O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi


Download 6.49 Mb.
bet132/205
Sana03.12.2023
Hajmi6.49 Mb.
#1806384
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   205
Bog'liq
word uchun Iqtisodiyotda AKT

Asisiy klavishlar

Funksiya

Alt + Spacebar

Tizim menyusiga kirasiz

Alt + C

Kompilyatsiya menyusiga kirasiz

Alt + D

Debug menyusiga kirasiz

Alt + E

Edit menyusiga kirasiz

Alt + F

Fayl menyusiga kirasiz

Alt + H

Yordam menyusiga kirasiz

Alt + 0

Variantlar menyusiga kirasiz

Alt + P

Project menyusiga kirasiz

Alt + R

Run menyusiga kirasiz

Alt + S

Search menyusiga kirasiz

Alt + W

Windows menyusiga kirasiz

Alt + X

Turbo C++ dan chiqish


Umumiy IDE (Integrated Development Environment)

Asisiy klavishlar

Funksiya

FI

Yordam ekranini ko'rsatadi.

F2

Agar faol, tahrirlanadigan oynada joylashgan bo'lsa, faylni saqlash.

F3

Muloqot oynasini shunday ko'rsatadiki, Siz faylni ochishingiz mumkin.

F4

Kursor joylashgan joydagi qatorda Sizning dasturingizni boshqaradi.




F5

Faol oyna tasvirini masshtabini o'zgartiradi.

F6

Barcha ochiq oynalarni ko'rsatadi.

F7

Funksiyada kuzatiladigan sozlash rejimida Sizning dasturingizni boshqaradi.

F8

Funksiyani chaqirish orqali sakrab o'tib DEBUG rejimida Sizning dasturingizni boshqaradi.

F9

.EXE fayl hosil qilish uchun Tahrirlagichni chaqiradi.

F10

Sizni Menyu qatoriga olib o'tadi


Tahrirlash

Asisiy klavishlar

Funksiya

Ctrl + Del

Oynadan tanlangan matnni o'chiradi; bunda uni almashish buferiga joylashtirmaydi.

Ctrl + Ins

Almashish buferidagi matndan nusxa tanlanadi.

Shift+ Del

Tanlangan matnni almashish buferiga joylashtiradi.

Shift+ Ins

Almashish buferidagi xabarni faol oynaga joylashtiradi.

Alt + Bkspc

Faol oynadagi xabarni oldingi holatga qayta tiklaydi.


Oynalarni boshqarish

Asisiy klavishlar

Funksiya

Alt + #

Siz ko'rib chiqmoqchi bo'lgan oynani ko'rsatadi, bu erda # - oyna soni

Alt + O

Ochiq oynalar ro'yxatini ko'rsatadi

Ctrl + F4

Faol oynani yopadi

Shift+ F5

Barcha ochiq oynalar belgilari

Alt + F5

Foydalanuvchi oynasini ochadi

Shift+ F5

Foydalanuvchi ekranini ko'rsatadi.
Faol oynani aks ettirish masshtabini o'zgartiradi/ o'zgartirmaydi.

Ctrl + F6

Faol oynaga o'tadi.
Faol oynani o'zgarishlari o'lchami yoki holati


Interaktiv ma‘lumotnoma

Asisiy klavishlar

Funksiya

F 1

Kontekst-bog'liq yordam oynasini ochib beradi

F1F1

Ma’lumotnoma menyusidan Ma’lumotnomani ochadi (Siz ma’lumotnoma axboroti tizimida turganingizdagina F1 ni bosing)




Shift+ F 1

Ma’lumotnoma indeksini ko'rsatadi

Alt + F 1

Ma’lumotnomaning oldingi oynasini ko'rsatadi

Ctrl + F 1

Faol tahrirlanadigan oynada Ma’lumotnoma tili uchun belgilanganni chqiradi

Nosozliklarni bar

taraf etish / Bajarish

Asisiy klavishlar

Funksiya

Alt + F5

Inspektor oynasini ochadi

Alt + F7

Sizni avvalgi xatoga olib o'tadi

Alt + F8

Sizni keyingi xatoga olib o'tadi

Alt + F9

OBJ ga kompilyatsiya qiladi

Ctrl + F2

Bajariladigan dasturni to'xtatish

Ctrl + F5

Vaqt ko'rsatuvlarini qo'shadi

F5

Shartli nazorat nuqtasini terish yoki tozalash

Ctrl + F9

Bajarilishlar dasturi

F7

Funksiyadagi jarayonlarni bajarilishini ko'rib chiqish

F8

Funksiyaning o'tkazib yuboradigan chaqiruvlarini bajaradi

F9

Dasturni kompilyatsiya qiladi (To'playdi/ bog'laydi)


Blokli buyruqlar

Asisiy klavishlar

Funksiya

Ctrl + QB

Blok boshiga o'tish

Ctrl + QK

Blok oxiriga o'tish

Ctrl + KB

Blok terishni boshlanishi

Ctrl + K K

Blok terishni oxiri

Ctrl + KD

Menyu qatoriga chiqish

Ctrl + K H

Blokni Yashiring / Ko'rsating

Ctrl + K L

Marker chizig' i

Ctrl + K P

Tanlangan blokni chop eting

Ctrl + K T

So'zni belgilang

Ctrl + K Y

Blokni o' chrish

Ctrl + K C

Blokni nusxalash

Ctrl + K V

Blokni boshqa joyga ko'chirib o'tkazish

Ctrl + Ins

Buferga nusxalash

Shift+ Del

Buferdagi ma’lumotni o'churish

Ctrl + Del

Blokni o' chirish

Ctrl + K I

Buyurtma bloki




Shift + Ins

Buferdan qo'yish

Ctrl + KE

Diskdan blokni o'qish

Ctrl + KU

Blokni yangilash (tashlab yuborish)

Ctrl + KW

Blokni diskka yozing



    1. Kompilyatsiya qilish va birlashtirish.

Bu amal ishlatilinayotgan operatsion tizimiga bog'liq. Turbo C++ da biz, 12.4- rasmda ko'rsatilgani kabi, dasturni Compile menyusi yordamida kompilyatsiya qilamiz:

12.4-rasm. Ishga tushirish qismmenyusi47

Fayln kompilyatsiya qilishda quyidagi qadamlar bajariladi:

  1. Boshlang'ich kod kompilyatsiya qilinadi, va aylantirilgan kod (kompilyator buni qiladi), obyekt kodi sifatida ma’lum bo'ladi. Agar u yerda ba’zi bir xatolar mavjud bo'lsa, ular bartaraf etiladi va dastur yana kompilyatsiya qilinadi. Sintaksis (grammatika) xatolarga ega bo'lgan har qanday dastur muvaffaqiyatli kompilyatsiya qilinishi mumkin emas.


12.5-rasm. Dasturni kompilyatsiya qilish

Muvaffaqiyatli kompilyatsiya qilishdan keyin biz TRY.OBJ faylini olamiz va birlashtirilgandan keyin TRY.OBJ fayli birlashadi va TRY.EXE nomini oladi (u boshlang'ch fayl hisoblanadi).
47 Dixsit J.B. —Fundamentals of computer programming and IT” 2011. 196 p.

    1. Dasturning amalga oshirilishi (Dasturni ishga tushirish).

Endi natija olish uchun RUN tugmachasini, 12.6-rasmda ko'rsatilgandek, tanlang:
Dastur bajarilgandan keyin foydalanuvchini ekraniga o'tiladi. Foydalanuvchini ekraniga o'tish uchun ni tanlang, bunda ekranga quyidagi xabar chiqadi:
C++ dasturlash dunyosiga xush kelibsiz
Endi tahrirchi ekraniga qaytish uchun biron-bir tugmani bosing. Ekrandan chiqib olish uchun ni bosing.
Faylni bajarish jarayonida quyidagi qadamlarni bajarish kerak:

  1. EXE-fayl ni bajaring va natija (agar hech xato mavjud bo'lmasa) oling.

  2. Ba’zi bir xatolar mavjud bo'lsa, dastur sozlanadi.

  3. Xatolar bor bo'lgungacha kompilyatsiya qadami takrorlanadi va keyin tahrirlash rejimiga o'tish amalga oshiriladi.


12.6-rasm. Bajarish qismmenyusi

Xatoliklar turlari va nosozliklarni bartaraf etish.
Xatolar dasturning yaratilishi davomida ham bo'lishi mumkin, bunga hattoki malakali darturchilar tomonidan ham yo'l qo'yiladi. Bu turdagi xatolar Kompilyator tomonidan aniqlanadi. Sozlash amali xatolarni bartaraf etishni bildiradi53.
Xatolar to'rt turga tasniflanadi:

  1. Sintaksis xatolar

  2. Birlashtirish xatolari

  3. Bajarish vaqtidagi xatolar (bajarish davri xatolari)

  4. Mantiqiy xatolar.

  1. Sintaksis xatolari

Ular kompilyator tomonidan payqaladi. Agar dasturda birorta grammatik xatolik amalga oshirilgan bo'lsa, unda kompilyatsiya qadamida kompilyator xato haqida ekranga xabar chiqaradi:
Misol uchun,
// Print a message #include
#include
Void main()
{
clrscr () // funksiya to clear the screen
cout << "Welcome to the world of C++ programming\n";
}
Bu muvaffaqiyatli kompilyatsiya bo'lmaydi; chunki clrscr () funksiyasidan so'ng ; belgisi tushirib qoldirilgan. Buni clrscr (); ga o'zgartiring va keyin kompilyatsiya qiling va ekranda natijalarni olish uchun yana qaytadan bajaring.

  1. Birlashtirish xatolari.

Ular birlashtirish jarayonida uchrashishi mumkin. Misol uchun, siz boshlang'ich iostream.h faylini yoki boshqa biror shunday faylni qo'shmasangiz, dastur kompilyatsiyasi muvaffaqiyatli o'tadi, lekin birlashtirish vaqtida uzilishlar bo'ladi. Xatolik to'g'risidagi xabar ekrandagi birlashtirish oynasiga chiqariladi. Buni to'g'rilang va keyin oldinga harakat qiling.

  1. Bajarish vaqti xatolari.

Dasturni muvaffaqiyatli kompilyatsiya qilish va birlashtirish kerakli natijani olindi, degani emas hali. Natijalar mantiqdagi xatoliklar yoki nolga bo'lish, stekni to'lib ketishi, manfiy sondan kvadrat ildiz chiqarishni payqalganda va sh.k. oqibatida noto'g'ri bo'lishi mumkin.

  1. Mantiqiy xatolar

Mantiqiy xatolar xatolarni to'g'rilashda eng qiyin hisoblanadi, ular dasturchilarni dastur mantiqida yo'l qo'ygan xatolari natijasida noto'g'ri natijalar beradi.
Nosozliklarni bartaraf etish uchun bunday xatolarni o'qituvchi bilan tekshirish yoki dasturchi bilan maslahatlashish kerak.
Asosiy atamalar
Keling, C++ tilining asosiy atamasi bilan tanishamiz.
Belgilar to'plami
Belgilar to'plami - til anglay olishi mumkin bo'lgan bir qator belgilardir. Belgi istalgan harf, raqam, yoki boshqa har qanday belgi bo'lishi mumkin. Bizda C++ da ikkita belgilar toplami bor. Ular:

  1. asosiy belgilar

  2. bajarish belgilari / inkor etish belgilari.

  1. asosiy belgilar

Boshlangich kod asosiy belgilar yordamida yaratiladi. Asosiy belgilarga tegishli:
A dan Z gacha alfavit harflari, va _ (pastki chiziq):;
0 dan 9 gacha raqamlar;
Maxsus belgilar Space + - * / ! ~% = & |! () {} U ? "\ '< > • < = > = ©


  1. Download 6.49 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   205




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling