Iste`molchi va ishlab chiqaruvchi ortiqchaligidan foydalanish

13.7-rasm. Minimal narx o`rnatilishi natijasidagi
yo`qotishlar grafigi

Natijada ishlab chiqaruvchilarning ortiqchaligi o`zgarishi quyidagiga teng:

Demak, ishlab chiqaruvchilar Q₁ oraliqda mahsulot ishlab chiqarsa, umumiy yo`qotish yanada ortadi va u (-B-C-D) yuzani tashkil qiladi.
Bunday holda har bir ishlab chiqaruvchi o`z mahsulotining hammasining yuqori narxda sotaman deb o`ylaydi. Pirovardda davlat tomonidan o`rnatilgan minimal narx siyosati ortiqcha mahsulot ishlab chiqarish uchun ketgan xarajatlarni qoalamaganligi sababli, ishlab chiqaruvchilarning foydasini ancha qisqartirib yuborish mumkin.
Yana bitta misol tariqasida mehnat (ishchi kuchi) bozorini qaraylik. Ma`lum mehnat bozorida ishchi kuchi bahosi bu ish haqi. Davlat tomonidan minimal ish xaqi ( ) belgilandi deylik.
15.8-rasmda taklif chizig`i ishchi kuchi taklifini, talab chizig`i - ishchi kuchiga talabni ifodalaydi. Davlat tomonidan o`rnatilgan minimal ish haqi mehnat resurslari bozoridagi muvozanat ish haqi dan katta, ya`ni .




13.8-rasm. Minimal ish haqi grafigi


Ushbu siyosat natijasida ish joyi topgan ishchilar (rasmda L₁ ishchi) yuqori ish haqi oladi. Lekin, miqdoridagi ishchilar ish topa olmaydilar va ishsiz qoladilar. Demak, bunday siyosat ishsizlikka olib kelishi mumkin. Barqaror narxni ta`minlash va ishlab chiqarish hajmini cheklash siyosati. AQSh va Evropa davlatlarida minimal narxni o`rnatishdan tashqari, narxlarni barqarorlashtirishda ishlab chiqarish hajmini qisqartirishni yoki ishlab chiqarishni chekli rag`batlantirish siyosatlarini qo`shib olib boradi. Ayniqsa, bunday siyosat AQShda qishloq xo`jaligi tizimi qo`llanadi. Barqaror narxlarni ushlab turish. Rivojlangan davlatlarda barqaror narx ko`pincha sutga, tamaki va donga qo`llaniladi, bundan maqsad, ushbu tovarlarni ishlab chiqaruvchilarning daromadlarini etarli darajada bo`lishini ta`minlash.Bunday siyosatda davlat mahsulotga narxni R* darajada belgilab, uni shu darajada bo`lishini ta’minlash uchun kerakli hajmdagi mahsulotni sotib oladi. Ushbu holat 15.9-rasmda ko`rsatilgan.