Mavzu: nisbiylik prispi va undan kelib chiqadigan xulosalarlar

F1 = ma1

• F1 = ma1
• Bu tеnglаmа Nyu’tоnnning “shtriхlаngаn” S1 sаnоq sistеmаsidаgi ikkinchi qоnunini ifоdаlаydi. U shtriхlаnmаgаn S sistеmаdаgi ko’rinishining o’zginаsi. Bir sаnоq sistеmаsidаn ikkinchisigа o’tgаndа o’zgаrmаsdаn qоlаdigаn tеnglаmаlаr invаriаnt tеnglаmаlаr dеyilаdi. SHundаy qilib, Nyu’tоn mехаnikаsining tеnglаmаlаri Gаlilеy аlmаshtirishlаrigа nisbаtаn invаriаntdir. Bu Gаlilеyning nisbiylik prinspi dеyilаdi.

• www.arxiv.uz

Bizga ikkita koordinatalar sistemasi berilgan bo’lsin K va K1. Rasmdagidek K1 koordinatalar sistemasi K ga nisbatan V0 o’zgarmas tezlik bilan x yo’nalishda harakat qilayotgan bo’lsin. t=0 momentda K va K1 koordinatalari ustma-ust tushadi. 1-rasm.

• Bizga ikkita koordinatalar sistemasi berilgan bo’lsin K va K1. Rasmdagidek K1 koordinatalar sistemasi K ga nisbatan V0 o’zgarmas tezlik bilan x yo’nalishda harakat qilayotgan bo’lsin. t=0 momentda K va K1 koordinatalari ustma-ust tushadi. 1-rasm.
• t vaqtdan so’ng rasdagi holat bo’ladi. Bunda M nuqtaning vaziyatini K va K1 koordinatasiga nisbatan aniqlaylik.
• Rasmdan
• X=V0x*t+x1
• y=y1 (7)
• z=z1

• Saminova ozodaxon

Tezlikni topish uchun (7) dan hosila olamiz.

• Tezlikni topish uchun (7) dan hosila olamiz.
• Vx=V0x+
• Vy= (8)
• Vz=
• Galiley tezliklarni qo’shish uchun umumiy holda
• (9)
• Har qanday mexanik tajriba yordamida sistemaning tinch turganligini yoki tebranishli tekislikda harakat qilayotganligini aniqlab bo’lmaydi.

• Saminova ozodaxon

• r1

• r

• x1

• x1

• M

• y1

• O

• K1

• V0t

• O

• K

• y

• 2-chizma.

• Saminova ozodaxon