O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

Rasm 1.1. Surxondaryo viloyati sug’orish va zax qochirish tarmoqlari 

sxemasi. 

Дустлик 

СИУ 

 

11 

 

Oxirgiyillardaayrimxo’jaliklardaichkiariqlariyo’qligivatalabgajavobberolmasl

igi  sababli  5983  gektarmaydondazovur-drenajtarmoqlari  suvidanto’g’ridan-to’g’ri 

sug’orishuchunfoydalanilmoqda. 

Viloyatningshimoliyzonasidajoylashgantumanlardagizovurtarmoqlariorqalioqadiga

n 

suvlarningkimiyoviytarkibi 

sug’orishgaolinadigan 

suvganisbatanjudakamfarqqiladivabu 

suvlarniqabulqiliboluvchimanbaSurxondaryohisoblanadi. 

ViloyatdaasosiyzovurSariosiyotumanida  -  Qorasuv,  Uzuntumanida    - 

Joncheka, 

Denovtumanida 

- 

Qorasuv, 

Sho’rchitumanida 

- 

M.S, 

QarmoqsoyvaElbayonsoy, 

Jarqo’rg’ontumanida 

- 

Axmatko’l, 

XayitobodvaOqqo’rg’on,  Oltinsoytumanida  -  Elbayonsoy,  Qoratepa,  Qarmoqsoy, 

QiziriqtumanidaK-1,  K-2,  K-3…K-9,  SherobodvaMuzrabodtumanlarida-  K-1,  K-

2,  K-3…K-11,    Angortumanida  -  MS  ,  Angor,  Markaziyzovurlari, 

TermiztumanidaGVK,  S-2-2,    S-2-4  zovurtarmoqlarivaSherobod,  Qiziriq, 

BandixontumanlarigaxizmatqiladiganmagistralVSTzovurihisoblanadi. 

 

1.3. Meliorativholati. 

 2012yildaviloyatning 

sug’oriladiganermaydonijami 

325,31 

minggektartashkilqildi. 

Viloyatgidrogeologiyameliorativekspedistiyasiningmuxandisvatexnikxodimlari, 

hamdatumanlardaishlayotganmutaxassislartomonidan 

sug’oriladiganerlarningmeliorativholatidoimiynazoratqilibkelinmoqda. 

Tikzaxkashquduqlar  soni    84  donabo’lib,  shundanhozirgikunda  62  donasi 

sozholatda. 

Hisobotyilidagimeliorativkadastrda 

sug’oriladiganerlarningmeliorativholatibo’yichakonikarsizmaydon 

2,17 

minggektarnitashkiletmoqda, 

shundan0,64  

minggektarmaydondatuproqsho’rlanishinatijasida,  1,35  minggektardazax  suv 

sathiko’tarilganligivatuproqsho’rlanishibilanbirgalikda 

 

0,18 

minggektarda 

 

12 

 

(daryoningpoymasidajoylashganerlarda) 

 

zax 

suv 

sathiko’tarilishinatijasidayomonlashgan. 

Yuqoridako’rsatilganmeliorativholatikonikarsizmaydonlarSurxon-

Sherobodcho’lidajoylashgantumanlarning 

sug’orishmaydonlaridavaSurxondaryosiningpoymasidajoylashganerlardakuzatildi. 

Sug’oriladiganerlarningmeliorativholatiniyaxshilashvauninormalholatda 

saqlashmaqsadida 2007 yildavomidabirqanchaishlaramalgaoshirildi. 

Zovur-

drenajtarmoqlariniloyqadaitozalashvata’mirlashbo’yichaquyidagiishlaramalgaoshir

ildi: 

1.Xo’jaliklararozovurlarnitozalash 

 

          - 365,38 km. 

2.Xo’jalikichkizovurlarnitozalash                    -  

1285,5 km. 

3.Davlatbalansidagiyopik-yotiqdrenajlarnita’mirlash  - 112,5 km 

Shundan: mukammalta’mirlash   

 

 

joriyta’mirlash -  

112,5km 

4. Xo’jalikbalansidagiyopik-yotiqdrenajlarnita’mirlash -  24,9 km 

Viloyatbo’yicha  2008  yilda  sug’orishuchunolingan  suvningumumiymiqdori 

2915 mlnm

3

bo’lib, sug’orishnormasibirgektarga  8961  m

3

nitashkiletmoqda. 

  Sug’orilganmaydonlardan  sizibchiqqan  sizot  suvlariningumumiymiqdori  

747,15  mlnm

3

bo’lib,  sug’orishgaolingan  suvganisbatan  25,6%  nitashkiletdi. 

Birgektar  sug’orishmaydonidan  sizibchiqqan  sizot  suvningo’rtachahajmi  2300  

m

3

daniborat. 

Viloyatningshimoliyzonasidajoylashgantumanlardazovurtarmoqlarining 

suvi 

sug’orishgaolinadigan 

suvdankattafarqkilmasligi 

sababliayrimholatlarda 

sug’orishuchunfoydalaniladi. 

Viloyatbo’yicha 

sug’orishgafoydalaniladigan 

suvtarkibidagituzniigqotmaqoldig’io’rtacha 

0,67 

gr/ltashkiletsa, 

sizot 

suvlarningtarkibidagituzningqotmaqoldig’io’rtacha 

1,49 

gr/lnitashkiletdi. 

Viloyatningjanubiyqismidagiya’niSurxon-

Sherobodcho’lidagizovurtarmoqlaridanoqadigan 

sizot 

suvlarningtarkibidagituzningqotmaqoldig’ialohidako’rsatilsajudayuqoriko’rsatgich

 

13 

 

gaegabo’ladivabuko’rsatgichlartumanlarbo’yichailova 

17 

dako’rsatilgan. 

Jamiviloyatbo’yicha 

sug’orishgaolingan 

suvlarorqali 

sug’orishmaydonlarigakirimbo’lgantuzlarninghajmi  2278,74  mingtonnabo’lib, 

sizot 

suvlaribilanzovurtarmoqlariorqalichiqimbo’lgantuzlarningumumiyhajmi 

1148,45 

mingtonnanitashkiletdi. 

Sug’orishmaydonidaqolayotganumumiytuzmiqdori 

1130,29 

mingtonnabo’lib, 

jumladanbirgektarerdaqolayotgantuzmiqdori  3,47  tonnanitashkiletmoqda. 

Tuproqsho’rlanishi. 

Sug’oriladiganerlarningtuproqsho’rlanishdarajasinitekshirish  2008  yil  sentyabr  - 

oktyabroyidaamalgaoshirildi. 

Tuproqsho’rlanishdarajasiasosanSurxon-

Sherobodcho’lidajoylashganTermiz,  Angor,  Sherabod,  Qiziriq,  Muzrabod, 

Bandixon, 

Jarqo’rg’ontumanlarihamdaSariosiyo, 

DenovvaBoysuntumanlariningSurxon-

Sherobodcho’lihududidajoylashganxo’jaliklarimaydonlaridatekshirildi. 

Viloyatningshimoliyvamarkaziyqismidajoylashgantumanlarning 

sug’orishmaydonlarisho’rlanmaganmaydonhisobigakiritilgan. 

Tuproqsho’rlanishdarajasiMultimetr 

(konduktometr) 

asbobiko’rsatgichlariasosidahisoblandi. 

Viloyatbo’yichajamisho’rlanganmaydon 

113,65 

minggektarnishundan: 

kuchlisho’rlangaimaydon  1,42  minggektarni,  o’rtachasho’rlanganmaydon  39,8 

minggektarnivakamsho’rlanganmaydon 72,43 minggektarnitashkiletdi.  

  2008-2009 

yilko’zgi–

qishkimavsumidaerlarningsho’riniyuvishtadbirirejalashtirilmadi. 

Viloyatgidrogeologiyameliorativekspedistiyasihisobidagikuzatuvquduqlar 

soni 

1043 

donanitashkiletadi. 

Zax 

suvlar 

sathiningko’tarilishiayrimtumanlardakuzatilmoqda,  buesabirtomondan  sug’orish 

suvininormadanko’polibundan  samarasizfoydalanishbo’lsa,  ikkinchidandaryolarda 

suv 

sathiko’tarilganda, 

daryoqirg’og’igayaqinjoylardao’zlashtirilganerlardakuzatilmoqda. 

BuniQumqo’rg’onvaJarqo’rg’ontumanlarimisolidako’rishmumkin.  

 

14 

 

Zax  suv  sathi  2,0  metrgachabo’lganmaydonapreloyida  3,13  mingga,  

iyuloyida  3,14  minggavaoktyabroyida 3,00 minggektarnitashkiletdi. 

Zax 

suvlarningmineralizastiyasiviloyatningshimoliyqismidajoylashgantumanlarda 

sug’orish 

suviningmineraltarkibidanunchako’pfarqqilmaydi. 

 

Surxon-

Sherobodzonasidajoylashgantumanlardazax 

suvlarningmineralizastiyasiyuqoriekanligikuzatiladi. 

Sherobod, 

Qiziriq, 

BandixonvaqismanAngortumanlaridazax 

suvlarimineralizastiyasi 

5-10 

gr/litrdaniboratligikuzatildi. 

Meliorastiyanirivojlantirishdanasosiymaqsad, 

qishloqxo’jalikmahsulotlariningunumdorliginioshirishvaaholiniistemolmollaribilan

taminlash, hamdaqishloqxo’jalikishlabchiqarish sohalarinirivojlantirishdaniborat. 

Ko’pyilliktajribalargaasoslanib 

sug’orilibkelinayotganerlarningunumdorliginioshirishva 

suvdan 

samaralifoydalanishuchunquyidagiishlarniamalgaoshirishtalabqilinadi: 

Xo’jaliklararovamagistralzovurtarmoqlarinirekonstrukstiyaqilishvata’mirlash. 

- Sug’oriladiganerlarnimukammaltamirlash. 

- Agrotexnikakoidalarigato’liqrioyaqilish 

- Sug’orishgaolinadigan suvdan samaralifoydalanish. 

- Xo’jaliklararovamagistralkanallarnibetonqoplamalarbilanqoplash. 

- Xo’jalikichkizovurtarmoqlarinio’zvaqtidatozalabturish 

- Yangi sug’orishtexnikalarinio’zlashtirishvaamaldatadbiqqilish. 

- Erosti suvlaridan samaralifoydalanishyo’llariniizlash. 

Muxandis-

xodimlarjadvali.Mutaxassislarniishgajalbqilishvakadrlarbilantaminlashishlariasosa

nQishloqva 

suvxo’jaligivazirligiishlabchiqqanvajoriyqilinganshartlarvayo’llanmalargarioyaqili

nganholdaamalgaoshirilmoqda. 

Viloyatgidrogeologiyameliorativekspedistiyasibo’yichahisobotyilidaxodimlar

jadvaligaasosan 145 xodimishlashilozimbo’lsa, amaldaxam 145 xodimishladi. 

 

15 

 

Malumotibo’yicha: 

Oliy 

 

 

 

   -  66 ta 

O’rtamaxsus   

 

 - 59 ta 

O’rta   

 

 - 16 ta 

Tugatilmagano’rtamaxsus     - 4 ta 

Mutaxassisligi:  

Gidrogeolog   

 

- 12 ta 

Gidrotexnik   

 

-  79 ta 

Ximik  - 1 ta 

Tuproqshunos 

-  5 ta 

Boshqalar 

 

 

-  48 ta 

Sug’oriladiganerlarningmeliorativholatiniyaxshilashvauni 

sog’lomlashtirishbo’yichaPrezidentimizningchiqarganqarorlariniamaldatadbiqqilis

hborasidaSurxondaryoviloyatgidrogeologiyameliorativekspedistiyasiningbarchaxo

dimlariborimkoniyatlaridanfoydalanib, 

o’zbilimvakuch-quvvatinishuyo’lda 

safarbaretmoqdalar. [21] 

Узун тумани мелиоратив

тармоклар харитаси

Шартли белгилар

Давлат чегараси

Туман чегараси

Хужалик чегараси

Дарёлар

Хужаликлараро зовурлар

Хужалик ички зовурлар

Т емир йул

Авто йул

Очи

лдие

в

Эшмирзаев

Омонов

Пирназаров

Гулистон

А.Темур

Пи

рн

аза

ров

Серха

ракат

К.Алиев

Хурсанд

Сурхондарё

Жонче

ка

Гули

стон

Мехнат

Оби-заранг

Кора-сув

Кора

-тог

Туп

ала

нг

 

 

Rasm 1.2. Qumqo’rg’on  tumani sug’orish va zax qochirish tarmoqlari 

sxemasi. 

 

 

16 

 

2.SUV ISTE’MOLCHILARI UYUSHMASI UCHUN 

GIDROMELIORATIV TARMOQLARNI TAKOMILLASHTIRISH, SUV 

ISTE’MOLI REJASINI TUZISH VA TEXNIK SERVISI 

  2.1.“ Oqtosh Suv iste’molchilari uyushmasi to’g’risidaiqtisodiy-

texnikma’lumotlar. 

“Oqtosh”Suv iste’molchilari uyushmasi 2014yil 

iqtisodiyinqirozgaduchbo’lib, etilganvafermerxo’jaliklarigabo’lingan. 

 

N 

 

Kanal 

SIU 

Fermerxo’j

aliklar 

Sug’oriladiga

nermaydoni,g

a 

 

Sug’oriladiganekinlarmaydoni,ga 

,(netto) 

netto  Brutto  Paxta 

Kuzg

ibug’

doy 

Bosh

qaeki

n-lar 

Xo’j

a-

likm

arkaz

i 

Takro-

riyekin

lar 

1 

P-6-2-

2 

AsadovK 

56,25 

75 

28,9  22,97  3,51 

0,87 

22,52 

2 

P-6-2-

4 

SultonovD 

49,5 

66 

25,43  20,21  3,12 

0,74 

20,21 

3 

P-6-2-

6 

Murotov A  42,75 

57 

22,45  17,45 

2,2 

0,65 

17,45 

4 

P-6-2-

8 

Ortikov O 

61,5 

82 

30,64  26,11 

3,8 

0,95 

26,11 

5 

P-6-

210 

Axmedov 

M. 

43,5 

58 

22,71  17,76  2,35 

0,68 

17,76 

6 

P-6-

212 

Abdullaev

D. 

46,5 

62 

24 

19,18  2,60 

0,72 

19,18 

 

17 

 

SIU P-6-2 kanali 

buyicha,ga 

300 

400 

154,1

3 

123,6

8 

17,59  4,61 

123,68 

 

 

Mavjudxo’jaliklarsug’orishtarmoqlarituproqdanqurilganvaularningEFK = ї

netto

 

/ ї

brutto

 = 300/400= 0,75 teng,kanallarnisbiyuzunligi 57m/ganitashkiletadi, 

kollektor-zovurlarchuqurligi 2.0mvauzunligibirgektarhisobidan  15metrigateng. 

Natijadaerlarmeliorativxolatiemonlashadi, 

tuproqlariningaerastiyaqatlaminizaxvatokokbosadi.        

Sug’orishtarmoqlarninovlivayumshoqquvurlardanqabuletganholdaEFK =0,90-0,92 

gatengbo’ladi (        ),  yanixo’jalikqo’shimcha  15-17%  yoki 47-54 

gasug’oriladiganermaydonigaegabo’lishimumkin.      

Mavjudsug’orishtarmoqlariningFIK 

= 

0,72 

gateng. 

Novlivayumshoqquvurlisug’orishtarmoqlariningFIK=0,87  –0,90  gateng  (                  ) 

,yanimavjudxolatiganisbatanxo’jalikda:    

DM  =  (FIK

loyiha

-FIK

mavjud

)  xM

br

  =  (0,90-0,72)  x  =  857kub.m/ga 

suvtejabqolinadi. 

Formulada: 

M

brutto

 

-

xo’jalikbuyichaqishloqxo’jalikekinlariningo’rtachakeltirilganmavsumiysug’orishm

ey’eri,kub.m/ga.,  

M

brutto

=( M

paxta

xb

paxta

 +M

bug’doy

xb

bug’doy

 +M

boshqa

xb

boshqa

 +M

takroriy

) / 100 x = 

2900x0,428+ 900x0,30+3800x0,26) /100x0,67 = 3729kub.m/ga 

 

 

 

 

 

18 

 

 

Qishloq xo’jaligi ekinlarining suorish rejimi va keltirilgan gidromodul hisobi. 

 

Q/x ekin turi 

va 

maydonifoizi 

Mavsumiy 

sug’orishme’y

ori, m

3

/ga 

Suorishdav

ri 

Ko’rsatkichl

arvabirlikla

r 

Oylar 

III 

IV 

V 

VI 

VII 

VIII 

IX 

X 

XI 

Paxta 

%

5

,

47

 

7400 

11.V-15.IX 

, 

%

 

 

 

9 

21 

32 

28 

10 

 

 

т

, 

gа

m /

3

 

 

 

666 

1554  2368 

2072  740 

 

 

s

q

, 

gа

sek

l

.

/

 

 

 

0,38 

0,6 

0,88 

0,77  0,57   

 

q

, 

gа

sek

l

.

/

 

 

 

0,18 

0,28  0,42 

0,36  0,27   

 

Bug’doy

%

5

,

47

 

3400 

15.IX-20.V 

, 

%

 

18 

25 

20 

 

 

 

19 

 

18 

т

, 

gа

m /

3

 

612 

850 

680 

 

 

 

646 

 

612 

s

q

, 

gа

sek

l

.

/

 

0,22 

0,33 

0,25 

 

 

 

0,47   

0,24 

q

, 

gа

sek

l

.

/

 

0,11 

0,16 

0,12 

 

 

 

0.22   

0.11 

Boshqa 

ekinlar

%

5

 

7700 

16.VI-15.X 

, 

%

 

 

 

 

14 

31 

27 

21 

7 

 

т

, 

gа

m /

3

 

 

 

 

1078  2387 

2079  1617  539 

 

s

q

, 

gа

sek

l

.

/

 

 

 

 

0,89  0,89 

0,77  0,62  0,41 

 

 

19 

 

q

, 

gа

sek

l

.

/

 

 

 

 

0,04  0,04 

0,04  0,03  0,02 

 

Takroriyekin 

(dukkakliekinlar

) 

%

5

,

47

 

4000 

20.VI-10.IX 

, 

%

 

 

 

 

11 

40 

35 

14 

 

 

т

, 

gа

m /

3

 

 

 

 

440 

1600 

1400  560 

 

 

s

q

, 

gа

sek

l

.

/

 

 

 

 

0,51  0,60 

0,52  0,45   

 

q

, 

gа

sek

l

.

/

 

 

 

 

0,24  0.29 

0,25  0,21   

 

 

20 

 

 

 

21 

 

 

  2.3.SIUning sug’orishvakollektor-zovurlarinitakomillashtirish. 

Yuqoridagilarnihisobgaolib, 

loyihadasug’orishtarmoqlarni, 

novkanallarvayumshoqquvurlarasosidatakomillashtirishishlaribajarildi. 

Jumladan: 

1.SIUuchunloyihalanayotganboshkanali: 

a) suvsarfi: 

-P-6-2 kanaliningnetto suvsarfi 

Q

nettoP-6-2 

= q

sx

netto

 = 0,75 x 300 =225 l/s ,yani standartbuyicha 

Q

nettoP-6 -2

=225l/s. 

-P-6-2 kanaliningbrutto suvsarfi: 

Q

bruttoP-6-2 

=  Q

nettoP-6-2 

/ 

p-6

p-6-1

m.a

=225  /  0.96  x0.96  x0,98  = 

203.21l/s.,yani standartbuyichaQ

bruttoP-6-2 

= 205 l/s. 

B) parametrlari: 

- kanaldagisuvchuqurligih

P-6-2 

 = [0,904 x n

1/2 

xQ

bruttoP-6-2

1/2

]/  p

1/3 

xi

1/4 

,m. 

Formulada: 

n 

–  kanalgadir-budurdigi,  n  =0.015;  r  –

parabolaparametri,  

LR-60,80 

lotoklariuchunR=0.2m, 

yuqorimarkalilotoklaruchunR 

=0,35m.; 

i- 

 

lotoknishabligi 

(haritadalotoktrassasibuyichapiketlaro’lchamlariasosidaaniqlanadi).  I  = 

(H

o

– H

b

) /L

P-6 -2

 = (656 –654,4) / 800= 0,002. 

h

P-6-2

= 0,904 x 0,015

1/2 

x 2.05

1/2  

/ 0.35

1/3

x 0,002

1/4

 = 1.05m.  

Lotok 

suvchuqurligi 

suvsarfiqiymatlariasosidauningzavodmarkasianiqlanadi  (            )  :  LR-  60 

markalilotokqabulqilamiz,  

h

LR-80

 = 60sm h

P-6-2

 +10-12sm = 1.05+11sm =1.15 m. Buerda  10sm 

– lotokdagisuvqatlamizapasi. 

 

22 

 

 

2.SIUfermerkanali:  

a)fermerkanaliningsuvsarfierdamidabirkunmobaynidasug’oriladigan

ermaydonibirkundakultivastiyaqiladiganmaydonidankambo’lmasligilozi

m,(                ),yani

kult

. = 

sug

 . 

MTZ-80 

traktoribirkunda  

= 

10-12ga 

 

( 

 

 

 

) 

ermaydoninikultivastiyaqilishini 

 

 

 

hisobgaolib, 

fermerkanaliningengkamsuvsarfinianiqlaymiz:   

Q

netto

= (mx ) / 86,4= 900x11/86,4= 114,5l/s . 

Brutto suvsarfi: Q

netto

= Q

netto

/ 

p-6-2  

x

m.a

= 114.5/0,96 x0,98 = 116,8 

l/s. 

StandartbuyichaQf = 120l/c.  

Formulada: 

m 

uzan 

birmarotabasug’orishmey’erikubm/ga 

(sug’orishrejimlarijadvalidanqabulqilinadi); 

B) fermerkanalidasuvoqimichuqurligi: 

h

P -6 –1  

= [0,904 x n

1/2 

xQ

bruttoP-6-1

1/2 

]/  p

1/3 

xi

1/4 

,m. 

Formulada:  n  –  fermerkanaligadir-budurdigi,  n  =0.015;  r  –

parabolaparametri,LR-60,80 

lotoklariuchunR=0.2m, 

yuqorimarkalilotoklaruchun 

R 

=0,35m.;i 

– 

fermerkanalinishabligi 

(haritadaP-6-2-2 

lotoktrassasibuyichapiketlaro’lchamlariasosidaaniqlanadi).  I  =  (H

o

–  H

b

) 

/L

P-6-2-2 

= (655- 652)/1200 = 0,0025: 

h

P -6 –2-2  

= [0,904 x 0,015

1/2 

x205

1/2 

]/  0.35

1/3 

x 0,0025

1/4 

 = 0,83 m 

v) fermerkanalilotokningmarkasi 

 

Lotokichidagisuvsatxih

l

 

 

= 

h

P 

-6 

–2-2 

 

 

+ 

(10-12sm) 

tengbulishishart,yani 

h

l

  =83sm+ 11sm = 94 sm. Lotokmarkasini-  LR-60 qabulqilamiz. 

 

23 

 

3.Fermerkanalidansuvoqimisug’oriladigandalamaydonidamavjudmu

vaqqatariqlargatushib,ularorqaliegatlargataqsimlanishilozim. 

Muvaqqatarig’Io’rnigaloyihadayumshoqegiluvchanquvurlarqabuletil

adi. 

A) quvurningsuvsarfi: 

-Q

quv

= Q

nettoP-6_2-2 

/  N

quv

 = 225/ 2 = 112.5 l/s ,  standart Q

quv

 = 115 

l/s.  

b) quvurningishuzunligi: 

- l

quv

= Q

quv

xa/ q

e

 ,m. 

Formulada: q

e

– sug’orishegatningsuvsarfi, l/s; a – egatningoraligi,m. 

Egatningsuvsarfinianiqlashuchunquyidagiprof.KrivovyazS.M. 

formulasidanfoydalanamiz:    q

e

  =  0,110  (  i

e

) 

1/2

h

2  

, l/s. 

Formulada:    i

e

–  egatnishabligi,    (  haritaasosida);  h  – 

egatichidagisuvoqimichuqurligi,m.  h

e

  =  0,6xH    -  2∆  ,m.;  H  –

egatningbutunchuqurligi,m.(H=25-30cm), 

∆ 

- 

sug’oriladigandalayuzinimexanizmlartekislashnotekesligi, ∆=3-5sm. h

e

  = 

0.6 x 27sm –2x 4sm = 8.2sm. 

Yuqoridankelibchiqib,    q

e

    =    0,110  (0,0025) 

1/2

0,082

2 

x1000=  0,24 

l/svasug’orishquvurishuzunligi:  l

quv

=  Q

quv

xa/  q

e

  =  115  x  0.9  /  0,24  = 

431m. 

v) sug’orishquvurningbutunuzunligi 

L

quv

 =  3,6 x q

e

x t

egat

 / m

0

x a,  m. 

Formulada: t

egat=  

[m

0

xa /K

1 

x J]

1/1-b

–egatnisug’orishvaqtisoat; J- 

xullanganperimetr,m ;K

1 

– suvnituproqqashimilishtezligi,m/soat, 

engiltuproqlaruchun 0.12-0.08m/soat, o’rtatuproqlaruchun 0.01-0.08 

vaog’irtuproqlaruchun 0.01m/sotadankam. 

 J –quyidagiformulaerdamidahisoblanadi: 

J= 0,106 [q

e

/ (  i

e

) 

Ѕ 

] 

0,267   

=0,106 [0,24/ (0,0025)

1/2 

]

 0,267 

= 0,28 m. 

 

24 

 

Yuqoridagilarni     hisobgaolib,  t

egat=  

[0,1  x 0,9  /0,1x  0,28]

1/1-0.5 

 

=20,4 soatvaegatuzunligi: L

quv

 =  3,6 x 0,24  x 20,4 / 0,1 x 0,9 =  195 m. 

G) sug’orishquvuriningdiametriquyidagiformuladananiqlanadi: 

d

quv. =

[4Q

netto

/ r]

1/2 

= [4 x 0,09/3,14xV]

1/2 

=0,24myoki240 mm. 

Standartdiametrid

quv stan

= 250mm. 

D) quvurdagimavjudsug’orishnaychalaridiametri: 

d

naycha

= [q

e

x10

2 

/ 2,1 x ( h

0

)

1/2 

]

1/2

 , mm.  

h

o

= 2,5-3 d

sug.quvur

 =3 x 250mm = 750mm,  yani 0,75m. 

sug’orishshlangalardamavjudnaychalardiametri: 

d

naycha

= [0,24 x 100/ 2,1 x (0,5)

1/2

]

1/2

 = 2,77sm. 

Yangi sug’orishtarmoqlarifoydaliishkoeffistienti : 

s.t.

   =  

p-6

p-6-1

quv

 = 0,96x0,96x0,98 =0,90