Kriptografiya tarixi


SEZAR SHIFRLASH USULI SEZAR SHIFRLASH USULI


Download 18.79 Kb.
bet3/3
Sana31.01.2024
Hajmi18.79 Kb.
#1828587
1   2   3
Bog'liq
2-topshiriq 3

SEZAR SHIFRLASH USULI

SEZAR SHIFRLASH USULI

  • Sezar usuli Yuliy Sezar(Julius Caesar) davrida o’rin almashtirish usuli sifatida qo’llanilgan
  • Shu davr urushlarida xabar uzatishda ishonchliligi bilan mashxur bo’lgan
  • Alifbodagi xarflar ketma-ketligini 3 xarf ketma ketlikga siljitish orqali boshlangan

  • Misol sifatida:
    Oddiy matn: meet me after the toga party
    Shifrlangan matn: PHHW PH DIWHU WKH WRJD SDUWB

Vazifa: Shifrlash va deshifrlash.
Ochiq matn (M): familiya va ismingiz (misol uchun – Axmedov_Vohid)
Kalit (K) = 8

SEZAR SHIFRLASH USULI

SEZAR SHIFRLASH USULI


Shifrlash alifbosini yaratib olish va xar bir xarfga mos raqamlarni berish:
Sezar usulida ma’lumot almashish algoritmi(C=shifrlash, P=oddiy matn, k=kalit):
  • C = E(p) = (p + k) mod (26)
  • p = D(C) = (C – k) mod (26)

  • Bu yerda kalit uzunligi 3 ga teng (k=3)

a

b

c

d

e

f

g

h

i

j

k

l

m

n

o

p

q

r

s

t

u

v

w

x

y

z

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

O’RIN ALMASHTIRISH USULI

O’RIN ALMASHTIRISH USULI


Eng sodda jadvalli shifrlashda asosan uzatiladigan ma`lumotning harflari juda sodda holda o`rin almashgan. Bu usulning kaliti jadval o`lchovi bilan aniqlangan. Bu usul skitala usuliga juda o`xshash. Masalan, T0 = “KIBERXAVFSIZLIK DARSI” degan ma`lumot jadvalga ustun bo`yicha yoziladi. To’rtta qator va beshta ustundan iborat jadvalga ma`lumot quyidagicha yoziladi.
Endi esa qator bo’yicha o’qib olinadi, so’ngra shifrlangan matn tayyor.
T1 = KRFLAIXSIRBAIKSEVZDI;
Deshifrlashda,esa kalit k=4*5; matritsa o’lchamiga teng bo’ladi va bunda qator bo’yicha yozilib ustun bo’yicha o’qiladi.

K

R

F

L

A

I

X

S

I

R

B

А

I

K

S

E

V

Z

D

I

Vazifa: Shifrlash.
Ochiq matn (M): familiya va ismingiz (misol uchun – Axmedov_Vohidjon)

KALIT SO’Z YORDAMIDA SHIFRLASH USULI

KALIT SO’Z YORDAMIDA SHIFRLASH USULI


T0 = “KIBERXAVFSIZLIK DARSI” K = “CYBER”.
Endi esa qator bo’yicha o’qib olinadi, so’ngra shifrlangan matn tayyor. T1 = KFLARISIRXBIKSAEZDIV;
Deshifrlashda esa matnni qator bo’yicha yozib, sonlarni o’sish tartibida yozib olamiz va kalit so’z bo’yicha joylashtiramiz. Shundan so’ng ustun bo’yicha o’qib olamiz.

C

Y

B

E

R

1

5

2

3

4

K

R

F

L

A

I

X

S

I

R

B

A

I

K

S

E

V

Z

D

I

C

B

E

R

Y

1

2

3

4

5

K

F

L

A

R

I

S

I

R

X

B

I

K

S

A

E

Z

D

I

V

Vazifa: Shifrlash va deshifrlash.
Ochiq matn (M): TELEKOMMUNIKATSIYA FAKULTETI
Kalit (K): ismingiz (misol uchun – Vohidjon)

VIJINER USULI

VIJINER USULI


Vijiner tizimi Sezar shifrlash tizimiga qaraganda mukammalroq hisoblanib, unda kalit harfidan harfga almashtiriladi. Bunday ko‘p alfavitli almashtirish shifrini shifrlash jadvali orqali ifodalash mumkin.
T0 = KИБЕРХАВФСИЗЛИК K = ЗАМИН
Shu tariqa davom ettirsak quyidagich shifrlanadi :
T1 = С = ТЙООЮЭБПЭ….

T0

К

И

Б

Е

Р

Х

А

В

Ф

K

З

А

М

И

Н

З

А

М

И

C

Т

Й

О

О

Ю

Э

Б

П

Э

RSA USULI

RSA USULI


Kalit generatsiya:
1-qadam: O’zaro tub son p va q lar tanlab olinadi
2-qadam: Tub son p va q lar asosida n=pq hisoblanadi
3-qadam: Tub son p va q lar asosida m=f(n)=(p-1)(q-1) hisoblanadi
4-qadam: m ga o’zaro tub kichik e soni tanlab olinadi EKUB(m, e)=1 1 shart asosida
5-qadam: d soni quyidagicha hisoblanadi dxe mod(m)=1
Shunda:
Ochiq kalit(public key)=> e va n
Maxfiy kalit(secret key)=> d va m
Shifrlash: E=mod{n}
Deshifrlash: D=mod{n}
Misol: Misol sifatida biz kichik sonlardan foydalanamiz, ammo amaliyotda asosan kata sonlar tanlab olinadi.
1-qadam: O’zaro tub son p=7 va q=19 lar tanlab olinadi
2-qadam: Tub son p va q lar asosida n=pq=133 hisoblanadi
3-qadam: Bular asosida m=f(n)=(p-1)(q-1)=108 hisoblanadi
4-qadam: m=108 ga o’zaro tub kichik e soni tanlab olinadi EKUB(m, e)=1 1 shart asosida, ya’ni
e=2=>EKUB(108,e)=2 (yo’q)
e=3=>EKUB(108,e)=3 (yo’q)
e=4=>EKUB(108,e)=4 (yo’q)
e=5=>EKUB(108,e)=1 (xa)!!
5-qadam: d soni dxe mod(m)=1 yoki dxe=1+kxm(qoldiqli bo’lish) EVKLID teoremasi=> d=(1+kxm)/e
k=0=>d=1/5 (yo’q)
k=1=>d=109/5 (yo’q)
k=2=>d=217/5 (yo’q)
k=3=>d=325/5=65 (xa)!!

RSA USULI

RSA USULI


Kalit generatsiya natijasi:
Shunda:
Ochiq kalit(public key)=> e=5 va n=133
Maxfiy kalit(secret key)=> d=65 va m=108
Shifrlash: E=mod{n}
Deshifrlash: D=mod{n}
SHIFRLASH MISOL: T0 = BAC [B=2; A=1; C=3;]

E=mod{n}
E(B)=mod{133}=32
E(A)=mod{133}=1
E(C)=mod{133}=110
Shu tariqa davom ettirsak quyidagich shifrlanadi :
T1 = {32,1,110}

DESHIFRLASH MISOL: T1 = {32,1,110}
D=mod{n}
D(32)=mod{133}=2
D(1)=mod{133}=1
D(110)=mod{133}=3

Quyidagi 2 ta shifrlash usuli uchun Ochiq matn va kalit quyidagicha:

Vijiner:

Ochiq matn (M) - Familiya va ism

Kalit (K) – talaba,

RSA :

p va q 30 dan kichik bo’lmagan tub sonlar, e ixtiyoriy, d yopiq kalitning eng kichik qiymati olinadi.

Ochiq matn (M) – ismingizning english alifbosidagi tartib raqamlari


Download 18.79 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling