Pulning paydo bo‘lish sabablari

Pulni quyidagi xususiyatlarini o’zida ifodalaydi:

• Pulning boshqa tovarlardan ajralib turuvchi maxsus tovarligi.

  
  

• Pul – bu umumiy ekvivalent – yagona tovar bo’lib qolgan tovarlar qiymatini o’zida ifoda qilishi.

  
  

• Pulning ekvivalent sifatida tovarni yaratishga ketgan mehnat va boshqa xarajatlarni o’zida ifoda qilishi.

  
  

• Pulning har bir iqtisodiy tizimda, tovar ishlab chiqarishda kishilar o’rtasidagi yuzaga keladigan iqtisodiy munosabatlarni ifoda qilishi va boshqalar (pulda ifodalanuvchi xususiy mehnat ijtimoiy mehnat sifatida namoyon bo’lishi).

  
  

Pulning muhim xususiyati shundaki, u ham boshqa tovarlar singari qiymatga va iste’mol qiymatga ega bo’lishi bilan birga boshqa barcha tovarlarga qarama-qarshi turadi. Bu bir tomonda pul, ikkinchi tomonda boshqa tovarlar.


Pulning funksiyalari va ularga tavsif.
Iqtisodiy adabiyotlarda pulning funksiyalari xususida 2 ilmiy maktab olimlarining qarashlari mavjud:

• Evropa maktabi.

  
  

• Amerika maktabi.

  
  

Evropa maktabi pulning 5 funksiyasi xususida xulosaga kelgan:

• 
  
  Qiymat o‘lchovi funksiyasi
  

• 
  
  Muomala vositasi funksiyasi
  

• 
  
  To‘lov vositasi funksiyasi
  

• 
  
  Jamg‘arish vositasi funksiyasi.
  

• 
  
  Jahon puli funksiyasi
  

Qiymat o‘lchovi funksiyasi. Barcha tovarlar va xizmtalar qiymati umumiy ekvivalent bo‘lgan pulda o‘lchanadi. Hozirgi davrda oltinning almashilmaydigan qog‘oz va kredit pullari bu funksiyani bajarmoqda.
Qog‘oz pul Moliya vazirligi tomonidan muomalaga chiqariladi. Masalan: AQSHda 1 dollardan 10 dollargacha bo‘lgan kupyuralar AQSH G‘aznachiligi tomonidan muomalaga chiqariladi. AQSHda Moliya vazirligi yo‘q. Bu vazifani AQSH G‘aznachiligi bajaradi.
Angliyada tangalar Moliya vazirligi tomonidan ishlab chiqariladi. Kredit pullar bu banknotalar bo‘lib, Markaziy banklar tomonidan muomalaga chiqariladi.
O‘zbekistonda muomaladagi barcha pul birliklari banknotalar hisoblanadi va ular O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki aktivlari bilan ta’minlanadi.