Kamyob, nodir va radioaktiv elementlar texnologiyasi

texnologiyasi. Fanni о‘rganishdan maqsad va vazifalar. Temir yо‘l tizimida 
qо‘llaniladigan mashinasozlik materiallarga qо‘yiladigan talablar va sanoatdagi о‘rni. 
Metallar va nometall materiallar tо‘g‘risida umumiy ma’lumotlar. Kristall 
panjaraning turlari. Materiallarning polimorf va allotropiya xususiyatlari. Haqiqiy 
kristallarning ichki tuzilishi. Kristall panjaradagi nuqsonlar. Nuqtali, chiziqli va sirtqi 
nuqsonlar. Kristallanish jarayonining mexanizmi va kinetikasi. Asosiy tushunchalar. 
Pо‘lat quymalarning ichki tuzilishi. Metallarda polimorf о‘zgarishlar
. 
Metallarning 
kristallanishi. Birlamchi, ikkilamchi kristallanish. Metallarda polimorf о‘zgarishlar. 
Metallarning fizik xossalari haqida umumiy tushunchalar va ma’lumotlar. 
Metallarning kimyoviy xossalari haqida umumiy tushunchalar va ma’lumotlar. 
Metallarning texnologik xossalari haqida umumiy tushunchalar va ma’lumotlar. 
Metallarning mexanik xossalari. Kuchlanish va deformatsiya qonuniyatlari. 
Chо‘zilishga sinash. Muxandislik deformatsiyasi. Siqilishga aniqlash. Siljish va 
buralishga sinash. Kuchlanish holatining geometrik tahlili. Elastiklik deformatsiyasi. 

---

Bikrlik deformatsiyasi. Materiallarning elastik xususiyatlari. Moslashuvchanlik. 
Materiallarning elastik xususiyatlari.
Qotishmalarning turlari. Fazalar qoidasi. Kimyoviy birikma, mexanik 
aralashma, qattiq qotishma. Temir – uglerod holat diagrammasi. Pо‘lat va 
chо‘yanlarning komponentlari, fazalari va strukturasini tashkil qiluvchilar, ularning 
hosil bо‘lish sharoitlari, xossalari va ta’riflari. Uglerodli pо‘latlar va 
chо‘yanlar.Qotishmalarga termik ishlov berish texnologiyasi. Qotishmalarga 
kimyoviy-termik ishlov berish texnologiyasi. Kimyoviy-termik ishlov berish nazariy 
asoslari. Pо‘latlarini sementatsiyalash. Pо‘lat yuzalarni azot bilan boyitish. Pо‘latlarni 
sianlash. Diffuzion tо‘yintirish. Legirlovchi elementlarning pо‘lat strukturasiga va 
xossalariga ta’siri. Legirlangan pо‘latlarning turlari va markalanishi. Legirlangan 
konstruksion pо‘latlar. Legirlangan asbobsozlik pо‘latlari. Rangli metall va 
qotishmalar. Alyuminiy va uning qotishmalari. Mis va uning qotishmalari. Rux va 
uning qotishmalari.Titan va uning qotishmalari. Bronza va titan qotishmalari. 
Plastmassalar va nometall materiallar. Polimerlar haqida umumiy ma’lumotlar. 
Polimer materiallarning xususiyatalari, xossalari, ularning nazariy asoslari va tasnifi 
Polimerlardan mashinasozlik materiallarini olish. Rezina va poliuretanlar.
Keramik materiallar. Nanomateriallar. Ularning tarkibi, tuzilishi, xossalari. 
Nanomateriallarni olinish texnologiyalari va qо‘llanilish sohalari. Konstruksion 
materiallar texnologiyasining mashinasozlikdagi ahamiyati. Materiallarga ishlov 
berib turli detal va zagotovkalar tayyorlash. Metallarning umumiy ta’rifi. Turli detal 
va zagotovkalar tayyorlashga qо‘yiladigan zamonaviy talablar. Nometall materiallar 
va ulardan buyumlar ishlab chiqarish. Rezina materiallari va uning qо‘llanilish 
istiqbollari. Metallarni bolg‘alash. Erkin bolg‘alashning asosiy operatsiyalari. 
Bolg‘alash uskunalari; presslar. Bolg‘alash yо‘li bilan pokovka olish 
texnologiyasining xususiyatlari. Shtamplash. Hajmiy shtamplash, tub ma’nosi. Ochiq 
va yopiq shtamplar va ularda pakovkalar olish. Qizdirib hajmiy shtamplashda 
qо‘llaniladigan uskunalar. Hajmiy shtamplangan pokovkalarni pardozlash 
operatsiyalari. List shtamplash: texnologiyasi. Ajratish operatsiyalari. О‘yib 
tushurish. Shakl berish operatsiyalari. Bukish. Botirish. Bort qayrish. List zarbalash. 
Uskunalari. Rezina bilan shtamplash. Yuqori tezlikda shtamplash. Portlatib 
shtamplash. Elektrgidravlik shtamplash. Konstruksion materiallarga qirqib ishlov 
berish.
Qirqib ishlash usullari va sanoatdagi tutgan о‘rni. Yо‘nish. Tokarlik 
keskichning elementlari, qismlari, geometriyasi. Qirqilayotgan qatlam. Keskich 
geometriyasining qirqish jarayoniga ta’siri. Kesuvchi asboblar uchun ishlatiladigan 
materiallar: uglerodli, legirlangan, tezkesar pо‘latlar, qattiq qotishmalar, abraziv 
materiallar, sun’iy materiallar. Qirqish tartibi elementlari va ularni belgilash tartibi. 
Qirqib ishlashning fizikaviy asoslari. Qirindining ajralishi va turlari. Qirqilayotgan 
qatlamning plastik deformatsiyasi. Qirindi kirishuvi, uni axamiyati. Kesish jarayonida 
issiqlik ajralishi, ularning ajralishi, ularning manbalari, tarqalishi va uning kesish 
jarayoniga ta’siri. Dastgohlar.Tasnifi, belgilanishi. Dastgohlardagi yuritma va 
uzatmalar. Tokarlik stanoklari va ularda bajariladigan ishlar. Parmalash, frezerlash,

---

randalash, jilvirlash dastgohlari va ularda bajariladigan ishlar. Plastmassalardan 
buyumlar 
tayyorlash 
texnologiyasi. 
Plastmassalarning 
texnologik 
xosslari. 
Plastmassalarni payvandlash va elimlash. Shisha plastiklardan buyumlar yasash 
texnologiyasi. Plastmassalardan yasaladigan detallarni loyihalashni texnologik 
asoslari. Rezinadan buyumlar yasash texnologiyalari. Kukun materiallaridan 
buyumlar tayyorlash. Metall kukunlarni olish. Aralashmani tayyorlash. Sovuq va 
issiq xolda presslash. Gidrostatik presslash. Prokatlash. Kukun materiallardan 
yasalgan detallarga qо‘yiladigan asosiy texnologik talablar Materiallarni elektrofizik 
va 
elektrokimyoviy 
ishlash. 
Elektrotexnologiya 
asoslari. 
Elektrofizik 
va 
elektrokimyoviy ishlash usullari tasnifi. Anod-mexanikaviy ishlash jarayoni. Elektr-
abraziv, elektr-kontrakt, elektr-errozion, elektr-uchqun, ultratovish, elektr-nur, 
plazma oqimi, yorug‘lik nuri usullarida ishlash.