M u n d a r I j a


Download 1.09 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/51
Sana30.06.2020
Hajmi1.09 Mb.
#122499
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   51
Bog'liq
abiturshtabalgebra

− 4+ 5
x − 2
≥ 0
A) [2; )
B) (−∞; 2)
C) (−∞; 2]
D) (2; )
18.
(02-10-48) Tengsizlikni yeching.
(9x
2
+ 12+ 4)(x − 2) 0
A) (−∞
2
3
∪ (
2
3
; 2)
B) (−∞2)
C) (2; )
D) (
2
3
; 2)
19.
(98-10-60) Tengsizlikning butun yechimlari nechta?
(x
2
+ 1)(x
2
+ 2x − 3)
x
2
+ 3+ 2
≤ 0
A) 5
B) 4
C) 3
D) cheksiz ko’p
20.
(99-9-7) Tengsizlikning eng katta va eng kichik
butun yechimlari ayirmasini toping.
(+ 3)(x − 7)
2x
2
− x + 4
0
A) 10
B) 9
C) 8
D) 7
21.
(00-4-33) Tengsizlikning eng katta butun manfiy
va eng kichik butun musbat yechimlari ko’payt-
masini toping.
x
4
− 3x
3
+ 2x
2
30 − x
2
− x
0
A) 30
B) 35
C) 36
D) 42
Yechish: Berilgan kasr surat va maxrajini ko’pay-
tuvchilarga ajratamiz
x
4
3x
3
+2x
2
x
2
(x
2
3x+2) = x
2
(x−1)(x−2),
30 − x
2
− x (x − 5)(+ 6).
Endi
x
4
− 3x
3
+ 2x
2
30 − x
2
− x
=
x
2
(x − 1)(x − 2)
(x − 5)(+ 6)
0
tengsizlikka oraliqlar usulini qo’llab (−∞6) 
(1; 2) ∪ (5; ) yechimni olamiz. Bu to’plamdagi
eng katta butun manfiy son 7eng kichik butun
musbat son esa 6 dir.
Ularning ko’paytmasi
· 6 = 42Javob: 42 (D).
22.
(96-7-20) Tengsizlikning butun yechimlari
ko’paytmasini toping.
2x
2
− 9+ 4 0
A) 0
B) 4
C) 24
D) 6
23.
(97-3-20) Tengsizlikning butun yechimlari yig’in-
disini toping.
2x
2
≤ 5+ 12
A) 4
B) 9
C) 7
D) 5
24.
(97-7-20) Tengsizlikning butun yechimlari
ko’paytmasini toping.
3x
2
≤ 13x − 4
A) 12
B) 6
C) 30
D) 24
25.
(97-10-20) Tengsizlikning butun yechimlari
yig’indisini toping.
2x
2
− 3x ≤ 9
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
26.
(00-7-46) Tengsizliklar sistemasining eng katta va
eng kichik yechimlari yig’indisini toping.
½
x
2
− 3x − ≤ 0
x
2
− 6+ 8 ≤ 0
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
27.
(01-10-18) Kasrning qiymati manfiy bo’ladigan x
ning barcha qiymatlarini toping.
x
2
− 4x − 5
2x − 5
A) (25; 5)
B) (−∞1] ∪ (25; 5]
C) (−∞1)
D) (−∞1) ∪ (25; 5)
28.
(02-2-2) Tengsizlikni qanoatlantiruvchi ning
nechta butun qiymati bor?
(n
2
− 3)(n
2
− 21) 0
A) 6
B) 5
C) 3
D) 4
Yechish: Berilgan tengsizlikni
(n −

3)(+

3)(n −

21)(+

21) 0
shaklda yozib olamiz. Bu tengsizlikka oraliqlar
usulini qo’llab (

21; 

3)(

3;

21) yechimni
olamiz. Agar biz

≈ 1732 va

21 ≈ 4582
ekanligini hisobga olsak, (

3;

21) oraliqda 23
va 4 butun sonlari yotishiga ishonch hosil qilamiz.
Xuddi shunday (

21; 

3) oraliqda 4, −3, −2
butun sonlari yotadi. Demak, ning 6 ta bu-
tun qiymati berilgan tengsizlikni qanoatlantiradi.
Javob: 6 (A).
29.
(01-7-22) Nechta tub son
x
2
− 50 0
tengsizlikning yechimi bo’ladi?
A) 2
B) 3
C) 4
D) 5
30.
(00-7-19) Tengsizlik o’rinli bo’ladigan ning bar-
cha natural qiymatlari yig’indisini toping.
n
2
(n
2
− n − 6) ≤ 0
A) 4
B) 2
C) 5
D) 6

76
31.
(03-4-14) Tengsizlikning eng katta va eng kichik
yechimlari ayirmasini toping.
x
2
− 13+ 36
x
4
+ 25
≤ 0
A) 6
B) 4
C) 5
D) 7
32.
(03-7-63) Tengsizlikning butun sonlardan iborat
yechimlaridan eng kattasidan eng kichigining ayir-
masini toping.
x
2
− x − 12
x
2
− 2x − 35
≤ 0
A) 10
B) 12
C) 11
D) 9
33.
(03-8-56) Tengsizlikni qanoatlantiruvchi natural
sonlar nechta?
x
2
− 5x − 14
+ 4
≤ 0
A) 7
B) 8
C) 9
D) 5
34.
(03-3-24) Ushbu
(x − 1)
2
+ 2x − 2
(x − 5)
3
≥ 0
tengsizlikning [3; 8] kesmadagi butun sonlardan
iborat yechimlari sonini aniqlang.
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
35.
(03-11-75) Tengsizlikning butun sonlardan iborat
yechimlaridan nechtasi [5; 6] kesmada joylash-
gan?
(+ 4)
2
− 8x − 25
(x − 6)
2
0
A) 2
B) 3
C) 4
D) 5
3. Kvadrat tengsizliklar.
Dastlab kvadrat uchhad chiziqli ko’paytuvchilarga
ajratiladi, keyin unga oraliqlar usuli qo’llaniladi.
36.
(97-1-10) Tengsizlikni yeching.
(x − 2)
2
+ 3(x − 2) ≥ − x
A) [2; 1]
B) [0; 1] ∪ [3; )
C) [3; 3]
D) (−∞3] ∪ [3; )
Yechish: Berilgan tengsizlikdagi qavslarni ocha-
miz, tengsizlikning o’ng qismidagi 7−x ni tengsiz-
likning chap qismiga o’tkazamiz va o’xshash had-
larni soddalashtirib, natijada unga teng kuchli
bo’lgan
x
2
− ≥ ⇐⇒ (x − 3)(+ 3) ≥ 0
tengsizlikni olamiz. Bu tengsizlikka oraliqlar usulini
qo’llab (−∞3][3; ) yechimni olamiz. Javob:
(−∞3] ∪ [3; ) (D).
37.
(97-6-10) Tengsizlikni yeching.
(+ 2)(x − 2) − 2(x − 1) ≤ 23 − 2x
A) (−∞; 5]
B) (0; 25]
C) [5; 5]
D) [

21;

21]
38.
(97-11-10) Tengsizlikni yeching.
· (x − 1) · (+ 1) − x(+ 3) − 3x
A) (−∞; 2)
B) (2; 2)
C) (0; 4)
D) (1; )
39.
(01-2-26) x
2
+ 2x − 15 0 tengsizlikning natural
yechimlari ko’paytmasini toping.
A) 0
B) 2
C) 4
D) 6
4. Tengsizlikning bir qismiga o’tkazing.
40.
(99-1-20)
1
x
> x tengsizlikni yeching.
A) (−∞1) ∪ (0; 1)
B) [0; 1)
C) (0; 1)
D) 
Yechish: Tengsizlikning o’ng qismidagi ni teng-
sizlikning chap qismiga o’tkazamiz va umumiy
maxraj beramiz va
− x
x
0
tengsizlikni olamiz. Bu tengsizlikka oraliqlar usuli-
ni qo’llab (0; 1) yechimni olamiz. Javob: (0; 1)
(C).
41.
(99-6-30) Tengsizlikni yeching.
x
2
+ 3
< x − 3
A) (−∞3) B) (3; 3) C) (0; 3) D) 
42.
(99-6-45) Tengsizlikni yeching.
5+ 8
− x
2
A) (−∞; 0) ∪ (4; )
B) (−∞4) ∪ (0; 4)
C) [4; 4]
D) 
43.
(00-4-32) Tengsizlikni yeching.

6
x
>
2
− x
A) (0; 1) ∪ (2; 3)
B) (−∞; 0) ∪ (1; 2) ∪ (3; )
C) (0; 1) ∪ (3; )
D) (−∞; 1) ∪ (2; 3) ∪ (5; )
44.
(01-5-22) Tengsizlikni yeching.
1
x − 1
≤ 2
A) (−∞; 1) ∪ [15; )
B) (1; 2]
C) (1; 2)
D) (1; 15]
45.
(02-12-12) Tengsizlikni yeching.
x
2
− 5+ 2
x − 3
> x
A) (3; 1)
B) (1; 3)
C) (1; 3)
D) (−∞; 1)

77
46.
(03-1-66) Tengsizlikni yeching.
2
x
2
− 9
<
3
x
2
− 16
A) (−∞)
B) (4; 3) ∪ (3; 4)
C) (−∞4) ∪ (3; 3) ∪ (4; )
D) (−∞4) ∪ (4; )
47.
(03-5-17) Tengsizlikni yeching.
1
x − 2002

x
x − 2002
A) (−∞; 1] ∪ (2002; )
B) (−∞; 1]
C) (2002; )
D) [1; 2002)
48.
(01-1-72) Ushbu x ≥
6
x − 5
tengsizlikni qanoat-
lantiruvchi eng kichik butun musbat yechimning
eng kichik butun manfiy yechimga nisbatini to-
ping.
A) 1
B) 2
C) 05
D) 4
49.
(01-2-68) Tengsizlikning eng katta va eng kichik
butun ildizlari ayirmasini toping.
(x
2
− x − 1)(x
2
− x − 7) ≤ −5
A) 2
B) 3
C) 4
D) 5
Yechish: Tengsizlikda x
2
− x − 4 = belgilash
olsak, berilgan tengsizlik
(+ 3)(t − 3) + 5 ≤ ⇐⇒ (t − 2)(+ 2) ≤ 0
ko’rinish oladi. Yana eski o’zgaruvchiga qaytib
(x
2
− x − − 2)(x
2
− x − 4 + 2) ≤ 0
ga ega bo’lamiz. Ko’paytmadagi kvadrat uch-
hadlarni ko’paytuvchilarga ajratamiz
x
2
−x−6 = (x+2)(x−3), x
2
−x−2 = (x+1)(x−2)
va berilgan tengsizlikka teng kuchli bo’lgan
(+ 2)(x − 3)(+ 1)(x − 2) ≤ 0
tengsizlikka ega bo’lamiz. Bu tengsizlikka oraliqlar
usulini qo’llab [2; 1] ∪ [2; 3] yechimni olamiz.
Bu to’plamda eng katta butun son 3, eng kichik
butun son esa 2 dir. Ularning ayirmasi 3 
(2) = 5Javob: 5 (D).
50.
(97-1-58) x
4
9tengsizlikning butun sonlardagi
yechimi nechta?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
51.
(01-1-12) Nechta tub son
<
5x − 1
2x − 3
5
tengsizlikning yechimi bo’ladi?
A) 0
B) 1
C) 2
D) 3
52.
(01-10-17) Nechta butun son
x
4
− 8x
2
+ 7 ≤ 0
tengsizlikni qanoatlantiradi?
A) 0
B) 1
C) 2
D) 4
53.
(02-1-21) x > 1 va x
2
> x tengsizliklar teng
kuchli bo’ladigan sonli oraliqni ko’rsating.
A) (0; ) B) (−∞; 0) C) (−∞) D) 
Yechish: 1-tengsizlikni x > 0 (musbat songa
ko’paytirilganda tengsizlik saqlanadi) ga ko’paytir-
sak 2-tengsizlik hosil bo’ladi. Demak, x > 0 da
tengsizliklar teng kuchli bo’ladi. Javob: (0; )
(A).
54.
(02-1-63) Nechta tub son
<
+ 7
2x − 19
4
tengsizlikning yechimi bo’ladi?
A) 1
B) 13
C) 7
D) 3
55.
(02-8-7) Tengsizlikning eng kichik butun yechi-
mini toping.
x − 10
− x
1
A) 3
B) 4
C) 1
D) 2
56.
(02-10-13) Tengsizlikning manfiy bo’lmagan bu-
tun yechimlarini toping.
+ 3
x
2
− 4

1
+ 2
<
2x
2x − x
2
A) 1
B) 0; 1; 2
C) 1; 2; 3
D) 1; 2
57.
(03-1-14) Tengsizlikning butun yechimlari nechta?
x
4
− 10x
2
+ 9 ≤ 0
A) 2
B) 3
C) 4
D) 6
58.
(03-3-19) Tengsizlikning butun sonlardan iborat
yechimlari nechta?
x
2
− 12+ 23
(+ 1)(x − 4)
≤ −
2
x − 4
A) 2
B) 3
C) 4
D) 5
59.
(03-6-42) Tengsizlikni qanoatlantiruvchi ning
barcha qiymatlarini toping.
+ 1
x
≤ 1
A) ≤ x < 0
B) x < 0
C) < x < 0
D) x > 0
5. Tengsizliklarning qo’llanilishi.

78
60.
(97-1-16) ning qanday qiymatlarida k(+ 1) =
5 tenglamaning ildizi musbat bo’ladi?
A) (0; ) B) (0; 5) C) (5; 0) D) (5; )
Yechish: Berilgan tenglama = 5 : k−1 yechim-
ga ega. Masala shartiga ko’ra u musbat bo’lishi
kerak, yani
5
k
− ⇐⇒
− k
k
0.
Oraliqlar usulini qo’llasak, bu tengsizlikning yechi-
mi (0; 5) ekanligini olamiz. Javob: (0; 5) (B).
61.
(97-11-16) ning qanday qiymatlarida b(2 − x) =
6 tenglamaning ildizi manfiy?
A) b ∈ (−∞; 0)
B) b ∈ (0; 3)
C) b ∈ (3; 0)
D) b ∈ [3; )
62.
(99-10-4) Tenglamaning ildizlari manfiy bo’ladigan
ning barcha natural qiymatlari yig’indisini to-
ping.
(k − 2)
2
· y k
2
− 25
A) 10
B) 13
C) 11
D) 8
63.
(00-3-13) ning qanday qiymatlarida
4x − 1
x − 1
+ 3
tenglama manfiy yechimga ega bo’ladi?
A) (−∞2)
B) (−∞2) ∪ (1; )
C) (1; )
D) (2; 1)
64.
(02-12-6) ning qanday qiymatlarida
− m =
2
x − 1
tenglamaning ildizlari musbat bo’ladi?
A) (4; 6)
B) (−∞; 1) ∪ (1; 4)
C) (−∞; 4) ∪ (6; )
D) (−∞; 2) ∪ (4; )
65.
(02-9-20) ning qanday qiymatlarida
3x − 4 = 2(x − t)
tenglama musbat ildizga ega?
A) t > −2 B) t < 2 C) t ≤ 1 D) t ≥ 2
66.
(03-3-6) ning qanday qiymatlarida
3+ 1
+ 1
k − 2
tenglama manfiy ildizga ega?
A) (3; 5)
B) (−∞; 3) ∪ (5; )
C) (2; 4)
D) (1; 3)
67.
(99-2-18) Tenglama yechimga ega bo’lmaydigan
ning eng katta butun qiymatini toping.
kz
2
+ 2(k − 12)+ 2 = 0
A) 16
B) 18
C) 20
D) 17
Yechish: Agar = 0 bo’lsa, bu tenglama =
1 : 12 yechimga ega.
Shuning uchun k 6= 0
ni qaraymiz. Kvadrat tenglama yechimga ega
bo’lmasligi uchun uning diskriminanti = (2(k−
12))
2
4·2k < 0 bo’lishi kerak. Bu kvadrat teng-
sizlikni yechib, k ∈ (8; 18) ekanligini olamiz. k
ning eng katta butun qiymati 17Javob: 17 (D).
68.
(00-9-12) Tenglama ildizga ega bo’lmaydigan m
ning barcha natural qiymatlari yig’indisini
hisoblang.
t − 6
m − 8
=
m
t
A) 20
B) 25
C) 28
D) 30
69.
(00-3-19) ning qanday eng kichik butun qiy-
matida
x
2
− 2(+ 2)+ 6 + k
2
= 0
tenglama ikkita turli haqiqiy ildizlarga ega bo’-
ladi?
A) 2
B) 1
C) 2
D) 1
5.3.1
Parametrli tengsizliklar
1.
(96-3-78) Tengsizliklar sistemasi ning qanday
qiymatlarida yechimga ega emas?
½
ax > 5a − 1
ax < 3+ 1
A) {1}
B) (−∞; 0) ∪ [1; )
C) (−∞; 0)
D) [1; )
Yechish: Berilgan sistema
5a − < ax < 3+ 1
(1)
qo’sh tengsizlikka teng kuchli. Quyidagi ikki
1) = 0 va 2) a 6= 0 holni qaraymiz.
1-holda · x < 1 tengsizlikni hosil qilamiz
va u ning barcha qiymatlarida o’rinli. Demak,
bu holda yechim mavjud.
2-hol, a 6= 0 bo’lsin. Ma’lumki, a < x < b
oraliq bo’sh to’plam bo’lishi uchun b ≤ a bo’lishi
kerak. Demak, (1) qo’sh tengsizlik yechimga ega
bo’lmasligi uchun 5a − ≥ 3+ 1 bo’lishi kerak.
Bu yerdan
5a − 3a ≥ ⇐⇒ 2a ≥ ⇐⇒ a ≥ 1
ekani kelib chiqadi. Demak, [1; )Javob: (D).
2.
(98-10-61) kx
2
+2x+k+2 0 tengsizlik yechimga
ega bo’lmaydigan ning butun qiymatlari orasi-
dan eng kattasini toping.
A) 1
B) 2
C) eng kattasi yo’q
D) 3
3.
(00-6-20) ning qanday qiymatlarida
½
− 7x < 3x − 7
1 + 2x < a x
tengsizliklar sistemasi yechimga ega emas?
A) a < 4 B) a ≤ 1 C) a < 2 D) a ≤ 2

79
4.
(96-9-19) Tengsizliklar sistemasi ning qanday
qiymatlarida yechimga ega bo’lmaydi?
½
ax > 7a − 3
ax ≤ 3+ 3
A) (15; )
B) [15; )
C) (−∞; 0)
D) (−∞; 0) ∪ (15; )
5.
(96-13-19) Tengsizliklar sistemasi ning qanday
qiymatlarida yechimga ega bo’lmaydi?
½
bx ≥ 5b − 3
bx ≤ 4+ 3
A) (6; )
B) [6; )
C) (−∞; 0)
D) (−∞; 0) ∪ (6; )
6.
(98-3-13) Tengsizlik yechimga ega bo’lmaydigan
ning eng katta butun qiymatini toping.
kx
2
+ 4+ 1 0
A) 1
B) eng kattasi yo’q
C) 3
D) 2
7.
(00-5-33) ning qanday qiymatida
a(x − 1) > x − 2
tengsizlik ning barcha qiymatlarida o’rinli bo’-
ladi?
A) 0
B) 1
C) 2
D) 3
Yechish: Berilgan tengsizlik (a − 1)x > a − 2
tengsizlikka teng kuchli. Quyidagi ikki
1) = 1 va 2) a 6= 1 holni qaraymiz.
1-holda 0 · x > −1 tengsizlikni hosil qilamiz va u
ning barcha qiymatlarida bajariladi. Demak,
= 1 masala shartini qanoatlantiradi.
2-hol a 6= 1 bo’lsin. Dastlab a > 1 holni qaraymiz.
Bu holda a − 0 bo’lganligi uchun (a − 1)x >
a − 2 tengsizlikning yechimi x > (a − 2) : (a − 1)
dan iborat. Endi a < 1 holni qaraymiz. Bu holda
a − 0 bo’lganligi uchun (a − 1)x > a − 2 teng-
sizlikning yechimi x < (a−2) : (a−1) dan iborat.
Demak, a 6= 1 holda tengsizlik ning barcha qiy-
matlarida o’rinli emas. Javob: = 1 (B).
8.
(99-9-17) ning qanday qiymatlarida
ax
2
+ 8a < 0
tengsizlik ning barcha qiymatlarida o’rinli bo’-
ladi?
A) (0; 4)
B) (4; 0)
C) (4; 4)
D) (−∞4)
9.
(01-2-78) ning 10 dan oshmaydigan nechta na-
tural qiymatida nx
2
+ 4x > − 3tengsizlik x
ning ixtiyoriy qiymatida o’rinli bo’ladi?
A) 10
B) 9
C) 8
D) 7
10.
(03-8-12) ning qanday qiymatida
mx + 9
x
≥ −10
tengsizlikning eng katta manfiy yechimi 3 ga
teng bo’ladi?
A) 9
B) 8
C) 7
D) 6
5.3.2
Shartli tengsizliklar
1.
(97-9-68) Agar a < < b va |a| > |b| bo’lsa,
1
a
3
b
3
,
1
a
4
b
3
,
1
a
3
larni taqqoslang.
A)
1
a
3
>
1
a
3
b
3
>
1
a
4
b
3
B)
1
a
4
b
3
>
1
a
3
>
1
a
3
b
3
C)
1
a
4
b
3
>
1
a
3
b
3
>
1
a
3
D)
1
a
3
b
3
>
1
a
3
>
1
a
4
b
3
Yechish: a < < b|a| > |b| ekanidan a
3
<
a
3
+b
3
< a
4
+b
3
tengsizliklarni hosil qilamiz.
Shuning uchun
1
a
4
b
3
>
1
a
3
>
1
a
3
b
3
.
Javob: (B).
2.
(96-6-11) Quyidagi tengsizliklardan qaysilari 
Download 1.09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling