Otval xosil qiluvchi mashinalar elektr yuritmalari quvvati va energetik ko’rsatkichi Reja

KK – xalqa kontaktlari; VM1 va VM2 – uzgichlar quvvati; TM1 va TM2 – kuch transformatorlari; TO – yoritish transformatori; TN – kuchlanishning o’lchash transformatori; TT2 – transformator tokini o’lchash; D1 – qadamlovchi mexanizm elektr dvigateli; D2 - shuningdek, ag’darma konsol konveyeri; D3, D4 – xuddi shunday qabul konveyeri; D5 – xuddi shunday, yuk ortiq konveyeri; D6 – xuddi shunday teleskopni ta’minlovchi; D8 – xuddi shunday, teleskop konveyeri; D9 – xuddi shunday, teleskopni siljitish; D10, D11 - xuddi shunday, ag’darma konsol chig’iri; D12 - xuddi shunday, ko’tarma qabul konsoli; D13 - xuddi shunday, yordamchi chig’ir; D14, D15 – xuddi shunday, kran; D16, D17 - xuddi shunday, shisha tozalagich; D18 – xuddi shunday, boshqaruv kabinasi ventilyatori; D19 – xuddi shunday, G 19 tarmoq generatori G 19 o’z ehtiyojlari uchun; D20-D25 – xuddi shunday, burilish reduktori moy nasoslari, qadamlovchi, teleskop konveyeri, qabul qilish konveyeri reduktori, qabul konsoli mexanizmi; D26, G26, 26 - D1, 26 - D2 – xuddi shunday, G - D ag’darma konsol burilish mexanizmi tizimi; D27, G27, 27 - D1 - xuddi shunday, G - D sistemasi qabul qiluvchi burilish mexanizmi.Ishlab chiqarish korxonalarida juda keng tarqalgan asinxron motorlar va shu kabi elektromagnit chulg’amlarga ega bo`lgan qator iste’molchilarda o`zgaruvchan magnit maydoni hosil qilish uchun reaktiv quvvat talab qilinadi.
Reaktiv quvvat Cos koeffitsent bilan harakterlanadi va quyidagi formuladan aniqlanadi.
.
Tok manbaasidan talab qilinadigan reaktiv quvvat qiymatini kamaytirish, ya`ni quvvat
koeffitsenti Cos oshirish muhim masalalardan hisoblanadi. Haqiqatan Cos ning ahamiyatini eng ko`p tarqalgan iste’molchilardan, asinxron dvigatel uchun transformator tanlashdan boshlab ko`rib chiqaylik. Masalan, 100 kVt li aktiv quvvatga ega bo`lgan Asinxron dvigatel uchun Cos =0,85 bo`lganda uning quvvati kVA bo`lgan transformator tanlanadi,agar Cos=0,5 bo`lsa, u holda quvvati kVA bo`lgan transformator tanlanishi kerak. Bundan Cos ning kamayishi bilan transformator va generator katta quvvatga tanlanishi ko`rinib turibdi.

I_an I_

U
I_ax _n I_x
_x
₀ I₀

I_a0 I_

3-rasm. Сos ning aktiv yuklamaga bog’liqligi.

Motorga berilayotgan kuchlanish miqdorini o`zgarmas, ya`ni U=сonst deb begilansa, u holda manfiy oqim F va toklar I_ ham o`zgarmas bo`ladi. Demak yuklama o`zgarishi bilan tokning faqat aktiv qismi o`zgaradi. Buning natijasida turli yuklamalardagi I_x tokni kuchlanishga nisbatan siljish burchagi _x ham o`zgaradi. Ya`ni aktiv yuklama kamayishi bilan  burchak orta boradi. Bunda quvvat foeffitsenti Cos kamayib boradi. Shunga ko`ra dvigatelni mumkin qadar to`la yuklama bilan ishlatish tavsiya qilinadi.

Xulosa:
Elektrik yuritmani avtomatik ishlatish yo`llarini rivojlantirishda akademiklar M.P. Kostenko, A.G.Iosifg’yan, V.D.Vasil`ev, professorlar G.I.Nazarov, M. Z.Xomudxonov, N.M.Usmonxodjaev, S.M.Majidov va boshqa olimlarning xizmati kattadir. Xozirgi kunda-gi insonlarning ishtirokisiz ishlayotgan konveer sifatidagi ishlab chiqarish sexlarini, qish-loq xo`jaligidagi mahsulotlarni qayta ishlash korxonalarini, uzoqqa bormaylikda o`zimizni Asaka shahrida ishlayotgan qo`shma korxona avtomobil zavodini yoki Samarqand shahri-dagi IZUZI O`zbekiston – Yaponiya qo`shma korxonasini aytishimiz mumkin.Ularda ish-lab chiqarilayotgan avtomobillar jahon standartlari talablariga to`la javob beradi va bizni uzog’imizni yaqin qilishda xizmat ko`rsatayapti.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Беспалов В.Я., Котеленец Н.Ф. Электрические машины: учебное
пособие для студ. вузов. — М .: Издательский центр «Академия»,
2006. - 320 с.
2. БутД.А. Основы электромеханики: Учеб, пособие. — М .: И зд -во М А И , 1996. - 468с.
3. Быстрицкий Г.Ф., Кудрин Б.И. Выбор и эксплуатация силовых
трансформаторов: Учеб, пособие для вузов. — М .: Издательский центр
«Академия», 2003. — 176 с.
4. Волдек А.И., Попов В.В. Электрические машины. М аш и ны
переменного тока: У чеб ни к для вузов. - С П б.: Питер, 2008. - 350 с.