Sayfiddin faxriddin, o’g’li qodirjon ro’ziev ikki dunyo saodatiga yo’l

tug’adi» degan. 
Xitoyda ichkilikka mukkasidan ketganlarni o’ldirishgan,         Hindistonda esa 
og’ziga qaynoq vino quyishgan. 
Ulug’ Karl ichkilikbozlarni oldin qorong’u xonada, so’ngra yorug’ xonada 
jazolashgan va agarda bular foyda bermasa o’limga mahkum etgan. 
Birlashgan Arab Amirligida alkagol ichish butunlay ma’n etilgan. 
Musulmonlar ichgan kishilarni 40 marta darra bilan savalashgan. Kelgindilar ichgan 
bo’lsa 2 oydan 6 oygacha, sotuvchilar esa bir yilgacha turmaga qamalganlar. 
Rusda alkogolizmga qarshi kurash 1652 yildan boshlangan. Peter I ning 
buyrug’iga ko’ra ichkilikbozni kaltaklashgan, chuqurga tashlashgan, 
turmadagilarning bo’yniga esa cho’yandan 7 kglik medal osib, unga «ichkilikbozligi 
uchun» deb yozib qo’yilgan. 
1808 yilda Angliyada, Shimoliy Amerikada antialkagol  tashkilotlar tashkil 
etilgan. 1830 yillarda Ovro’pada tashkil etila boshlandi. 
1994 yilda Shvetsiyada aroqni faqatgina oila boshlig’iga kartochka tizimi 
orqali sotiladigan bo’ldi. 
1917 yilda AQSh Kongressida «Quruq qonun» proekti chiqarildi. Ammo 
alkogolli ichimliklarin yashirincha tayyorlash ko’payib ketgan, 1932 yilda uni yo’qqa 
chiqarildi. 
1919 yilda RSFSR da spirtli ichimliklarni ishlab chiqarish va sotish Rossiya 
territoriyasida mumkin emasligi haqida qaror chiqarilib, ushbu qarorni buzganlarni 5 
yilgacha qamoq jazosi va mol-mulkini musodara qilish bilan jazolaganlar. 1928 yilda 
«Alkogolizmga qarshi umumittifoq jamiyat» tashkil etildi. 
 
167

         1972  yilda  sobiq  SSSR  da  «Ichkilikbozlik va alkogolizmga qarshi kurash 
choralarini kuchaytirish haqidagi Davlat qarori e’lon qilindi». (Brejnev davrida)  
      Shuningdek 1983 yilda ham shunday qaror chiqardilar.(Gorbachev davrida) 
O.Volkovning ma’lumotiga ko’ra AQSh, Kanada, Chili, Polsha va boshqa 
mamlakatlarda oilada balog’atga etmagan bolalar oldida ichkilik ichuvchilarga qarshi 
qattiq chora qo’llanadi. 
Chilida mehmonlarga ortiqcha spirtli ichimlik ichirgani uchun mezbon 
javobgar hisoblangan. 
Vengriya va Polshada «Samogonovarenie»ga qarshi qattiq kurash olib 
borilgan. 
Finlyandiyada spirtli ichimliklarga «Kartochnaya sistema»si qilishdan tashqari, 
oilada mayib-majruh bolalar tug’ilaversa alkogolni ixtiyoriy yoki majburiy ravishda 
«sterillash» (organizmni alkogoldan tozalash) o’tkazish yo’lga qo’yilgan. 
Frantsiya, Angliya va boshqa mamlakatlarda yosh bolalarni ichkilik ichishga 
o’rgatganlari uchun qonuniy qattiq jazo qo’llangan. 
Polshada ichkilikbozlarga oladigan maoshini yarmini qo’liga berilgan, 
xushyorxonada bo’lgan bo’lsa bir oylik maoshi olib tashlangan. 
1985 yilda O’zbekiston respublikasi Oliy soveti Prezidiumining 
«Ichkilikbozlik hamda samagon ishlab chiqarishga alkogolizmga qarshi kurash 
choralarini kuchaytirish haqida»gi qarori e’lon qilindi. Ushbu qarorlar alkogolli 
ichimliklarni suiste’mol qiluvchilarga qarshi ta’sir etishlikda idoralar, jamoatchilik 
hamda meditsina xodimlarining ushbu yo’ldagi xarakatlarining samarasini 
oshirishlikka qaratildi. Hozirgi vaqtda Respublikamizda, ayniqsa transport 
haydovchilariga tegishli choralari qo’llanib kelinmoqda va ular albatta o’zining 
yaxshi samarasini bermoqdadir. 
Akademik I.P.Pavlov: «Vino insoniyatga quvonch keltirishidan ko’ra ko’proq 
g’am-g’ussa keltiradi, uning kasriga qanchadan-qancha talantli va kuchli odamlar 
o’lib ketdi va o’lib ketmoqda» deb ichkilikbozlikka qarshi kurashish zarurligini 
aytgan. 
Ichkilik qarmog’iga ilingan mashhur kompozitor M.T. Musorgskiy bevaqt 
xalok bo’ldi. O’tkir talant egalari, yozuvchilardan Sergey Esenin, Aleksandr 
Fadeevlar va boshqa shunga o’xshash iqtidorli insonlar ham «alkogol psixozi»ga 
duchor bo’lib, ichkilik qurboni bo’ldilar. Bunday misollarni ko’plab keltirish 
mumkin.  
Bundan ham og’ir musibat bo’ladimi? 
Alkogolizmga qarshi kurash – narkomaniyaning profilaktikasidir. Bunday 
ishlar «kompleks» holda olib borilishi va bunda barcha – hamma qatnashishi shart.    
 
DONOLAR    BISOTIDAN 
 
Vino hech qachon aql bilan do’stlasha olmaydi. 
                                                                                            (Rus xalq makoli) 
* * * 
Vino odamlarni jismonan yo’q qiladi. 
Aql-zakovatini tamoman izdan chiqaradi. 
 
168

Oilani xarob qiladi va eng og’iri faqat o’zinigina emas, 
Balki oilani ham tugallanishiga olib keladi. 
(L.Tolstoy) 
* * * 
«. . . proletariat yuksalib borayotgan sinfdir. U o’z xislarini o’tmaslashtiradigan 
yoki qo’zg’atib yuboradigan mastlik holatiga muhtoj emas. 
Unga xushyorlik va yana hushyorlik darkor». 
* * * 
 «Vino insonlarning salomatligini yo’q qiladi, 
Oilani xarob qiladi va hammadan ham yomoni,  
Odamlarning o’zidan tashqari ularning avlodini ham quritadi». 
(L.N.Tolstoy) 
* * * 
 
«Odamlarning aqlini pasaytiradigan, jinoyatga olib boradigan, kasalga 
chalintiradigan, faqat aroqxo’rnigina emas, balki uning atrofidagilarni ham 
zaharlaydigan, zahri-qotildan qanday foyda bo’lsin. 
* * * 
Ilm-fan va gigiena jihatidan alkogolning organizm uchun shubhasiz zararli 
ekanini isbotlab berilgach, uning ozgina miqdorda yoki me’yorida ichish mumkin 
deyishning o’zi mutlaqo noto’g’ri va hech qanday ilmiy asosga ega emas». 
 (I.P.Pavlov, akademik, mashhur fiziolog) 
* * * 
Haqiqiy dam olish ruhni yuksak darajaga ko’tarishdan iborat. Xolbuki, ko’p 
vaqt va ichkilik tabiiy muvozanatni buzadi, hamda ma’naviy nurni xiralashtirib, ruhni 
yuksak darajaga ko’tarish o’rniga kishini undan uzoqlashtiradi. 
                                                                                              (T.Qori-Niyoziy) 
* * * 
 
Urushma, ichma, chekma 
Obro’ying erga to’kma.  
                                                                                                  (Xalq maqoli) 
* * * 
Aroq og’izga chivindek kirib, qaysar fildek chiqadi. 
Dengizga cho’kkan kishilarga qaraganda qadaxda cho’kkan kishilar ko’p. 
(Rus xalq maqollari) 
* * * 
Har yili suvda g’arq bo’lganlarga ko’ra, ancha ko’proq 
Kishi pivo va vino daryosiga g’arq bo’lmoqda. 
(Rubner) 
* * * 
Bolalarga oz-ozdan bo’lsa ham spirtli ichimlik berib turish jinoyatdir. 
(Tsigen) 
Garchi spirtli ichimlik oz miqdorda ichilsa ham 
Yaxshi fikrlarni tag-tomiri bilan kesib yuboradi. 
(G.Gelmgolts) 
 
169

* * * 
Alkogoliklardagi kasallik sog’ odamnikiga qaraganda og’ir va ayanchli o’tadi. 
(BER) 
* * * 
Alkogol – firibgar, organizmga tayanch bo’lib ko’rinadi, lekin tobora aqlni 
kamaytiradi. 
(A.Danilevskiy) 
* * * 
Eshakka shoh, odamga mastlik yarashmaydi 
(Shota Restaveli) 
* * * 
Vino juda ham kuchli, u oqil odamni ham ovozining boricha ashula aytishga, 
tinmay kulishga va hatto raqsga tushishga majbur etadi, u odamni shunday yaramas 
so’zlarni aytishga majbur etadiki, bu so’zlarni tilga olmagan ma’qul. 
(Gomer) 
 
* * * 
 
Maxtumquli so’zlariga ko’ra: 
 
Sog’liging qadrini bilgin, 
Xasta bo’lmasdan burun. 
Xastalik shukrin qilgin, 
Toki o’lmasdan burun. 
* * * 
Go’zal bordir go’zallardan ziyoda, 
Uning xizmatida turging keladi. 
Odobli, ikromli, hushxulq, ozoda, 
To o’lguncha birga yurging keladi. 
* * * 
May chunonam olur kishi esini, 
Pari deb quchoqlar moda echkini. 
Goh hamma yog’ing ho’l, itdek qilur ul, 
Goh hushingni olib, eshak qilur ul. 
Deysan boda dardi alamni olur, 
Bir on ozod etsa g’ussada butkul, 
Bilgin somon aro yoshirin o’t ul . . . . 
* * * 
Boda otashini aylama havas, 
Hushlik xaroratin o’ti senga, bas. 
* * * 
Mastlik – aqlsizlik. 
* * * 
Sharob ich, boshi berk ko’chaga kirib,  
Mardlik libosini echmoqchi bo’lsang. 
 
170

Sharob ich, nodonga ulfatda yurib, 
Donolar baxridan kechmoqchi bo’lsang. 
                                    
«Sog’liq uchun!» - deya ko’tardi qadah,  
Sog’liq binosidan bir g’isht kam bo’ldi, 
«Baxt yor bo’lsin!» - deya ko’tardi qadah, 
Baxtning niholidan bir g’uncha so’ndi. 
                                    
Bir kosa sharobdan ulug’ nomingga, 
Qora dog’ tushish tabiiy holdir. 
Daryo bo’lmaguncha peshona tering,  
Bu dog’ni yuvmog’ing amri maholdir. 
* * * 
Ulug’ vatan urushi qatnashchisi Mannon Maxmudjonov o’zining bir 
ichkilikboz do’stiga qarata yozgan ashulasini «O’xshaydi-ku» deb nomlagan: 
 
O’HShAYDI-KU 
 
 
Ey do’stim ul va’dalar yolg’onga o’hshaydi-ku. 
 
Yoz kuni araq senga ayronga o’hshaydi-ku. 
 
Nasixat qilsa do’stlar yomonga o’hshaydi-ku, 
 
Yana mast ko’rib ko’plar hayronga o’hshaydi-ku. 
 Pashshadek 
burning 
yalar ba’zi nokas ulfating,  
 
So’z-so’zinga qovushmas, arosatda suhbating, 
 
Bet shilingan, ko’z g’urra, boshda ming hil kulfating, 
 
Ham puling, ham ulfating gumonga o’hshaydi-ku. 
 
Ayshu-ishrat bo’lsa bas bormay ishga xaftalab, 
 
Sahar otding yuz gramm gazagiga lab yalab, 
Bo’sh butilka qo’lingda magazinga hakillab, 
Ming afsus o’tgan umring sarsonga o’xshaydi-ku. 
O’ltirasan yo’lkada bezgak misol qaltirab, 
Loyga botgan munchoqdek qopti tishing yaltirab, 
Bo’kirib nortuyadek oyog’i-qo’ling tirab, 
Ko’ngling huftonu, diling vayronga o’hshaydi-ku. 
Mayhurlar-la beayov kurashmakka keldi payt, 
Tupirgan may jomiga, ul kasofat yo’lidan qayt, 
Aldama elu-halqni, yurakdan chin so’zing ayt, 
Quchib do’stlaring OMON-omonga o’hshaydi-ku. 
* * * 
      Bolalarga oz-ozdan bo’lsa ham spirtli ichimlik berib turish – jinoyatdir.     
                                                                   (Kigen) 
* * * 
Sharobxo’rlikning hosili ikki narsa: 
Yo bemorlik, yo devonalik. 
                                                                  (Kaykovus) 
 
171

* * * 
Ota-onalar ichadi-yu, bolalar jabr-zulmini tortadi. 
 
* * * 
 
Odamni yillar emas, balki yomon odatlar qaritadi. 
                                   
* * * 
 
Befoyda hayot bevaqt o’lim bilan barobardir 
* * * 
     “Odamlarning  aqlini  pasaytiradigan, jinoyatga olib boradigan, kasalga 
chalintiradigan, faqat aroqho’rnigina emas, balki uning atrofidagilarni ham 
zaharlaydigan, zahri-qotildan qanday foyda bo’lsin. 
      Ilm-fan  va  gigiena  jihatidan  alkogolning organizm uchun shubhasiz zararli 
ekanini isbotlab berilgach, uning ozgina miqdorda yoki me’yorida ichish mumkin 
deyishning o’zi mutlaqo noto’g’ri va hech qanday ilmiy asosga ega emas”  ( I.P. 
Pavlov, akademik fiziolog). 
 
* * * 
       
           “Insoniyatga  dog’  soluvchi  o’nta jinoyatdan to’qqistasi vino ichish tufayli 
sodir bo’ladi” 
     
* * * 
       
      Ichilgan spirtli ichimliklar odamni hayvon va yirtqich qiladi. 
                                                                                          (F. Dostoevskiy) 
 
* * * 
       
          Ichkilik – bolalarning kasalmand va nimjon bo’lib o’sishlarining sababchisidir.     
                                                                                            (Gippokrat) 
* * * 
 
“ Mayxo’r qismatida ikki nihoyat – 
biri bemorligu, biri jinoyat ”. 
                          
* * * 
 
Kim bo’lsa nafs ila mayning qurboni, 
Hisoblang sust aning ongi, vijdoni. 
 
* * * 
 
 
172

Kim senga may ila berdi hamiyat 
Ul erur riyokor, ham buzuq niyat. 
 
* * * 
 
Bizning umr qisqa emas, 
Uni o’zimiz qisqa qilib qo’yamiz. (Kichkina Seneka) 
 
* * * 
 
    Madaniyatli  kishilar  ham  mastlikda  o’z qiyofalarini yo’qotib, insonparvarlikdan 
chiqadilar to’g’ri qolsin. (Jyul Vern) 
 
* * * 
 
    Mastlik g’irt aqlsizlik, u bizni iste’dodlarimizdan mahrum etadi..                                               
                                                                                                                (Solon) 
* * * 
    Zig’irdek ichkilik ham hayotbaxsh fikrlarning yo’lini to’sadi, u tug’ilgan 
paytdayoq yo’q qiladi.  
                                                                                        (G.Gelmgolts) 
* * * 
 
Soch oqarmasdan, yosh go’zal so’lmasdan, 
Quyosh oq bulut parda bilan qoplanmasdan, 
Zebo tunlar keksalik chandirlari bilan almashinmasdan, 
Qon suyulib rangsiz bo’lmasdan, 
Taqdir jarroxi ko’zning asab nurini qirqmasdan, 
Aldamchi vaqt gul yuzlarga qahrabo talqonin sochmasdan, 
Anor behiga aylanmasdan, 
Ko’z qarilikdan qizil yuzlar bujmaymasdan burun, 
Bahor-yoshlikni zinxor bekorga sovurma!      
                                                                                        ( Sindbodnomadan). 
 
* * * 
 
Birinchi qadah chanqoqni bosish uchun, ikkinchisi – xursandchilik, uchinchisi – kayf 
qilib huzurlanish, to’rtinchisi esa – aqldan ozish uchun ichiladi.  
                                                                                              ( Anaxarsis ) 
* * * 
Yoshingga yosh qo’shadi, bilakda kuch jo’shadi, 
Chehrang yog’du sochadi. Sport bilan chiniqsang! 
Aslo tolmas bo’lasan, kasal bo’lmas bo’lasan, 
Doim quvnoq yurasan. Sport bilan chiniqsang! 
Epchil bo’lib o’sasan, kuchga to’lib o’sasan, 
 
173

Sinovlardan o’zasan. Sport bilan chiniqsang! 
                                                                                             ( Xolmurod Safar) 
                                                   * * *        
 
        May  barcha  “Yaramasliklar onasidir”... Yomonroq ichuvchi unga mag’rubroq, 
har qancha yomonligi ko’rinsa uning qoshida sevimliroq. Bir qultum may ichib mast 
bo’lganlardan eshitilgan tartibsiz ashula – telba itlar uvillashganlaridan nishona. 
 
* * * 
 
Sharobni to xushdin ketguncha ichib, 
Mo’ylablaring iflos etsang bahayo. 
Bu nopok mo’ylabni kuchuklar kelib, 
Siydik bilan yuvsa senga shu ravo. 
                              ( Abduraxmon Jomiy) 
 
* * * 
 
Gar ichsa kishi may, 
               shaloq mast bo’lur, 
Siri fosh bo’lur, 
               ishi ham sust bo’lur. 
Bilimli may ichsa,  
               bilimsiz  bo’lur, 
Bilimsiz may ichsa, 
               tuban  past bo’lur.  
                                                     (Yusuf Xos Xojib) 
 
* * * 
 
Ichkilikka o’rgatib oxir piyonista qilib,  
O’zlaridek, sog’ni ham qildilar cho’log’lar. (Muqimiy) 
Vatanimizda ishlab chiqarilgan avtomobillarning odatda beshta tezligi bo’ladi: 
to’rttasi oldinga tortsa, bittasi orqaga tortadi. Bu mast bo’lmagan xaydovchilarga 
taalluqli emas, ular picha spirtli ichimlik otib olgandan keyin ko’proq “ OLTINChI “ 
tezlikdan foydalanishadi. Statistika ma’lumotlarining ko’rsatishicha, ana shu tezlikka 
o’tilgach haydovchi shaxsga GAI inspektorining qiziqishi o’z-o’zidan oshadi. 
                                                                                            (Muallif) 
* * * 
 
Donolar mastlik qilmas, 
Oqillar may ichmas. 
O’zing bilgan xar kishi, 
Pastlikka qadam qo’ymas.  
                                                                                      (Abdulmajid Sanoiy) 
 
174

* * * 
 
Ichkilikka topilur ko’p bahona: 
Ma’rakalar, visol, vido, tarona, 
Sabab bo’lar qo’ydi-chiqdi, to’y, bayram, 
Yangi yil ham, yaxshi bo’lgan shikor ham, 
Sog’aymoqlik, yangi hovli olmoqlik, 
Shodlik, afsus yoki g’amda qolmoqlik, 
Sabab bo’lar yana mukofot, mansab, 
Rosmana bir ichkilik bor – besabab! 
                                                                (Robert Berns, shotland shoiri) 
* * * 
         Odamlarni qadim zamonlardan o’z girdobiga tortib kelgan va undan juda ham 
katta o’lpon (jarima) olgan va olib kelmoqda: 
         Yosh  umrini  hazon  qiladi,  tanasidan madorini oladi, quvvatini ketqazadi, 
insoniyatning eng yaxshi odamlarini xalokatga yo’liqtiradi.  
                                                                                                  ( Jek London) 
* * * 
Ozgina ichasan, yana ichiging keladi, 
Oz-oz ichasan - ichging kelaveradi. 
Yana ichmoq istayman, 
Bahona qidirasan- ichasan, 
Ichmasdan turolmaysan! 
Endi esa alkogolli ichimliklarni  
Topib ichasan. 
Uyda - ichasan, to’yda - ichasan, 
Unda ichasan, bunda - ichasan. 
Tug’ilganda-ichasan, o’lganda- ichasan, 
Ichaverasan-ichaverasan. 
Ammo taning emirilayotganini payqamaysan. 
Vaqt kelib, sog’ligingdan 
Ayrilganingda ham – ichasan. 
Keyingi pushaymon – o’zinga dushman. 
 
 
 
 
                                       (Muallifdan). 
* * * 
 
Aziz o’quvchi! Ma’lumki, ko’pincha chekkan kishi ichadi yoki aksincha — 
ichgan kipsh chekadi. Xattoki ushbu holat ayrim shaxslarda uning turmush tarziga 
aylangan. Demak, yana eng yomoni u o’z organizmini ikki tomonlama zaxarlaydi. 
Shu munosabat bilan quyidagiga e’tibor berishingizni so’raymiz. 
 
 
175

Diqqat, diqqat. Yangilik!  
 
Mo’’jizaviy davolash usuli 
 
RUHIYAT ORQALI DAVOLASH 
(PSIXOTERAPIYA) 
 
Jurnalist Lion Izmaylov tasodifan bir kishi bilan uchrashib, uzoq suhbatda 
bo’lib, quyidagi ajoyib suhbatning shoxidi bo’ldi. Suhbatdoshi ichkilikboz bo’lib 
qolgan ekan. Xonadoni doimo notinch, urush-janjaldan iborat ekan. U ichkilikni 
astoyidil tashlashni xohlasa, xarakat qilsa ham, uddasidan chiqaolmayapti va 
quyidagi voqeani so’zlab beripti: 
Xotinim meni xuddi so’yishga olib ketilgan qo’yday shifokorga sudradi. 
O’zimga qolsa, o’lsam ham bormasdim. Nimamish, hozir ichkilikni tashlash oppa-
osonmish. Tugmachaday dori ichib, keyin gipnoz, ana undan keyin psixoterapiya 
seansini olsam, hatto bayramlarda ham ichgim kelmay qolarmish?! Hoy, inson buni 
hech qanday ilmiy-texnika ham hal qilolmaydi, dedim. Qani endi, quloqsolsa. 
Shifokorga kirdim. U kirmasimdanoqso’radi. 
- Nima, siz ichishni tashlamoqchimisiz? 
- Xotinim tashlatmoqchi, - dedim rostiga ko’chib. 
- Siz-chi? 
- Men tashlashni xohlamayman. 
- To’g’ri  qilasiz,  boring ichavering.  Har ko’targanda "salomatlikka" deyish 
esingizdan chiqmasin.  
Hayron bo’lib yalina boshladim. 
- Do’xtir, balki tashlasammikin-a? 
- Nima balo, aqldan ozdingizmi? Nega tashlashingiz kerak ekan?! 
- Nega bo’lardi, bundoq olib qaraganda ichkilik koni ziyon-ku. 
- E, qaerdan oldingiz bu gapni, masalan sizga qanday ziyoni bor? 
- Xo’sh, masalan men ichib olsam, mushtlashuvni boshlayman. 
- To’ppa-to’g’ri, ichib olsang-u mushtlashmasang nima qizig’i bor,keyin 
nimani eslab yurasan? 
- Men shundoq ham ertalab hech baloni eslolmayman. Ko’zimpi tagidagi mana 
bu ko’k chiroqni ko’rib, mushtlashganimni tushunamai. 
- Yaxshi-ku, agar eslaganingizda o’sha odamni topib, tag’in mushtlashishga 
to’g’ri kelardi. Balki bu tomoniyam ko’kararmidi? 
- Yana haligi mastligimda sira o’zimni tutolmayman. Transportda ham 
bolaxonador qilib so’kinaman. 
- Xo’sh, nima bo’pti, sog’ligingizda bunaqa qilolmaysiz-a? 
- Yo’q. 
- Nima, bir umr og’zingizga tosh solib o’tmoqchimisiz?! 
- Men uning gaplariga shosha-pisha inkor qila boshladim. 
- Xo’p, bunisiyam mayli, yana men mast bo’lib ko’chada uxlab qolaman-da. 
 
176

- Tag’in ham yaxshi. "Toza havo — tanga davo", shabadagina! Hushyor 
odamning xayoliga ham kelmaydi ko’chada uxlash. 
- Keyin xotinim qarg’ashni boshlaydi-da. 
- Bu ham ichganingizdan. Ko’proq ichsangiz qarg’ish qulogingizga kirmasdi. 
Ko’proq ichish kerak, og’ayni. 
- Keyin nima bo’ladi? 
- Xotiningiz butunlay ketib qoladi, bolalarini etaklab... Qutulasiz, qo’yasiz... 
- Yo’g’-e, ularsiz men nima qilaman? 
- E, sizga maza bo’ladi-ku. Ular borida so’kinolmaysiz, uyda bolta ko’tarib 
yugurolmaysiz, ko’chada bemalol uxlolmaysiz?! Yolg’iz o’zingiz bo’lsangiz maza! 
Oila yo’q, pulni hech kimga bermaysiz. Maosh oldingizmi, o’sha kuniyoq hammasini 
ichib maza qilasiz... 
- Keyii nima bo’ladi? — dedim shifokorning gaplaridan dovdirab. U esa 
xotirjamlik bilan davom etardi. 
- Keyin unisidan besh yuz, bunisidan bir ming so’m olib yashayverasiz. 
- Hech kim pul bermay qo’ysa-chi? 
- Unda sadaqa so’rash mumkin. Shundoq qo’l cho’zish qiyinmi, baribir 
ko’chada yotasiz-ku! 
- Menga o’xshagan tuppa-tuzuk odamga kim sadaqa beradi?  
Shifokor xoxolab kulib yubordi. 
- Tuppa-tuzuk! Nima deyapsiz? U paytga kelib, hamma sizga achinib 
qaraydigan bo’ladi. 
- Sog’ligim nima bo’ladi? Axir, ichkilikdan qariganda "parishonxotirlik", 
"yurak xastaligi" degan kasalliklar kelib chiqadi-ku. 
- Bulardan siz qo’rqmasangiz ham bo’ladi! Chunki uzoq yashamaysiz! 
Bu so’zlarni eshitib, ko’z oldim qorong’ilashdi. Zo’rga g’o’ldirab: 
- Nima, tez orada o’lamanmi? — deya oldim xolos. 
Nima deyapsiz oshna? Hali ko’p yashaysiz. Uch yil — bunisi aniq, balki besh 
yil yashavorarsiz! 
- Keyin-chi? 
- Keyin birorta devorning tagiga guppa qulaysiz-u qaytib turmaysiz. 
- Yo’g’-e, xotinim, bolalarim nima bo’ladi? 
Qanaqa xotin, qanaqa bolalar? Bunaqa er bilan yashab o’tadigan ahmoq xotin 
bor ekanmi? U allaqachon boshqa erga tegib ketgan bo’ladi! 
Shu erga kelaganda chidab turolmadim. Xonadan otilib chiqdim va xotinimga 
qichqirdim: 
- Tamom, bugundan boshlab ichkilikni tashlayman! — deb yuborganimni 
o’zim ham bilolmay qoldim va shunday bo’ldi ham. 
 
 
177

 
Xulosa 
 
Hulosa qilib aytganda, ichkilikbozlikka-alkogolizmga qarshi kurash butun 
jamoatchilik yordamida har tomonlama olib borilmas ekan, ko’ngildagidek natijaga 
erishib bo’lmaydi. 
Ichkilikbozlikka qarshi kurashda eng muhimlardan biri oiladagi tarbiyani 
yaxshi yo’lga qo’yishlik, maktablarda va mahallalarda doimiy tegishli chora-tadbirlar 
olib borishlik, muhit barpo qilishlik lozim. Matbuot, televizor, radio, san’at sohasi va 
boshqalardan keng ko’lamda foydalanish kerak. Bolalarini sport bilan 
shug’illanishlari ham eng muhim masalalardan hisoblanadi. 
Eng muhimi shuki, ichkilikbozlik- alkogolizmga qarshi kurashdan ko’ra uning 
paydo bo’lishiga qarshi chora-tadbirlar, tashviqot-targ’ibot ishlarini yaxshi yo’lga 
qo’yishlik, har qanday imkoniyatlardan samarali foydalangan holda profilaktik 
ishlarni olib borishlikdir. 
 
 
 
178