Shifokor deontologiyasi bu nima va u qanday yo’nalishlardan iborat?

47. Pulsni aniqlash texnikasi. 
Qon aylanish tizimining kasalliklari bilan bemorlar turli shikoyatlar bilan
murojaat qilishadi. Eng ko'p aniqlanadigan simptomlar ko'krak qafasi og'rig'i,
yurak tez urishi, nafas qisilishi, bog’ilish, shish, yurakning notog’ri urishi va
boshqalar.
Yurak – qon tomir tizimi kasalliklari bilan og'rigan bemorlarni kuzatish va
davolashni ikki yo'nalishda o'tkaziladi.
Umumiy chora-tadbirlar – boshqa turli organlar va tizimlar kasalliklari
bilan og'rigan bemorlarni kuzatish va parvarishlash ishlari: bemorning umumiy
holatini kuzatish, tana haroratini nazorat qilish, qon tomirlari va qon bosimini
nazorat qilish, harorat varag'ini to'ldirish, bemorning shaxsiy gigienasini

---

ta'minlash, tuvak berish va boshqalar. 
48. Arterial bosim aniqlash texnikasi. 
Muolaja. Arterial bosimni olchash
Maqsad: Yurak-tomir tizimining funksional xususiyatlarini aniqlash.
Tayyorgarlik: bemorga muolajaning mohiyatini tushuntiring, avval ham shunga 
oxshash muolajalar otkazilganmi, natijalari qanday bolganini aniqlang, bemorga 
ozini qanday tutish kerakligini tushuntiring.
Jihozlar: tonometr, fonendoskop, qogoz, qalam.
Bemorning holati: tinch va bosh qoygan holatda yotib yoki otirib, bemorning kafti 
yuqori tomonga qaratilgan holatda.
Bajarish:
Arterial bosim odatda 12 marta 24 minut oraligi bilan olchanadi. 
1. Bemorning yalangochlangan qoliga tirsak bogimidan 2-3 sm yuqoriga 
manjetkani siqmasdan oraladi; yumshoq toqimalarni siqmasdan manjetka yelkaga 
(ilgak, yopishqoq lenta bilan) mahkamlanadi.
2. Bemor qolining holatini togri aniqlang.
3. Manometrni manjetka bilan birlashtirib, strelkaning holatini (simob ustuni) 
shkalaning nolinchi belgisi boyicha tekshiring.
4. Tirsak bogimidan yelka arteriyasini topib, u yerga fonendoskop qoyiladi 
(fonendoskop boshchasini ortacha bosish zarur, aks holda malumotlar notogri 
korsatiladi).
5. Nokchadagi ventilni yoping va manjetka bemorning manometr 
korsatkichlaridan normadan ortiq (2025 mm simob ustuni) bolguncha havo 
toldiring.
6. Ventilni ochib, manjetkadagi havo asta-sekin tushiriladi, ustun tushishi yoki 
korsatkich harakatining tezligini kuzatib turing korsatkichlar sekundiga simob 
ustunining 2 mm tezligida ozgarishi mumkin; bir vaqtning ozida arteriyadagi 
tonlarni eshitib, manometr korsatkichlarini kuzating.

---

7. Dastlabki tovushlar (tonlar) eshitilishi bilan (arterial bosimning yurak qisqarish 
vaqtidagi kattaligi) va tonlar yutilishi bilan (yurak boshashgan vaqtdagi arterial 
bosim) manometr korsatkichlarini belgilang; manjetkadagi havoni butkul chiqarib 
tashlang.
8.Malumotlar bayonnomaga (kuzatish kundaligiga) quyidagicha yozib qoyiladi: 
sistolik bosim, diastolik bosim.
9. Muolajani qaytarib, olingan malumotlarni taqqoslang.
Arterial bosim ikkala qolda olchanadi, olingan raqamlar solishtiriladi.
Arterial bosimni bemorning ozi ham olchay oladi, bosim olchash qoidalarini unga 
orgating.
Mumkin bolgan asoratlar: arteriya uzoq, vaqt bosilishi natijasida qolda ogriqlar 
paydo bolishi mumkin. 
Arterial bosim
Korsatkichlar
Sog’lom katta odam
Simob ustunidan 140/90 mm oshmagan
Chegaraviy holat
Simob ustunining 140/90 100/95 mm
Gipertenziya
Simob ustunidan 160/95 mm oshgan
Keksa odam (yoshi 60 dan oshgan va undan katta)
Puls bosimi oshish tomoniga ozgarish (sistolik 160 mm dan oshgan, diastolik 90 
mm dan oshmagan)