145. Issiq yoki quyosh urganda – qo’qqisdan kamdarmonlik, bosh
og’rig’i va qayd qilish holatlari kuzatiladi. Bunda jarohatlangan kishini
toza havoli soya joyga olib boorish, siqib turgan kiyimlarni yechish,
boshga va ko’krakka sovuq qo’yib bog’lash nashatir spirti hidlatish 15-20
tomchi valeryanka ichirish tavsiya etiladi.
III. Hayot faoliyati xavfsizligini tabiiy aspektlari 146. Aspekt – aspect, jihat, tomon, qirra.
147. Hayot muhiti – organizmni o’rab turuvchi va u bilan doimiy
munosabatda bo’ladigan tabiatning ma’lum bir qismi.
148. Ekologiya – grekcha “oykos” – uy, yashash joyi; “logos” – fan
degan ma’noni bildiradi.
149. Ekologik omillar turi: abiotik (jonsiz), biotic (jonli).
150. Abiotik omillar – iqlim, edofogen (mexanik tarkib, zichlik,
tuproqning nam va havo o’tkazuvchanligi), orografik (relef, dengiz
sathidan balandlik), ximik (havoning gaz tarkibi, tuproq tarkibi).
151.Adaptasiya – organizmlarni ‘rologik omillar
ta’siriga moslashuv xususiyati.
152.Evribiont organizmlar – ekologik omillar ta’siriga chidamli
organizmlar.
153.Stenobiont organizmlar – ekologik omillar ta’siriga chidamsiz
organizmlar.
154.Ekosistema – tirik organizmlar jamoasi va ularning yashash
muhitini o’z ichiga olgan funksional sistema.
155.Gomeostaz – ekosistemada komponentlarni o’zaro bog’liqligi
va dinamik muvozanati.
156.Biosenoz – ekosistemadagi organizmlarning alohida to’plami.
157.Biotop – yashash sharoitlarining yig’indisi.
158.Biogeosenoz – “bio” –hayot,”geo”-er, “senoz”- birlik degan
ma’noni bildiradi.
554
159.Biosenoz va ekosistema – sinonim emas.
160.Biosfera – “bios” – hayot, “sfera” – shar ma’nosini bildirib, er
yuzidagi barcha organizmlar tarqalgan va ular ta’siridagi hatot qobig’I
tushiniladi.
