Насослар, насосларнинг тузилиши ва иш унумдорлиги классификациялари

Quritish jarayoni kinetikasi. Quritish jarayonida namlik dastlab materialning ichki qismlaridan (qatlamlaridan) uning yuzasiga siljiydi, soongra material yuzasidan bulanib, qurituvchi agent (havo) tarkibiga ootadi.
Material tarkibidan namlikni bulanib chiqish tezligi, yaoni jarayon intensivligi, m materialning birlik yuzasidan F vaqt birligi τ ichida bulangan namlik miqdori W bilan ifodalanadi:
m = W/(Fτ). (5)
Namlikning bulanish tezligi nam material va muhit oortasidagi issiqlik va modda almashinish mexanizmiga boliq booladi.
Namlikning material yuzasidan bulanishi asosan suv buining qattiq material yuzasidan havo oqimiga, havoning chegara qatlami orqali, ootishiga (tashqi diffuziya) asoslangan. Bu yool bilan taxminan 90% namlik tarqaladi. Tashqi diffuziya jarayonining xarakatlantiruvchi kuchi material yuzasi va muxitdagi namlik konsentratsiyalari oortasidagi farq yoki uning parsial bosimlari ayirmasi R_m-R_h bilan ifodalanadi.
Chegara qatlamdagi haroratlar ayirmasi taosirida namlikni xarakat-lantiruvchi termodiffuziya hodisasi yuzaga keladi. Termodiffuziya orqali tarqalgan namlik miqdori konvektiv quritish jarayonining ishchi haroratlari qiymatidan boliq booladi.
Quritish tezligi oozgarmas boolgan I davrda material namligi gigroskopik namlikdan katta booladi, material yuzasidagi suv bui esa tooyingan holatda booladi (R_m=R_t). Bu davrda namlik materialning ichki qismlaridan uning yuzasiga tomon katta tezlikda siljiydi.
Material yuzasidan namlikning bulanishi quyidagi tenglama orqali topiladi
M = β(R_t – R_h)760/V, (6)
bu yerda β- modda (yoki namlik) berish koeffitsienti; R_t- material yuzasidagi tooyingan suv buining parsial bosimi, Pa; R_h- suv buining havodagi parsial bosimi, Pa; V- barometrik bosim, Pa.
Modda (namlik) berish koeffitsienti β kriterial tenglamalar booyicha hisoblanadi.
Namlikni material ichida siljishi. Materialning tashqi yuzasidan namlikni bulanishi natijasida material ichida namlik gradienti paydo booladi. Bu esa ooz navbatida materialning ichki qatlamlaridan uning yuzasiga tomon namlikning siljishini (ichki diffuziya) taominlaydi.
Quritishning I davrida (quritish tezligi oozgarmas boolgan davrda) material ichidagi namlikning oozgarishi katta booladi. Bu paytda quritish tezligi asosan material yuzasidan namlikning bulanish tezligi (tashqi diffuziya) bilan tavsiflanadi.
Kelgusida, quritishning II davrida, material yuzasidagi namlik gigroskopik namlikka qadar kamayib boradi va undan soong ham namlikning kamayishi davom etadi. Bu paytda jarayonning tezligi asosan ichki diffuziyaga boliq booladi va tezlik qiymati bir meoyorda kamayib boradi.
Quritishning I davrida material ichidagi namlik (kapillyarlardagi va osmotik birikkan) suyuqlik holatida tarqaladi. Jarayonning II davrida muhit parametrlari va harorat taosirida kapillyalardagi namlik va osmotik birik-kan namlik material ichida faqat bu holatida siljiydi.
Materialning yuza qismi tooliq qurib boolgandan soong, bulanish yuzasi materialning geometrik yuzasiga nisbatan tobora kamayib boradi. Bu paytda namlikning ichki diffuziya yooli bilan siljishi alohida ahamiyatga ega booladi. II davrda material bilan mustahkam bolangan adsorbsion namlik qattiq faza ichida faqat bu holida tarqaladi.
Namlikning qattiq material ichida tarqalish hodisasi namlik ootkazuvchanlik deb ataladi, uning tezligi
m = - D_m dc/dn, (7)
bu yerda D_m- nam ootkazuvchanlik koeffitsienti, m²/s; dc/dn- namlik konsentra-siyasining gradienti.
(7) tenglamaning oong tomonidagi (-) ishora namligi yuqori boolgan qatlamdan namligi kichik boolgan qatlamga tomon namlikning siljishini koorsatadi.
D_m qiymati namlikning material bilan birikish turiga, quritish haroratiga va materialning namligiga boliq boolib, tajribalar asosida aniqlanadi.