Kiberxavfsizlik va kriminalistika

Terminal-host arxitektura, Bir pog’onali arxitektura, mijoz-server arxitekturasi

Terminal-host arxitekturasi, mijoz va server o'rtasida tarmoq aloqasi yaratilishi bilan bog'liq. Bu arxitekturada, mijozlar aloqa qilish uchun serverga bog'lanishlariga ruxsat beriladi. Server, mijozlar uchun xizmatlar ko'rsatadi va ularning buyruqlarini bajaradi. Bu arxitekturani xaridorga qarang: Siz to'lov jarayonini boshlash uchun xizmat ko'rsatuvchi saytga kirib kelishingiz kerak va uni boshqarish uchun sizdan turli terimlar so'raladi. Xizmat ko'rsatuvchi serverlar sizning so'rovingizni qabul qiladi va uni bajaradi, natijada sizga qaytadigan javob beradi.
Bir-pog'onali arxitektura, aloqa qurilmalari tizimining tuzilishi uchun o'zgaruvchanligini yaratadi. Bu arxitekturada, mijozlar va server bir-biriga to'g'ridan-to'g'ri aloqa qiladi. Bu, serverning mijozga mo'ljallangan xizmatlarini bajarishini va mijozlarning ma'lumotlarini yig'ish va saqlashini osonlashtiradi. Bu arxitekturani pochta xizmatiga o'xshatish mumkin: Siz xatni yozasiz, uni jonatishingiz kerak va xat oldindan serverga o'tadi. Xizmat ko'rsatuvchi xatni qabul qiladi, uni saqlab qoladi va unga qaytadigan javobni yuboradi.
Mijoz-server arxitekturasi, tarmoq aloqasi yaratilishi uchun uchta moduldagi tuzilmalardan foydalanadi: mijoz, server va ma'lumotlar bazasi. Bu arxitekturada, mijozlar serverga so'rov jo'natadi va server ma'lumotlarni bazadan olib, mijozga yuboradi. Bunda, mijozlar va server o'rtasida har qanday aloqa qurilmasi bo'lmaydi. Bu arxitekturani onlayn do'kon xizmatlariga o'xshatish mumkin: Siz maxsulotni buyurtma qilasiz, server sizning buyurtmangizni qabul qiladi, uni bajaradi va xaridorga jonatadi.
II. Kompyuter tarmog’i modellari va umumiy tushunchalari

4. 
   ISO/OSI modeli umumiy tasnifi
   

Ochiq tizimlarning o’zaro ishlash prinsipi elementlar tizimi ko’rinishida tarmoqning bo’lishni ko’zda tutadi, har bir elementlar qat’iy o’rnatilgan vazifani (funksiyani) bajaradi, barcha elementlar esa, birgalikda tarmoq kompyuterlarini o’zaro ishlashning umumiy masalasini yechadi. Ochiq tizimlarning o’zaro ishlashdagi muhim element kommunikasion protokol-tarmoq bog’lamalarning o’zaro ishlashini shakllantirgan qoidalar to’plami hisoblanadi.
Keng tarqalgan tarmoqning apparat-dasturiy vositalarining o’zaro ishlash qoidalarini, ma’lumotlarga ishlov berish va uzatish jarayonlarini rasman taqdim etilishi uchun bu murakkab masalani kichikroq oddiy masalalarga bo’lish, alohida komponentlar funksiyalarini va o’zaro ishlash tarkibini aniqlash zarur bo’ladi. Murakkab masala oddiy masalalarga - modullarga bo’linadi
Kompyuter tarmoqlarining yaratuvchilar va foydalanuvchilar ishini osonlashtirish uchun telekommunikasiya va standartlar bo’yicha xalqaro tashkilotlar 80-nchi yillarda umumiy qabul qilingan ochiq tizimlarning o’zaro ishlash modelini yaratdi (Open System Interconnecyion, OSI). Bungacha ko’plab mavjud bo’lgan kommunikasion protokollar steklari OSI modelini yaratishga asos bo’lib xizmat qildi, ularning kamchiliklari hisobga olindi va barcha tarmoqlar uchun umumiy yagona protokollar steki ishlab chiqildi. OSI modeli paketli kommutasiyali tarmoqlarda tizimlarni o’zaro ishlash pog’onalarini aniqlaydi, yagona qoidaga iyerarxik o’zaro ishlash pog’onalaridan iborat va har bir pog’ona bajarishi kerak bo’lgan vazifalarni tushuntiradi.

5.