Informaciyaniń QÁsiyetleri, informaciyani súwretlew usillari reje

texnikalıq  qurallardan,  algoritmlerden  hám  informaciyalardan  turadı  desek 

orınlı boladı.  

 

Informaciyanıń deregi hám túrleri 

Informaciya    úzliksiz  hám    diskret  kórinste  boladı.  Diskretli  («diskretli» 

ataması  latınsha  «discretus»  degen  sózinen  alınǵan  bolıp,  bizińshe  «úzilikli», 

«bóleklengen» degen mánislerdi ańlatadı)

1

.  

                                                 

1

Boqiyev R., Mirzaxmedova N., Primkulova A. Informatika. O’quv qo’llanma. T.: “Tafakkur”, 2016 y. 41-57 bb. 

  

---

 

Bazıbir  shamalar  qandayda  bir  aralıqtan  qálegen  mánislerdi  qabıl  ete  aladı. 

Bul mánisleri bir birine qálegenshe jaqın bolıp, geyde olardı ajıratıwdıń ózi qıyın 

boladı.  Biraq  prinsipinde  ajıratıw

ǵa  boladı.  Bunday  shama  qabıl  etetuǵın 

mánislerdiń  sanı  sheksiz  kóp  bolıwı  múmkin.  Usınday  qásiyetke  iye    bolǵan  

shamalar úziliksiz shamalar dep, al úziliksiz shamalarda bar bol

ǵan informaciyalar, 

uziliksiz  informaciya  dep  ataladı.  Mısalı,  hawa  rayınıń  yaki  waqıt  úziliksiz 

informaciya

ǵa mısal boladı. 

Úziliksiz  shamalardan  pútkilley  basqasha  shamalar  da  bar.  Máselen,  jaydıń 

ishındegi adamlardıń sanı, atomda

ǵı elektronlardıń sanı h.t.b. Bunday shamalar tek 

pútin  1,2,3…mánislerin ǵana qabıl etedi.    

 

 

 

Tek 

tolıq 

anıqlan

ǵan 

bazı 

bir 

mánislerdi 

qabıl  etetu

ǵın  shamalar  diskretli  (uzilikli)  shamalar  dep 

Biz  bárqulla  tábiyattaǵı,  jámiyettegi  diskretli  kórinistegi 

ataladı. 

shamalar menen ushırasıp turamız. Máselen, geometriyalıq figuralar, ósimlik hám 

haywanlardıń túrleri, kitaplardıń atamaları h.t.b. Máselen: tek saat hám minutlardı 

kórsetetuǵın  saat  járdeminde  sekundlardı  biliw  múmkin  emes.  Ol  tek  úzik 

formasında saat hám minutlardı kórsetedi.       

---

Házirgi  waqıtta  esaplaw  texnikası,  televidenie,  telegraflarda  signallar 

sekirmeli  kóriniske  iye  boladı.  Sonlıqtan  diskret  signallar  dep  aytıladı.  Diskretli 

signallar úziliksiz signallar menen  ǵana úlken artıqmashlıqlarǵa iye. Birinshiden, 

diskretli signallarda payda bol

ǵan qátelikler ańsat dúzetiledi, al úziliksiz signallar 

bunday qásiyetke iye emes.