Tekislash shakl berish va shibbalash ishlari

F=(V¹+V)/2*N=VN+kN² ga teng bo`ladi.
Bir-biriga nisbatan L masofada joylashgan N<sub>1</sub> va N<sub>2</sub> nuqtalar va qiyalik koeffitsiyentlari ma`lum bo`lgan sharoitda ular orasidagi bajarilgan tuproq ishlari xajmi:
V=(F<sub>1</sub>+F<sub>2</sub>)/2*L bilan aniqlanadi.
Demak, yo`l uzunligini ikki nuqtasi masalan PK0 va PK1 orasidagi yerli asos hajmi hisoblab topilgandan keyin navbat bilan keyingi nuqtalar orasidagi (PK1, PK2 va hokazo) tuproq hajmlari topiladi.
Qirqib olingan tuproq hajmini aniqlash ham yuqoridagi tartibda bajariladi. Unda faqat V o`rniga V<sub>b</sub> qiymati olinadi. U ham me`yoriy ko`rsatkich V ga chuqurlik og`ish burchagining soyasiga teng bo`lgan qiymatni ikkiga ko`paytirib qo`shish bilan aniqlanadi, ya`ni
V¹=V+2kN
Quyidagi jadvalda W toifali yo`llar uchun V=10, K=1,5 ga teng bo`lgandagi tuproq ishlarining hajmini hisoblari berilgan.
Yer ishlari hajmini hisoblashda «0» nuqtasi topish juda muxim. Chunki, tuproq to`kish va do`mlikni qirkib olish ishlari shu nuqtadan boshlanadi. Bu nuqtalar loyiha chizig`i bilan bo`ylama kesim shaklidagi yer yuzasi chizig`ining o`zaro kesishgan joyida bo`ladi. Demak «0» nuqta yuqoridagi chiziqlar bilan hosil bo`lgan uchburchakning uchida bo`ladi.
14-jadval.

		V	N	NV	KN^2	F	Fur	L	Hajmi, m^3
									To`qilgan	Qirqilgan
0	-	10	-	-	-	-	17	100	-	1700
1	-	14	2	28	6	34	17	20	-	3400
1	20	10	-	-	-	-	32	80	2560	-
2	-	10	4	40	24	64	32	-	1600	-
2	50	10	-	-	-	-	17	50	-	850
3	-	14	2	28	6	34	-	-	-	-

Mexanizatsiyalashgan bo`lim guruhlarni tashkil etishda mahalliy sharoitga mos keladigan, mexanizatsiya vositalarini aniqlash imkonini beradigan quyidagi mulohazalarni inobatga olish zarur:

• 
  Yerli asosni qurishda yo`l chetidagi tuproq uyumlaridan foydalanib uning eng kam tannarhiga erishish;
  
• 
  Ishchi nuqtalar, tuproq uyumi yuzasidagi notekisliklarni qisman o`zgartirishda iloji boricha greyder-elevatordan foydalanmaslik;
  

5. Tekkislash, shakl berish va shibbalash ishlari.
Tekislash ishlari.yo`l asosini qurishda uning qirg`oqlariga 5-10 sm zahira bilan tuproq yoziladi, uni qirqib olishda esa qirg`oqlaridan 10-15 sm qoldiriladi.chunki yo`l asosi ortiqcha tuproqni qirqib olish bilan tekislanadi. Qo`shimcha tuproq to`kishga extiyoj bo`lmaydi. Yerli asos yuzasi avtogreyder yordamida 400-500 masofada ishchi xolatda ikki tomonga qaytib yurish bilan amalga oshiriladi. Yo`l asosining balandligi 2,5-3,5 m.dan iborat bo`lganda tuproq qirg`oqlari ikkiga bo`lib tekislanadi. Oldin yuqori qismidan traktorni o`tkazish bilan tuproqlar pasaytiriladi, keyin yo`l asosi tuproqlari traktor yordamida tekislanadi. To`kilgan tuproq tepasidan traktor birinchi uzatmada har ikki tomonga yurish bilan tekislash ishlari bajariladi.