Mavzu: Standart turlari. Reja: Standart turlari va toifalari

Rahbariy  hujjat  deganda  standartlashtirish  idoralarining  va  xizmatlarning 

vazifalarini,  burchlarini  va  huquqlarini,  ularning  ishlari  yoki  ishlarining  ayrim 

bosqichlarini  bajarish  usullari,  tartibini  va  mazmunini  belgilaydigan  me’yoriy 

hujjat tushuniladi.  

Texnikaviy  shartlar  (O„ZTSH)  –  bu  buyurtmachi  bilan  kelishilgan  holda, 

ishlab  chiqaruvchi  tomonidan  yoki  buyurtmachi  tomonidan  tasdiqlangan  aniq 

mahsulotga  (xizmatga)  bo‘lgan  texnikaviy  talablarni  belgilovchi  me’yoriy 

hujjatdir.  

 

Yo„riqnoma  (qoidalar)  –  instruksiya  (pravila)  –  bu  ishlarni  yoki  ularning 

ayrim bosqichlarini mazmuni va tarkibini belgilovchi me’yoriy hujjatdir. 

 

2.  O’zbekiston Respublikasida Standart turlari 

 

Standartlashtirish obyektlariga qo’yiladigan talablarni belgilovchi  MTH lar 

quyidagi toifalarga bo’linadilar: 

1.  a)  Xalqaro  standartlar.  Bu  standartlar  xalqaro  standartizatsiya  tashkiloti 

(ISO)  tomonidan  tasdiqlanadi.  ISO  strukturasi:  assambleya,  kengash  ijroiya  

qo’mita texnikaviy buyro, texnikaviy komitet va markaziy kotibiyatlar. 

Mansablari: Prezident, vitseprezident, g’aznachi, bosh kotib. 

Rasmiy tillar: ingliz, frantsuz, rus tili. 

---

O’zbekiston  1.  01.  1994  yildan  boshlab  ISO  ning    a’zosi.  O’zbekistonda  

O’zRST  1.7-97    standarti  "Xalqaro    standartlardan  to’g’ridan-to’g’ri  foydalanish 

tartibi" ni belgilaydi. 

 

 

 

b)  Mintaqaviy  standartlar-standartlashtirish    bo’yicha    regional  organlar 

tasdiqlaydi (GOST). 

2. O’zbekiston respublikasi standartlari. 

Bu standartlarni: 

O’zbekiston  respublikasi    davlat    standarti,  Qurilish  davlat  qo’mitasi, 

Tabiatni  muxofaza  qilish  davlat  qo’mitasi,  Sog’liqni  saqlash    vazirligi,  har  qaysi 

o’ziga  tegishli  standartlarni  tasdiqlaydi.  Davstandart  ro’yxatidan    o’tkazadi. 

Standart  tarkibidagi   har qaysi belgi, so’z va raqam o’zining ma’no va mazmuniga 

ega. 

Misol. 

O’z. RST 1.1-92 

1-Davstandart, 1. standart nomeri,  92-tasdiqlangan yili. 

---

O’z.  RST  ISO  9568-97-bu  kompleks  standartlar,  qachonki  standartlar 

o’zgarishsiz asosda qabul qilinib qo’llaniladi. 

3. Tarmoq standartlari (TST) belgilangan tarmoqning  rahbarlari tomonidan 

tasdiqlanadi. 

(OST) O’zTST 

O’z RST. 1.9-95 standarti "Tarmoq standartlarini ishlab  chiqish tartibi"  ni 

belgilaydi. 

4.  Texnik  shartlar.  Bir  tomondan  ular  me’yoriy  hujjatlar  bo’lishsa,  boshqa 

tomondan esa konstruktiv hujjat hamdir. 

O’zRST 1.2-92  standarti "TSH larni ishlab chiqish tartibi" haqida yozadi.   

5. Korxona standartlari  KST (STP)   

6. Boshqa  me’yoriy hujjatlar: 

Boshqaruv hujjatlari (BX), tavsiyalar (T), me’yor va qoidalar, uslublar... va 

boshqalar. 

O’zRST  1.8-94  "Boshqaruv    hujjatlarining  ishlab  chiqarish  tartibi"  ni 

belgilaydi. 

7. CHet davlatlar standartlari, O’zRST 1.7-94 bu standartlarning qo’llanilish 

tartibini belgilaydi. 

 

 

Standartlashtirish obyekti va ularga qo’yilgan talablarga 

bog’liq holda standartlar quyidagi turlari mavjud 

Mahsulotlarga o’rnatiladigan standartlar-ular mahsulot 

turlariga qo’yiladigan talablarni belgilaydi. 

Umum-texnikaviy standartlar-terminlar  va ta’riflar, belgilashlar, 

nomenklatura, umummiy talablar va me’yor, usullar.