Kechirganlari

izi
kabi bo lib ketgan, 
kishini adashtiradigan juda ко*р tor yolchalardan 
iborat edi. Kishilarning aytishlaricha, bu son-sanoq- 
siz kovaklar va tor yer osti yollari ichida kecha-kun- 
duz yurib 
g‘or
ichidan chiqib ketishga yol topolmay 
yuraverish mumkin ekan. Chunki u yollar borgan 
sari pastga tushib borar va har bir joyda ustma-ust, 
kishi adashadigan poyonsiz yollar joylashgan; bu 
g'oming ichki yollarini yaxshi bilaman, deb biror 
kishi ham maqtana olmas va uni bilib olish mumkin 
ham emas edi. Odat bo'yicha yoshlar uning kichikroq 
bir qismi bilangina tanishib chiqar edilar-da, o'zla- 
riga tanish bolgan shu yerdan nariga otmas edilar. 
G‘omi boshqalar qanday bilsalar, Tom Soyer ham 
shunchalik bilar edi.
Bolalar to'dalashib bosh yolak Ьо*у1аЬ chorakam 
bir milga yaqin yol yurdilar, keyin to‘da-to‘da va 
juft-juft bolib bolindilar-da, ikki tomondagi tor 
yolaklarga kirib keta boshladilar. Shu tor yolaklar 
ichida aylanib yurib, yolaklarning qo'shilishgan 
yerlarida bular ham bir-birlariga duch kelishib qolar 
edilarda, yana ajralishib ketar edilar. Bunda g'oming 
hammaga «malum» qismidan nariga chiqmay turib 
ham yarim soatlab bir-birlarini ko'rolmay yurish 
mumkin edi.
Bolalar sekin-asta to‘da-to‘da bolishib, hansira- 
shib, charchagan va shodlangan holda boshlaridan 
oyoqlarigacha mo In tomchilari bilan qoplanib va
226

---

ust-boshlari tuproq bo lib, sayohatlarining muvaf- 
faqiyatli bolganidan quvonishib, birin-ketin g‘ordan 
chiqib ketar edilar. Tashqarida kun endi kech bolib 
qolganini ko‘rgan bolalar, vaqtning qanday tez otib 
ketganiga hayron qolar edilar. Kemadagilar orqaga 
qaytishga tayyorlanib, bulami yarim soatdan beri 
qo'nglroq chalib chaqirib yotar edilar. Kema bu quv- 
noq bolalami olib, daiyo qirg'og'idan jo‘nab yolga 
tushar ekan, kema kapitanidan boshqa hech kim 
yo'qotgan vaqtlari uchun zarracha achinmas edi.
Kemaning chiroqlari pristan yonidan koVinib otib 
borayotganda Gek allaqachon o'zining poyloqchiligi- 
ga chiqib turgan edi. Kemadan tovush eshitilmadi, 
bolalarning hammasi charchaganliklaridan jim 
bolishib, so‘zlashmasdan ketib borar edilar. Gek bu 
kema kimniki ekan va nima uchun pristanda to'xta- 
may olib ketdi, deb biroz hayron bolib turdi-da, 
keyin uni esidan chiqarib yuborib, butun diqqatini 
o‘z
vazifasiga qaratdi. Soat o‘nga borib zang urdi, 
ko‘chada shaldirab o'tayotgan arava tovushlari 
ham bosildi: har yer-har yerda tarqoq holda ko'rin- 
gan chiroqlar ham bora-bora ko‘zdan g'oyib boldi. 
Shaharcha ham mudrab, kichkina soqchimizning 
yolglz o‘zi qoldi. Soat o‘n birda qovoqxonaning ham 
chirogl o'chdi. Endi butun atrof qorong'ilik qo‘yni- 
ga kirdi. Gek o‘z nazarida juda ham uzoq vaqtlar 
kutib turgandek boldi, lekin hech qanday hodisa 
yuz bermadi. Uning ishga bolgan ishonchi susaya 
boshlagan edi. Bu ishlar o‘zi nimaga kerak? Poylab 
o‘tirishga arziydimi? Bochka ichiga kirib olib uxlay 
berish yaxshi emasmi?
Uning quloglga qo'qqisdan yengilgina sharpa 
eshitildi. U o‘zini hushyor tutib, diqqat 
bilan
ting- 
lay boshladi. Eshik sekingina yopildi. Gek g'ishtin 
devorli saroy oldiga jmgurib otib oldi. Oradan biror 
daqiqa o‘tar-o‘tmas, uning oldidan ikki kishi o'tdi.
227

---

Ulardan binning qoltig'ida bir narsa borga o'xshab 
ko'rindi, o'sha sandiqcha bolsa kerak. Bular endi 
o‘sha boylikni olib ketayotgan ekanlar-da! Endi 
nima qilish kerak. Tomni chaqiraymi? Men Tomni 
chaqirib kelgunimcha bular sandiqchani olib ketib 
qoladilar, keyin qayerdan axtarib topib boladi? 
Yo‘q, u shularning orqasidan poylaydi. Gek o'zicha 
shunday mulohazalarga borib, joyidan sekin-asta 
chiqdi-da, sichqonni poylagan mushukdek hali- 
gilaming orqalaridan bitta-bittayurib ketdi. U oyoq 
yalang holda ulardan biroz uzoqroq, lekin ulaming 
qorasini yo'qotmay yurib borar edi.
Ular daryo yoqalab borib, keyin chap tOmonidagi 
bir ko'ndalang ko'chaga burildilar-da, tepalikka 
chiqib ketadigan so'qmoq yolga yetguncha to‘ppa- 
to‘g‘ri yurib bordilar. Ular oyianib turmasdan, tepa 
yon-bag‘ridagi uyni ham bosib otib, yarim yolda 
yuqoriga qarab chiqishda davom etdilar. «Ha, 
ha!» - deb o^ladi Gek o'zicha, «bular pullami eski 
tosh qaziydigan yerga ko'mmoqchi ekanlar-da». 
Biroq ular tosh qaziydigan yerning oldida ham 
to'xtamadilar, undan nariga jruqorilab yurib bo­
rar edilar, keyin yana bir torgina egri-bugri yolga 
tushib olib, biroz yurganlaridan keyin tor, quyuq 
chakalakzorlar orasiga kirib ko'zdan yo'qoldilar. 
Gek qadamlarini ildamroq tashladi, chunki ular 
buni ko'rmas edilar. U ba’zan yugurib chopib ketar 
edi-da, keyin sekinroq yurar edi. Yana bir necha 
qadam yurgandan keyin butunlay tobctab quloq 
sola boshladi. Hech bir tovush chiqmadi. Gek 
faqat