I. Obyektlarni tuzilmalari va algoritmlari obyektlarni loyihalash va axborotlarni xotirada tasvirlash 4

1.3.4-chizma. Ikki bog’lamli ro'yxat.
Umuman olganda, ikki bog’lamli ro'yxat bu elementlari soni bir hil faqatgina teskari ketma-ketlikda yozilgan ikkita bir bog’lamli ro'yxatdir.
Halqasimon ikki bog’lamli ro'yxat
Dasturlashda ikki bog’lamli ro'yxatlarni ko'pincha quyidagicha umumlashtiriladi: so'ngi bo'g’in maydoni qiymati Rptr sifatida bosh bo'g’inga murojat olinadi, Lptr maydoni qiymati sifatida so'ngi bo'g’inga murojaat qaraladi.

1.3.4-chizma.Halqasimon ro'yxat.
Ikki bo'g’imli ro'yxat ustidagi amallar:
ro'yxat elementini yaratish; ro'yxatda elementni qidirish; ro'yxatning ko'rsatilgan joyiga elementni qo'yish; berilgan elementni ro'yxatdan o'chirish.
Steklarni bir bog’lamli ro'yxatlar yordamida amalga oshirish
Ixtiyoriy bir bog’lamli ro'yxatni stek deb qarash mumkin. Lekin, ro'yxat bir o'lchamli massiv ko'rinishida ifodalanganda, stekga nisbatan ustunlikka (afzallikka) ega bo'ladi. Sababi, stekda massiv o'lchami oldindan beriladi, ro'yxatda esa o'lcham oldindan berilmaydi.
.

II . DELPHI DASTURLASH TILI. DASTUR SPETSIFIKATSIYASI.

2.1 Delphi dasturlash tili imkoniyatlari. Dasturga qo’yiladigan funksional va nofunksional talablar.

Delphi dasturlash tilida biror amaliy masalani turli xil chegaraviy shartlarda dasturi tuzilsa uning xatolik darajasi kam ishlatish uchun yaroqli holda bo`ladi. Yaratilgan dastur foydalanuvchi bilan muloqot vizual tarzida ishlaydi, jumladan foydalanuvchi boshlang’ich chegara shartlarini, qadamlar sonini muloqot darchasida o`zgartirishi mumkin, foydalanuvchi dastur tuzishni bilmasa ham dasturdan foydalanib javob olishi mumkin.
Ushbu bitiruv malakaviy ishida amaliy dasturlar bog’lamini yaratish uchun Borland Delphi obyektli dasturlash tilidan foydalanildi. Bu til foydalanuvchi va dasturchi uchun juda qulay vositadir. Dasturlash tili vizual holatda unda barcha shartlarni o`zgartirish mumkin bo`lgan echimlarni aniqlik darajasi yuqori holatda bo`ladi. Dasturlash tillari inson mexnatini yengillashtiradi, ular biror amaliy masalani yechish davomida takrorlanishlar soni juda ko`p bo`lsa ham takrorlanishdagi qadamlar soni ko`p bo`lsa ham darrov yechim olishga muvofiq bo`lamiz. Dasturlash tillari shunday imkoniyatlari orqali amaliy va boshqa masalalarni yechishda keng qo`llaniladi.
Delphi vizual loyihalar, turli holat protseduralarini qayta ishlash va dasturlarni qayta ishlashdà vaqtdan yutish va boshqalarni o`z ichiga oladi.
Delphini ishga tushirgandan keyin uni ekran ko`rinishi hosil bo`lib, u unchalik oddiy emas. (2.1.1-chizma). Ekranda to`rtta oyna mavjud va ular quyidagilardir: Delphi 7 - bosh oynasi, Form1 - forma oynasi, Object Inspector - obyekt inspektori oynasi va Unit1.pas-kodlarini tahrirlash oynasi ekranni deyarli to`ldirib turadi.

2.1.1-chizma. Delphi ishchi oynasining ko`rinishi.


Xulosa.
Bunda yaratilgan dasturnig foydalanuvchi grafik interfeysi, dastur qanday dasturlash ilovasida tayyorlanganlgi haqida ma’lumotlar berilgan.
Barcha o’rganilgan ma’lumotlar asosida Delphi dasturlash muhitida interaktiv labaratoriya mashg’uloti tayyorlandi.
Jamiyatimiz bugun XXI-asrga qadam qo`ydi. Yangi asr bu butun jaxon tomonidan “Axborot va axborotlashtirish” asri deb e`lon qilindi. Demak biz bu soxadagi ishlarimizga yanada chuqurroq kirishishimiz va bu soxaga e`tiborni yanada kuchliroq qaratishimiz zarur. XX –asrda komp`yuter va komp`yuter texnikasi shu darajada rivojlandiki insoniyatning u kirib bormagan biror bir turmush soxasi yoki faoliyati qolmadi. Komp`yuter texnikasi insonlar turmush tarzini yengillashtird. Uning og’irini yengil qildi. Xattoki avtomobil yoki pochta xizmati yaratilganda ular insonlar uzog’ini yaqin qilgan bo`lsa, komp`yuter texnikasi va internet yaratilgach, insonlar uzog’i yanada yaqin bo`ldi. Bugun biz o`z uyimizda yoki ish joyimizda o`tirib dunyoning u tarafidagi yaqinlarimiz bilan suxbatlashishimiz, ularning xolidan xabardor bo`lishimiz mumkin. Buning uchun esa bizdan deyarli vaqt talab etilmaydi go`yoki biz o`zimizni ular bilan yuzmayuz o`tirib suxbatlashayotganday xis qilamiz. Bularning barchasi bir tarafdan olib qaraganda mo`jizaning o`zginasidir.Bularning barchasi XX – asrda paydo bo`lgan bo`lsa, XXI-asrda insoniyatni bundanda ulkan, bundanda mas`uliyatli xamda ko`z ko`rib quloq eshitmagan ishlar kutmoqda. Shularni hisobga olgan holda yurtimizda ta’limni rivojlantirish jarayonida, pedagogik dasturiy vositalarni yaratish va ulardan foydalanish ta’limni rivojlantirishning eng asosiy omillaridan biri hisoblanadi.