Namangan Davlat Universiteti Filologiya fakulteti Ingliz tili va leksika-stilistika kafedrasi Bitiruv malakaviy ish

Curl your long hair into ringlets.  

There is little the gardener can do to stop the advance of the fall,  

Should he even spike the roof of his garden with pine needles.  

O my friend, should I suddenly die at the sight of perspiration on your face,  

Bathe me in rose water and lay me to rest in a shroud made of rose petals.  

Navoi, if you can put your heart all into a bouquet of joy,  

Pick a sheaf of wheat and touching a flame to it let this candle be the revelation of the 

nosegay. 

G

’azalda  lirik  qahramon  aloqasiz  biror  bayt  bo’lmaydi.  Chunki  g’azalni  lirik  qahramon 

boshqaradi.  Demak  tarjimasidagi  har  bir  o

’zgarish  lirik  qahramonga  u  yoki  bu  darajada  tasir 

qiladi.  Navoiy  ko

’plab  g’azallarida  Ollohga  muhabbatini  kuylaydi.  Biroq  shoirning  asl 

maqsadiobrazlar ortida yashirinib tangriga ishqini yorga muhabbat tarzida izhor etadi. Tasavvuf 

ahli ishqining uch xilini bir biridan farq etadilar: 

1-  Haqiqiy ishq yoki ishqi ilohiy-insonning allohga muhabbatidir. 

2-  Majoziy ishq yoki odamning odamga muhabbati. 

3-  Pok ishq yokiyuksak manaviy komolot egalarining pok ko’z bilan, pok go’zalvujudga boqib pok 

lazzat olishdir. 

Demak,  mutarjimlarning  asliyatdagi  bayt,  shu  bilan  birga  har  bir  so

’z,  ibora  anglatgan 

mazmun  obrazlilikni  to

’la  tushunib  yetmaganligi  tufayli  tarjima  bayti  asliyatga  qarama-qarshi 

fikrni  ifodalab  kelgan.  Xulosa  qiladigan  bo

’lsak, tasavvuf talumotiga ko’ra inson haqiqiy ishq, 

yani  ishq  ilohiy  orqali  asta  sekinlik  bilan  ollohga  yaqilashadi.  Yuqorida  aytib  o

’tganimizdek, 

shoir anashu asl maqsadini tasavvuf mano-ishqi, ilohiy yani ollohga muhabbatni obrazlar ortiga 

yashirgann  Nvoiyning  tasavvufiy  asarlaridagi  mazmun  mohiyat,  go

’zal yor, undagi husn, visol 

va  hijrontarnnum  etilishi  jihatdan  oddiy  ishq  mavzusidagi  sherlardan  anchagina  farq  qiladi.  Bu 

tomonda n ingliz tiliga tarjima qilayotgan mutarjimga katta masuliyat  yuklaydi. Shuning uchun 

biz  ko

’rib  chiqqan  g’azalda  ham  mutarjim  tarjimasi  ko’proq  anashu  oddiy  sherga  o’hshab 

qolgan.  Demak,  tarjimada  shoirning  g

’azalda  ilgari  surgan  g’oyasiningingliz  kitobhonlaariga 

to

’la  yetib  borishi  uchunavvalo  mutarjim  muallifni  o’rtayotganishqning  tub  mohiyatini,  yani 

haqiqiy  va  majoziy  talqinlardan  bohabar  bo

’lishi  o’ta  muhim  sanaladi.  Shoir  g’azallarini 

inglizlashtirganda  bayt  misraladagi  jumlalarni  asliyatga  mazmunan  mos  kelmaydigan  jumlalar 

bilan to

’la o’zgartirish orqali tarjimada ijodiy yo’l tutish shoir g’azallaridagi baytlar izchilligini, 

shoirning  his  tuyg

’ulari  va  g’oyalarini  ozgina  bo’lsa  ham  o’zgartirib  yuborgan.  Milliy 

kalimalarni  tarjima  qilishdan  asosiy  maqsad,  tarjima  tilida  bu  kalimalarning  muqobil  varianti 

bo

’lmaganli  tufayli  ingliz  o’quvchilaiga  to’gri  va  yot  bo’lmagan  so’zdek  yetkazishdir.  Ularni 

tarjima qilganda manba tilidagi imlo va talaffuz shaklini iloji boricha saqlab qolish mutarjimdan 

talab  qilinadigan  omillardan  biridir.  Navoiy  o

’z  g’azallarida  lirik  qahramon  obrazi,  lirik 

qahramon  kechinmalari,  ichki  his  tuyg

’ularini  ifodalashda,  g’azalning  kompozitsion  izjilligini 

bayt 

misralariningmantiqiy 

va 

uzviy 

bo

’g’laninishlarini  tamomlashda,  mazmunni 

chuqurlashtirishda  badiy  unsurlardan  muhim  foydalangan.  Misol  uchun  oladigan  bo

’lsak tazod 

sanatidan juda ustalik bilan foydalangan.  

 

 

 

 

 

 

 

---

 

- 23 -