Одил Абдурахмон Ўқ отилмади

КЕЧКИ БЕКАТ

Қуёш соққа бўлмаса ҳам адр орқасига юмалаб кетади. Ҳозир ҳам шундай бўлди. Кейин тагида шилдираб сув оқаётган намозшомгулдан чирсиллаб қоп-қора уруғ тўкилди. Қоқ тушга борганда лапшайиб сулий бошлаган печакгул карнайчалари кечки шудрингдан бошини хиёл кўтарди. Кўчадаги тўполончи болаларнинг қий-чуви аллақачон бошланган эди. Осмонда бир парча қизил шафақ қолди.

Солдат келди, солдат келди!
Рост, солдат, солдат!
Солдат эмас, Хажал холанинг ўғли.
Кулги кўтарилди.
Сени қара-ю, нимаси солдат эмас.
— Оёғи қани?
Бўйинларини чўзганича девор тагидаги болалар ўринларида қотиб қолишди.
Чувалашиб кетган эгри-бугри йўлдан келаётган солдатнинг соч-соқоллари ўсиб кетган, икки қўлтиғидаги ҳасса дуқиллаб ерга тушгандан кейин унинг қадди илгарига интилиб, ҳамроҳидан ёлғиз қолган чап оёқ эринибгина олдинга суриларди. Елкасидаги халта узоқ йўл босганиданми белини бир оз эгиб қўйган шекилли шинелининг икки учи кўпчиган тупроқнинг қоқ ўртасида иккитагина чизиқ қолдирарди. Солдат елкасидаги арзимас лаш-луш солинган. халтани олиб, йулнинг бир четига қўйишга ҳам улгурмади. Қаёқдандир пайдо бўлиб қолган хотин-халаж қий-чув кўтариб, уни ўраб олишди. Тўс-тўполон остида қолиб кетишдан ҳайиққанларигами «солдат, солдат», деб бақирган болалар бурунларини тортищиб, одамлар ўртасида узун бўйини кўриниб турган ҳарбий формадаги кишига тикилиб туришарди.
Ҳей, сен нимага турибсан?— бақирди оқ иштон, сариқ кўйлак кийган киши узун-узун қиров босган киприкларини тез-тез пир-пиратиб.— Чоп, югур, отанг келди, отанг.
5—6 ёшлардаги бола чолнинг гапига бепарвогина юмалоқ кўзларини жавдиратиб тураверди. Чол эса бошини ликиллатганича ўтиб кетди. Анчадан кейин бола ёнига қараб олиб, бурнини артиб қуйди.
— Қанақа отам?— ниҳоят болага тил кириб сўради.— Мени отам чўлоқ эмас, расмини кўрганман.
Ҳей, онанг йиғлаяпти,— деди болалардан бири унга.— Отанг.
Норқул, ўғилгинам!
Бошидан рўмоли сирғалиб, купчиган тупроқ устига тушган аёл боланинг қулидан тутиб, оломон ичига ёриб кирди. Қўлидаги таёқлар оёқости булишига қарамай ўзини ғоз ту­тиб, бошқаларнинг сўровига жавоб беришга улгира олмаётган солдат бошини тебратарди холос. Бола эса ҳали ҳам ҳеч , нарсага тушуна олмай она қўлида қаттиқ қисилган панжаларини бўшатишга уринар, новча солдатнинг бошидаги фуражкага қадалган беш қирра юлдуздан кўзини узмас эди.
Эртаси куни боланинг кичик бошида катта фуражка ниб турар, бошқалар эса уни ўраб олиб, минг ялиниш билан фуражкани бир кийиб кўриб, илжайиб қўярди.
Менинг отамни эҳ-ҳе, нечта орденлари бор,— мақтанарди бундан икки-уч кун олдин ҳам болаларга қўшилмай, бошқаларнинг ўйинини бир чеккада кузатиб турадиган бу бола.
Нега даданг оёғини қолдириб келибди?— сўрашди бо­лалар ундан.
Унисини сўрамадим. Дўхтирга борса оёқ қуйиб беради-да.
Э, дўхтир ўзини оёғини бериб қуярканми?
Беради, орденлари бўлгандан кейин топади битта оёқни.
Болаларнинг барчаси Норқулни зериктирди шекилли нарироқ кетди.
Эй, сен қаёкқа?—унинг орқасидан эргашди болалар.
Уйга,— деди Норқул.— Отам оёғини қачон қўйдириб келаркин сўрайман,— қўшиб қўйди.
Сўрама,— деди болалардан каттароғи.— Мени отам икки оёқсиз келгандаям майлийди...
Унинг гапидан худди бир нимани тушунгандай бошқалар жим қолишди.
Ана, яна солдат келяпти.
Узун чанг кўчада халта кўтарган ҳарбий формадаги ки­ши шахдам қадам ташлаб келаётган эди.
Ўша кундан кейин ҳар куни кимдир келар, болалар эса кечки бекатда кимнидир кутишадиган бўлиб қолди. Чунки олис қишлоққа яёв станциядан жўнаган киши оқшомда етиб келарди.
Катта фуражкани қингир кийган Норқул болалар ёнига чиқиб, отаси ҳақида мақтанар, тез-тез бошидан фуражкани олиб, юлдузини енги билан артиб қўяди. Кунлар ўтиши би­лан унинг фуражкасини ялиниш билан талашиб-тортишиб киядиган болалар ялинмай ҳам қўйишди. Чунки уникидай. беш қиррали юлдуз қадалган фуражка қишлоқда кўпайиб қолган эди. Бир йил ўтмай бола уни киймай ҳам қўйди...
Айтишларича ўша болакай хозир қайсидир номаълум қисмда командир эмиш. Аммо уйига ёзган хатларида кечки бекат ёдида эканлигини таъкидлармиш...