasida ilmiy bilimlarni uyushtirishda, xavflarning tartibini yanada chuqurroq o`rganishda katta ahamiyatga ega. Taksonomiya yangi fan bo`lib, hali to`la ishlab chiqilmagan. Shuning uchun bu to`g`rida taksonomiyaning ishlangan qismi to`g`risida so`z olib boramiz:

1. Kelib chiqishi bo`yicha xavflar tabiiy, texnik, ekologik va aralash bo`ladi.

2. Rasmiy standartga asoslanib xavflar xili bo`yicha fizik, kimyoviy, biologik va ruhiy turlarga bo`linadi.

3. Salbiy oqibatlarning ro`y berish vaqti bo`yicha xavflar impulsiv (beixtiyor harakat) va kumulyativ (to`satdan keluvchi) larga bo`linadi.

4. Xavflarning tarqalishiga yo`l qo`ymaslik bo`yicha (lokalizatsiya) - litosfera, gidrosfera, atmosfera va koinot bilan bog`liq bo`ladi.

5. Xavflar kelib chiqadigan oqibatlari bo`yicha - charchash, kasallanish, jarohatlanish, halokatlar, yong`inlar va o`limga olib boradigan sabablar.

6. Xavflar keltiradigan zarari bo`yicha - ijtimoiy, texnik, ekologik va h.k.

7. Xavfni namoyon bo`ladigan muhiti bo`yicha – maishiy, sport, yo`l transport, ishlab chiqarish va harbiy.

8. Odamga ta'siri bo`yicha xavf - aktiv va passiv, o`ta ta'sirchan (zaharlar, kislotalar) va sust (narkotik moddalar, aroq, sigareta) bo`ladi. Passiv deganda odamning o`zi sababchi bo`ladi.