Mavzu. Mayya xalqlarining taqvimlari

Mayya kalendari Grigorian kalendaridan ham aniqroq bo’lib, ularning “Quyosh toshi” yoxud mashhur kalendari Meksika antrapologiya muzeyida saqlanmoqda. Bazaltdan qilingan bu yirik monolitning diametri 3,6 metr va og’irligi 24,5 tonnani tashkil etib, tosh markazida Quyosh xudosi tasvirlangan.
Ularning Benera sayyorasining harakati borasidagi hisoblari hozirgi zamon astranomik ma’lumotlaridan bor-yo’g’i 1 sekundga farq qilgan. Mayyalar kalendari o’zining aniqligi bilan hozirgi zamon ilm-fanni lol qoldirmoqda. Ular ham piramidalar barpo etishgan. Mayya hindulari qo‘l va oyoqlaridagi barmoqlarining soniga qarab yigirmalik hisobini o‘ylab topishgan.Diniy marosimlar ham tabiiy va astranomik sikllar bilan bog’liq holda o’tkazilgan. Diniy odatlarni bajarishda 260 kundan iborat "qisqa" yildan foydalanishgan. Yil 13 oy bo'yicha 20 kun, haftalar esa bir yilda 13 kundan belgilangan. Aholi hayoti uchun mayyalar 365 kunlik ikki "uzun" kalendardan foydalanib, ular "Tup va xaab" deb atalgan. Oxirgisi 18 oydan har biri 20 va 5 sutkadan iborat bo'lgan, har to'rt yilda yangi yilning birinchi kuni oyning o'sha kuniga to'g'ri kelgan, lekin 13 kunlik haftaning har xil kunida to'g'ri keladi.
Ular raqamlarni chapdan o‘ngga qarab emas, balki vuqoridan pastga qarab yozishgan. Eng pastki raqam birlikni, pastdan ikkinchi raqam yigirmalikni, uchinchi raqam to‘rt yuzlikni bildirgan va h.k. Har bir raqam bir pog’ona vuqoriga ko‘tarilishi bilan o‘zining pastdagi qo‘shnisidan yigirma baravar ortiq sonni anglatavergan.


Hozirgi kundaYukatan yarim orolida, shuningdek, Beliz, Gvatemala va Gondurasda 6,1 million mayya aholisi yashab kelmoqda. Ular hozirgacha o’z urf-odat va an’analarini saqlab qolgan.