O'zbekiston respublikasi profi universitety

Kuzatishning bir necha variantlari mavjud. Tashqi kuzatish - bu odam 
psixologiyasi va xulqi haqida uni chetdan bevosita kuzatish yo'li bilan ma'lumotlar 
yig'ish usulidir. Ichki kuzatish yoki o'zini-o'zi kuzatish psixolog-tadqiqotchi o'z 
oldiga uni qiziqtirayotgan hodisa uning ongida qanday ko'rinishda tasavvur 
1
“O'rtacha arifmetik qiymat”, “Standart og'ish”, “Pirson koyeffitsenti”, “X-kvadrat”, “Styudent 
mezoni” va boshqalar.

---

40 
qilinishligini bevosita o'rganish vazifasini qo'ygan hollarda qo'llaniladi. Mavjud 
hodisani ichki idrok qilar ekan psixolog go'yo uni kuzatadi (masalan, o'zining 
obrazlari, hissiyotlari, fikrlari, kechinmalarini kuzatadi) yoki uning topshirig'i bilan 
o'zini-o'zi kuzatib, ro'y berayotgan hodisalarni introspektsiya (o'z xulqi, 
kechinmalari, psixikasi mazmunini kuzatish) qilib boshqa odamlardan olgan 
ma'lumotlardan ham shu tarzda foydalanadi (“Tabib tabib emas - boshdan 
o'tkazgan tabib”). 
6 - rasm.
Asosiy psixologik tadqiqot metodlari va ularning birlamchi ma'lumotlar 
olish uchun qo'llanilinadigan variantlari 
Asosiy metod
 
Asosiy metod variantlari
 
Kuzatish
 
Tashqi (chetdan kuzatish) 
Ichki (o'zini-o'zi kuzatish) 
Erkin 
Standartlashtirilgan 
Qo'shilgan (Kiritilgan) 
Chetdan
 
So'rov
 
Og'zaki; Yozma; Erkin
 
Testlar
 
Standartlashtirilgan 
Test - so'rovnoma 
Test - topshiriq 
Proyektiv test
 
Eksperiment
 
Tabiiy; Laboratoriya
 
Modellashtirish
 
Matematik; Mantiqiy; Texnik; Kibernetik
Erkin kuzatish uni amalga oshirilishining oldindan ishlab, belgilab 
chiqilgan qolipi (ramkasi), dasturi, yo'l-yo'riqlari mavjud emas. U kuzatish 
jarayonini borishidayoq kuzatuvchining xohishiga bog'liq ravishda, kuzatish 
ob'ekti, predmetini yoki xarakterini o'zgartirishi mumkin. Stantardlashtirilgan 
kuzatishda esa, aksincha, nima kuzatilishi va qanday kuzatilishi oldindan aniq 
belgilab, chegaralanib qo'yiladi. U kuzatish jarayonida kuzatish ob'ekti yoki 
kuzatuvchining o'zida nima ro'y berishidan qat'iy nazar oldindan ishlab chiqilgan, 
aniq belgilab qo'yilgan dastur asosida amalga oshiriladi va shunga qat'iy rioya 
qilinadi.