1-yili 3 kg uzum va 2 kg olma
2-yili 2 kg uzum va 3 kg olma
Endi bu mahsulotlarning umumiy narxini hisoblaymiz:
1- yili: 3 * 800 + 2 * 500 = 2400 + 100 = 3400 so'm
2-yili: 2 * 800 + 3 * 500 = 1600 + 1500 = 3100 so'm
Demak birinchi yili ikkinchi yiliga nisbatan ishlab chiqarish hajmi ko'p bo'lgan.
Ishlab chiqarish hajmini to'g'ri hisoblash uchun joriy yildagi tovarlar bir marta hisobga olinishi lozim.Buning uchun mahsulotlar ikki turga ajratiladi:
Tugal mahsulotlar – bu mahsulotlar qayta sotish yoki qayta ishlov berishga berilmaydi;
Oraliq mahsulotlar – bu mahsulotlarni qayta sotish va ularga qayta ishlov berish mumkinligi uchun hisoblashda bu mahsulotlarning narxi hisobga olinmaydi.
Oraliq mahsulotlarni hisobga olinmasligini sababi bir mahsulot narxini ikki marta hisoblashni keltirib chiqarish mumkin.Masalan,ip-gazlama A fabrikasi bitta ko'ylak uchun ketadigan materialni ko'ylak tayyorlovchi B fabrikaga 2000 so'mdan sotsa,o'z navbatida B fabrika ko'ylakni 5000 so'mdan sotadi deylik.Agar ishlab chiqarish hisoblasak : 2000 + 5000 = 7000 so'm bo'ladi.Ammo bunda ko'ylakka ketgan materialning narxi ikki marta hisobga olinmoqda,shuning uchun YAIM ni hisoblaganda faqat tayyor ko'ylak narxi hisobga olinadi.Bizning misolda 5000 so'm hisobga olinadi.
Yana bir misolni quyidagi jadvaldagi ma'lumotlar asosida ko'rib chiqaylik,bunda bir dona kostyum ishlab chiqarilishi va iste'molchiga yetib borish jarayonidagi narxlarning o'zgarib borishini kuzatasiz:
-
Do'stlaringiz bilan baham: |
