Menejment va statistika

4.4. Korxonalarda aylanma mablag‘larining foydalanish samaradorligining statistikasi

Korxonalar mavjud mablag‘lari shu jumladan aylanma mablag‘laridan ham samarali foydalanishlari lozim. Aylanma mablag‘lar foydalanish samaradorligini ko‘rsatkichlari tizimi belgilaydi. Ularning asosiylari quyidagilardir:

Aylanma mablag‘larning aylanuvchanlik koeffitsienti, boshqacha aytganda aylanma mablag‘lar shu korxonada hisobot (tahlil) davri mobaynida necha marta aylangan. Ishlab chiqarish korxonalarida bu ko‘rsatkichni har bir so‘m aylanma mablag‘larga qancha mahsulot ishlab chiqarilgan deyish ham mumkin.

Bu ko‘rsatkich (Ay.mabl.ak) korxonada ishlab chiqarilgan mahsulot hajmini (Q) aylanma mablag‘lar o‘rtacha qiymatiga nisbati bilan hisoblanadi.

Q

Ay.mabl. ak = -----------------------

Ay.mabl.

Aylanma mablag‘larning kunlardagi aylanuvchanligi aylanma mablag‘lar o‘rtacha qiymatini o‘rtacha bir kunlik mahsulot hajmiga nisbati bilan aniqlanadi. Aylanma mablag‘larning aylanuvchanligi :

(Ay.mabl..a) = Ay.mabl.: Q : Ks

Bunda: Ks - hisobot davridagi kunlar soni

Aylanma mablag‘lar daromadliligi olingan yalpi daromad summasini aylanma mablag‘lar summasiga foizlardagi nisbati bilan aniqlanadi va bu ko‘rsatkich 100 so‘m aylanma mablag‘lardan foydalanib, qancha daromad olinganligini bildiradi.

Daromadlar x 100

Ay.mabl.d = ---------------------------

Ay.mabl.

Aylanma mablag‘lar rentabelligi (foydaliligi) korxonaning foydasini foydalanishdagi aylanma mablag‘lar summasiga foizdagi nisbati bilan hisoblanadi. Bu ko‘rsatkich korxona har bir 100 so‘m aylanma mablag‘larga qancha foyda olganligini ko‘rsatadi.

foyda x 100

Ay.mabl f = -----------------------

Ay.mabl.

Aylanma mablag‘larning samaradorligini tahlil qilganda debitor qarzlarning ham aylanuvchanligini aniqlash va tahlil qilish lozim. Bu ko‘rsatkich (D.a) debitor qarzlar summasini hisobot davri kunlariga ko‘paytirib va sotilgan mahsulot hajmiga bo‘lib topiladi.

. Debitor x Ks

Da = -----------------------

Q