Termiz davlat universiteti

Kurs ishining ilmiyligi. Kurs ishining ilmiyligi shundaki, hozirgacha olingan adabiyot ma’lumotlariga ko’ra II guruh anionlarini sifat va miqdor analiz usullarini solishtirish va taqqoslab qulay va samarali metodlarini tanlash.


I.1. Anionlarning umumiy tavsifi

Anionlar kumush, bariy, kalsiy, stronsiy, rux, simob va boshqa kationlar bilan qiyin eriydigan cho‘kmalar hosil qilishi, oksidlanish-qaytarilishi, kompleks hosil qilishi, anion hosil qilgan kislotalarni uchuvchanligi kabi xossalari bo‘yicha tasniflanadi.

Har bir tasniflanishda 2 dan 6 gacha guruhlar bor. 1 va 2 jadvallarda anionlarni 1) qiyin eriydigan cho‘kma hosil qilish xossasi bo‘yicha tasnifi (3 ta guruh) va 2) oksidlanish-qaytarilish xossasi bo‘yicha tasnifi (3 ta guruh) berilgan.

Anionlarni cho‘kma hosil qilish xossalari bo‘yicha tasniflanganda 3 guruhga bo‘linadi. I va II guruhni guruh reagenti BaCl₂ va AgNO₃, III guruhning guruh reagenti yo‘q.

1- jadval

Anionlarning cho‘kma hosil qilishi bo‘yicha tasnifi

Analitik guruh	Guruh tavsifi	Guruh reagenti	Anionlar
1 guruh	Bariy tuzlari bilan suvda erimaydigan cho‘kmalarni hosil qiladi	Bariy xlorid neytral yoki kuchsiz ishqoriy sharoitda qo‘shiladi	Sulfat ioni SO4^2 Sulfit ioni SO3^2- Tiosulfat ioni S2O3^2- Xromat ioni CrO4^2- Karbonat ioni CO3^2- Borat ioni Br4O7^2-, (BO2^-) Oksalat ioni S2O4^2- Fosfat ioni PO4^3-
2 guruh	Kumush tuzlari bilan suvda va nitrat kislotada erimaydigan cho‘kmalar hosil qiladi	Kumush nitrat eritmasi 2 n nitrat kislota ishtirokida	Xlorid ioni Cl^- Yodid ioni J^- Bromid *Br^- Rodonid ioni SCN^- Sulfid ioni **S^2-
3 guruh	Bariy va kumush tuzlari bilan cho‘kma hosil qilmaydi	yo‘q	Nitrit ioni NO2^- Nitrationi NO3^- Atsetat ioni CH3COO^-

* - kumush bromidi suyultirilgan HNO₃da oson eriydi

** - kumush sulfidi isitilganda HNO₃ da eriydi

Oksidlanish-qaytarilish xususiyatiga qarab anionlar 3 guruhga bo‘linadi va u quyidagi jadvalda keltirilgan:

2- jadval

Anionlarning oksidlanish-qaytarilish xossalari bo‘yicha tasnifi

Anali-tik guruh	Guruh reagent	Anionlar	Guruhning tavsifi
I	H2SO4 ishtirokida KJ eritmasi yoki konsentrik H2SO4 ishtirokida difenilamin eritmasi	Oksidlovchi anionlar BrO3^-, NO2^-, *NO3^-,	Oksidlovchi anionlar kislotali sharoitda yodid ionlarini yodgacha oksidlab, difenilaminni ko‘k rangga bo‘yaydi
II	H2SO4 ishtirokida 0,01n KMnO4 eritmasi ishlatiladi	Qaytaruvchi anionlar S^2-, SO3^2-, S2O3^2-, NO2^-, **C2O4^2-, Cl^-, Br^-, J^-, CN^-, SCN^-	Qaytaruvchi anionlar kislotali sharoitda permanganat ionini qaytaradi, rangsiz eritma hosil bo‘ladi
	KJ dagi J2	S^2-, SO3^2-, S2O3^2-
III	Guruh reagenti yo‘q	Indiferent anionlar SO4^2-, CO3^2-, PO4^3-, B4O7^2-, (BO2^-), CH3COO^-	Indiferrent anionlar KJ va KMnO4 larga nisbatan oksidlovchilik va qaytaruvchilik xossa-larini namoyon etmaydi

* - NO₃- - kuchsiz kislotali sharoitda KJ bilan ta’sirlashmaydi

Cl^- – juda sekin ta’sirlashadi

** - C₂O₄^2- - KMnO₄ ni kislotali sharoitda isiganda rangsizlantiradi