- Oʼlchash xatoliklari
- Oʼlchash xatoliklari, ularning tabaqalanishi.
- Oʼlchash xatoliklari turli sabablarga koʼra turlicha koʼrinishda namoѐn boʼlishi mumkin. Bu sabablar qatoriga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:
- – oʼlchash vositasidan foydalanishda uni sozlashdan ѐki sozlash darajasini siljishidan kelib chiquvchi sabablar;
- – oʼlchash obʼektini oʼlchash joyiga (pozitsiyasiga) oʼrnatishdan ke-lib chiquvchi sabablar;
- – oʼlchash vositalarining zanjirida oʼlchash maʼlumotini olish, saqlash, oʼzgartirish va tavsiya etish bilan bogʼliq sabablar;
- – oʼlchash vositasi va obʼektiga nisbatan tashqi taʼsirlar (tem-peratura ѐki bosimning oʼzgarishi, elektr va magnit maydonla-rining taʼsiri, turli tebranishlar va hokazolar) dan kelib chiquvchi sabablar;
- – oʼlchash obʼektining xususiyatlaridan kelib chiquvchi sabablar;
- – operatorning malakasi va holatiga bogʼliq sabablar va shu ka-bilar.
- Oʼlchash xatoliklarini kelib chiqish sabablarini tahlil qilishda eng avvalo oʼlchash natijasiga salmoqli taʼsir etuvchila-rini aniqlash lozim boʼladi. Oʼlchash xatoliklari u ѐki bu xususiyatiga koʼra quyida kel-tirilgan turlarga boʼlinadi: I. Oʼlchash xatoliklari ifodalanishiga qarab quyidagi tur-larga boʼlinadi
Аbsolyut (mutlaq) xatolik. Bu xatolik kattalik qanday bir-liklarda ifodalanaѐtgan boʼlsa, shu birlikda tavsiflanadi. Masa-lan, 0,2 V; 1,5 m va h.k. Mutlaq xatolik quyidagicha aniqlanadi: - Аbsolyut (mutlaq) xatolik. Bu xatolik kattalik qanday bir-liklarda ifodalanaѐtgan boʼlsa, shu birlikda tavsiflanadi. Masa-lan, 0,2 V; 1,5 m va h.k. Mutlaq xatolik quyidagicha aniqlanadi:
- = - - ; bunda, - oʼlchash natijasi; - kattalikning chinakam qiymati; 63
- Аo - kattalikning haqiqiy qiymati. Аbsolyut xatolikni teskari ishora bilan olingani tuzatma (- popravka) deb ataladi. -= δ; Odatda, oʼlchash asboblarining xatoligi keltirilgan xatolik bilan belgilanadi. Аbsolyut xatolikni asbob koʼrsatishining eng maksimal qiymatiga nisbatini protsentlarda olinganiga keltirilgan xato- lik deb ataladi.
- 2. Nisbiy xatolik - absolyut xatolikni haqiqiy qiymatga nisbatini bildiradi va foiz (%) larda ifodalanadi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
