Iqtisod moliya

 
Iqtisodiyot naza- 
 
 Iqtisodiyot nazariyasi fanini o’rganish- 
riyasi fanining
da ilmiy tadqiqotning turli uslublaridan 
uslubi
foydalaniladi. Ularni umumiy yoki falsafiy, umummilliy (tarixiy, 
mantiqiy, matematik va hokazolar), maxsus (har bir fanning o’zini tatbiq etadigan) uslublarga 
bo’lish mumkin. 
Umumiy uslub bir-biriga qarama-qarshi bo’lgan ikki falsafiy uslub — metafizika va 
dialektikadan iborat. 
Metafizika, hodisa, voqealarni alohida o’zgarmas, tinch holatida o’rganadi. Iqtisodiyotni 
o’rganishda metafizik yondashuv tizimning biron-bir tomonini yoki xo’jalik munosabatlarining 
ichki tuzilishini, ularning o’zgarishini hisobga olmagan holda o’rganish talab etilganda tatbiq 
qilinadi. 
Masalan, Amerika siyosiy iqtisod maktabining asoschisi 
Q. Klark o’zining, «Boylikning taqsimlanishi» kitobida texnika, texnologiya, ishlab chiqarishni 
tashkil etish va jamiyat daromadlarini taqsimlashni statik (o’zgarmagan) va dinamik (progressiv 
o’zgarishlar ta’sirini hisobga olib) ko’rib chiqadi.
Iqtisodiyot nazariyasi hodisani dialektika asosida o’rgansa haqiqatni to’laroq aks ettiradi. 
Dialektika — tabiat, jamiyat, tafakkur rivojlanishining eng umumiy qonuniyatlari 
haqidagi ta’limot bo’lib, uning asoschisi buyuk nemis faylasufi Georg Gegel (1770—1831 yillar) 
hisoblanadi. U dialektika tizimi nazariyasining markaziga qarama-qarshiliklarni qo’yadi. U 
qarama-qarshiliklar birligi va kurashi qonunini ifodalar ekan, qarama-qarshilikni har qanday 
rivojlanishning «miqdori» sifatida baholaydi. Bu, albatta, ikki sifatga ham tegishli. 
Dialektik uslub faqat ziddiyatni emas, balki qarama-qarshiliklar birligini ham ifodalashi 
natijasida bir-biri bilan qarama-qarshi hodisalarni bir butun holda ko’rish imkonini beradi. Biz 
masalan, ishlab chiqarish omillarini (statik), ishlab chiqarish imkoniyati, ishlab chiqarishning 
rivojlanish bosqichlarini (dinamik) o’rganganimizda bu uslublardan foydalanamiz. 
Iqtisodiyot nazariyasini o’rganishda foydalaniladigan asosiy uslublardan yana biri ilmiy