O’quv-uslubiy majmua O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining 2020 yil 14-avgustdagi № bd-5110100 02 bilan tasdiqlangan falsafa fanidan namunaviy dastur asosida ishlab chiqilgan


Download 6.3 Mb.
bet33/244
Sana18.10.2023
Hajmi6.3 Mb.
#1708378
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   244
Bog'liq
FALSAFA MAJMUA

Globalistika. Jahon rivojlanishining eng yangi tendentsiyalarini anglab etish borasidagi ko’p sonli sa’y-harakatlar globallashuv jarayonlarining mohiyati, tendentsiyalari va sabablarini, ular ta’sirida yuzaga kelayotgan global muammolarni aniqlash va bu jarayonlarning oqibatlarini anglab etishga qaratilgan fanlararo ilmiy tadqiqotlar sohasi – globalistika paydo bo’lishiga olib keldi. Kengroq ma’noda «globalistika» atamasi globallashuvning turli jihatlari va global muammolarga oid ilmiy, falsafiy, madaniy va amaliy tadqiqotlarni, jumladan ularning olingan natijalarini, shuningdek ularni ayrim davlatlar darajasida ham, xalqaro miqyosda ham iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy jabhalarda amalga joriy etish borasidagi amaliy faoliyatni ifodalash uchun qo’llaniladi.
Birinchi va Ikkinchi jahon urushlari oralig’idagi davrda globallashuv jarayonlari yanada bo’rtibroq namoyon bo’ldi.
1970-yillardan globallashuv o’z rivojlanishining yangi bosqichiga ko’tarildi va serqirra tus oldi. Dunyo miqyosidagi tahdidlar va globallashuv jarayonlarini aholining keng qatlamlari anglab etishi, shuningdek jahon hamjamiyati va unga mos keluvchi qadriyatlarga munosabat, madaniyat, turmush tarzining shakllanishi mazkur bosqichga xos xususiyat hisoblanadi. Ayni shu davrda axborot-texnologiya inqilobining rivojlanishi jadallashdi, mif, din, falsafa, fan, ekologiya bilan bir qatorda global ong ijtimoiy ongning yana bir shakli sifatida paydo bo’ldi.
1991 yilda Internet paydo bo’lganidan so’ng dunyo informatsion jihatdan ham uzil-kesil tutashdi. Kompyuter inqilobi va Internet tarmog’ining rivojlanishi chegaralardan boshqa hamma narsa mavjud bo’lgan yangi axborot maydonini vujudga keltirdi. Globallashuvning serqirraligi siyosatning ham sezilarli darajada o’zgarishiga olib keldi. Globallashuvning serqirraligi madaniyat, xalqaro munosabatlar va xalqaro huquq sohasida jiddiy tarkibiy o’zgarishlar yasash bilan bir qatorda axloq, xulq-atvor me’yorlari, qadriyatlarga munosabat va mo’ljallarda ham muhim o’zgarishlarga kuchli ehtiyojni yuzaga keltirdi. Mutlaqo yangi hodisa – jahon jamoatchilik fikri yuzaga keldi va sayyoramizda o’zini jahon fuqarosi deb hisoblovchi odamlar soni ko’paydi. Jahon hamjamiyati yangi ming yillik chegarasidan o’tib, o’z tarixiy rivojlanishining butunlay yangi bosqichiga qadam qo’ydi. Bu bosqich jahon ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va ma’naviy aloqalarining tarqoqligi va parokandaligidan ularning birligi, yaxlitligi, yagonaligi va globallashuviga olib keldi.
Insoniyat uchinchi ming yillikka yagona organizm sifatida, bir «umumiy uy», aniqroq aytganda, yashash sharoitlari nafaqat tabiiy ko’rsatkichlar, ya’ni yashash uchun yaroqli hudud bilan, balki hayot faoliyati uchun zarur resurslar mavjudligi bilan ham chegaralangan Er deb atalmish katta va odamga to’lib ketgan «kommunal kvartira» aholisi sifatida qadam qo’ydi. Bu to’la anglab etish jarayoni so’nggi o’n yilliklardagina yuz bergan va endilikda u bilan barcha mamlakatlar va xalqlar hisoblashishga majbur bo’lgan borliqdir.
O‘zbekiston globallashuv va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari jadal rivojlanib borayotgan bugungi sharoitda yoshlarga oid siyosatni shakllantirish va amalga oshirishga qaratilgan umumlashtirilgan xalqaro huquqiy hujjat – BMTning Yoshlar huquqlari to‘g‘risidagi xalqaro konvensiyasini ishlab chiqishni taklif etadi. 
Demografik portlash sabablari ta’lim muammosi bilan uzviy bog’liq. So’nggi vaqt ichida jahonda savodsizlar soni foiz hisobida kamaygan bo’lsa, mutlaq hisobda o’sishda davom etmoqda. Bunda ma’lumotsiz odamlarning hayoti amalda ko’p bolalikni xurofiy aqidalar bilan oqlaydigan arxaik oilaviy an’analarga bo’ysunadi. Pirovardida rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar o’rtasidagi tafovut bu jihatdan ham ortishda davom etmoqda. Hozirgi vaqtda ajabtovur vaziyatni kuzatish mumkin: savodxonlik mutlaq raqamlarda o’sayotgan bir paytda, savodsizlar, ya’ni o’qish, yozish, oddiy arifmetik amallarni bajarishni bilmaydigan odamlar soni ham o’sib bormoqda (Hindiston aholisining 70%, Pokiston aholisining 60%, Afrika mamlakatlari aholisining 80% savodsiz).
SHu bilan bir qatorda aksariyat odamlarning ma’lumot darajasi yangi texnologiyalar va kompyuter texnikasidan keng foydalanuvchi hozirgi jamiyatda to’laqonli yashash va mehnat qilish imkonini bermasligi bilan bog’liq funktsional savodsizlik ham o’sib bormoqda.



Download 6.3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   244




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling