Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi

Buxgalteriya hisobining jadval – avtomatlashtirilgan shakli. 

 

Buxgalteriya  hisobining  ushbu  shakli  elektron  hisoblash  mashinalarini  qo‘llashga 

asoslangan. 

Hisoblash  texnikalarining  rivojlanishi,  ularni  xalq  xo‘jaligining  hamma  sohalarda  keng 

qo‘llanilishi iqtisodiy samaradorlikga erishishning asosiy omillaridan biridir. 

Buxgalteriya  hisob  ishlarini  takomillashuviga  erishish,  ular  samaradorligini  oshirish 

maqsadida  ishlarini  mexanizatsiyalashtirish  natijasida  Buxgalteriya  hisobining  jadval  – 

avtomatlashtirilgan shakli vujudga keldi. 

Hisob ishlarida EXM laridan foydalanish yordamchi qo‘yidagi imkoniyatlarni yaratiladi: 

1.  hisob ishlari bilan band bo‘lgan xodimlar soni qisqaradi. 

2.  hisob xodimlari mehnat unumdorligi oshishiga erishiladi. 

3.  hisob ma’lumotlari qayta ishlanishi tezlashadi. 

4.  hisob ma’lumotlaridan foydalanishni operativligini ta’minlanadi. 

5.  moddiy javobgarlik ustidan nazoratni kuchaytirilishiga erishiladi. 

6.  korxonalar mulkchilik saqlanishi ustidan nazorat kuchaytiriladi: 

7.  hisob ishlari bilan bog‘liq xarajatlar kamayishiga erishiladi. 

Buxgalteriya hisobining jadval-avtomatlashtirilgan shakli asosida buxgalteriya hisobi 

usuli asosiy elementidan hujjatlashtirish yotadi. Ammo, shunga ahamiyat berish zarurki, 

hujjatlardagi ma’lumotlarni guruhlash, umumlashtirish hisoblash mashinalari yoki 

kompyuterlar yordamida amalga oshiriladi. 

Hisob  ishlari  kompyuterlarda  amalga  oshiriladigan  korxonalarda  hisob  ma’lumotlari 

hisob  registrlarida  yoki  hisoblash  mashinalarini  ma’lumot  tashuvchilarida  saqlanadi,  ya’ni 

masalan, disketlarda. 

---

Buxgalter  ish  joylarini  kompyuter  bilan  ta’minlanishi  avtomatlashtirilgan  ish  joylari 

(ARM)ni yaratilishiga asos bo‘ladi. 

EXMlardan  hisob  ishlarida  foydalanish  iqtisodiy  samaralar  bilan  birga  korxonalarda 

boshqarishning avtomatik tizimini yaratilishi bilan birga olib boriladi. 

 Boshqarishning  avtomatik  tizimi  korxonalar  xo‘jalik  faoliyatini  boshqarishdagi  vazifalar 

kompyuterlarni qo‘llash yordamida bajariladi. 

Boshqarishning  avtomatik  tizimi  (ASUP)  korxona  xo‘jalik  faoliyati  davomida  yuzaga 

keladigan  muammolar,  vazifalarni  operativ  ham  etishni  tegishli  chora-tadbirlar  belgilanishini, 

qarorlar qabul qilinishini ta’minlaydi. SHuningdek, chora-tadbirlarni amalga oshirilishi, qarorlar 

bajarilishi ustidan nazoratni operativligi ham ASUP tizimi yordamida ta’minlanadi. 

        Eldon  S.  Hendrikson  Michael  F.  Van  Breda.  Accounting  theory  asarida  quyidagi  fikrlarni 

bildirishgan: