Yangi darsning bayoni.
Ishlatilishi. Metallar xalq xo`jaligining barcha sohalarida ishlatiladi. Inson hayotiy faoliyati uchun foydalanish darajasi bo`yicha metallar oldingi o`rinlarda turadi. 8-rasmda oddiy yoritish lampochkasida ishlatiladigan metallar ko`rsatilgan. Ishlatilish sohasiga qarab, metallar shartli ravishda qora va rangli metailarga bo`lingan.Qora metallar - temir va uni qayta ishlashning asosiy mahsulotlari cho`yan va po`latlardir.Rangli metallar - temirdan boshqa metallar va ularni qayta ishlangan mahsulotlaridir.Rangli metallar temir zichligiga(7874 kg/m3) nisbatan zichliginingkatta va kichikligiga Yengil metallar (litiy, natriy, kaliy, kalsiy, aluminiy, magniy, titan, rux,surma va b.). Og`ir metallar (texnetsiy, kadmiy, nikel, simob, qalay, qo`rg`oshin, mis,kobalt va b.). Tashqi ta'sirlarga chidamli va zargarlik, ziynat buyumlari tayyorlash uchun ishlatilishiga Nodir metallar (kumus keskin farqlanuvchi ayrim xossalariga (yarim o`tkazuvchanligi, radioaktivligi, yuqori haroratda suyuqlanishiga) qarab H2 oltin, platina, radiy, palladiy va b.) Tabiatda kam tarqalgani (siyrak-yer elementlari), boshqa metallardan
Noyob metallar (aktinoidlar, lantanoidlar, molibden, volfram, vanadiy, niobiy, tantal, radiy, toriy va b.)-kabi tiplarga bo`linadi.Indiy va kumush nurni yaxshi aks ettirganligi uchun projektor va reflektorlar tayyorlashda ishlatiladi.Qadimgi vaqtlarda asl metallar: oltin va kumush hamda misdan to`lov vositalari bo`lgan pul birliklari tayyorlanib, turmushda ishlatilgan. O`zbekistonda hozirgi kunda 40 ta qimmatbaho metall konlari qidiribj topilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
