O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus t a ’lim vazirligi

135

---

!l-rasm .
X ash ak i tarvuz m evalari
12-rasm.
X ashak i q ovoq m evalari
yoki oqish, ta rk ib id a 1,2-2,6 foiz q a n d m avjud. M evaning vazni 10-15 
Kg 
d an 25-30 kg g acha keladi. U ru g ‘i yassi tuxum sim on, Kertikli va q a ttiq
p o ‘stli, ra n g i h a r xil, 1000 ta sin in g vazn i 120-200 
g 
keladi. X a sh a k i 
tarvuzning B ogarniy-112, Brodskiy-37-42, D isxim navlari m avjud.
Qovoq. Ild izi ta rv u z n ik id a y y ax sh i riv o jla n g a n . P o y asi b a q u v v a t 
rivojlangan, yerga tara lib o ‘sadi, po y a tu k c h a la r bilan q o p lan g an , b arg lari 
o ddiy, yirik. T u rig a q a ra b g u llarin in g sh ak li va ran g i h a r xil b o 'la d i. 
G u llari ayrim jinsli, sariq ran g d a, b a rg q o ‘ltig ‘ida jo y lash ad i. M evasi 
s h a r s im o n y o k i c h o ‘ziq , ra n g i h a r x il, e ti y u m s h o q , se rsu v , ra n g i 
z a rg ‘ald o q , g o h id a oq, tancibida 2-8 foiz m oy, 1000 ta u ru g 'n in g vazni 
240-300 g b o 'la d i. X a sh a k i q o v o q n in g S to fu n to v a y a , A ltay sk ay a -4 7 , 
G ib rid -7 2 , V itam lin n a y a, V oljskaya seraya-92 n av lari m av ju d (11-12- 
rasm lar).
N AZORAT SAVOLLARI
1. X ashaki q ovoq va tarvuz m evalari qanday saqlanadi?
2. Bu ekinlarning m evasi quritiladimi?
136

---

SILO SBO P EKINLAR
D ala ek in la rid a n silos tay y o rlash u ch u n h a r xil ek in lar ekiladi, bu 
c k in la rn i o ra s id a m o y li e k in la rd a n k u n g a b o q a r va ra p s ek ilad i. Bu 
ekinlarning u ru g ‘ va m eva tark ib id a 20-60 foiz ш о у b o ‘lib o'sim lik m oyi 
ishlab ch iq arish u c h u n xom ashyo b o 'la d ig a n e k in la rd ir. M oy ish lab
ch iqarilgandan keyin qo lgan k u n jara va s h ro t ch o rv a m ollariga yuqori 
to 'y im li o zu q a b o 'la d i. Bir kilo g ram m k u n g a b o q a rn in g sh ro tid a 1,20, 
soyaning sh ro tid a 1,30 ozuqa birligi m avjud. A yrim m oyli ekinlar silos 
tay yorlashda q o ila n a d i.
Yer yuzida m oyli ek inlar k o ‘p tarq a lg an . E ng k o ‘p tarq a lg an ek in lar 
soya (73,5 m ln.ga), k u n g ab o q ar (18,3 m ln.), ra p s surepitsa(2 2,2 m ln)lardir. 
Moyli ekinlar A Q S H , K an ad a, H in d isto n , B raziliya, A rgentina, X itoy, 
Pokiston, R ossiya, M o ldova, U k ra in a d a tarq a lg an .
0 ‘z b e k is t o n d a m o y li s ilo s b o p e k i n l a r d a n k u n g a b o q a r , r a s p
ckilm oqda.
M o y li e k in la r n in g ta r k ib id a g i m o y m iq d o r i, s ifa ti y e tis h tir is h
sh a ro itig a b o 'g 'liq . M oyli e k in la rn in g ta rk ib id a y u q o ri sifatli oqsil 
b o 'la d i.T a r k ib id a lizin, sistin , a rg in in k a b i m u h im a m in o k is lo ta la r 
m avjud.