Texnologiyasi

G ‘o ‘zaning tuproqqa bo'lgan talabi
G ‘o ‘za o ‘simligi soz, qumoq, qumloq, o‘tloq-botqoq va boshqa 
tuproqlarda o ‘stiriladi, ayniqsa, yengil qumoq tuproqlarda yaxshi o ‘sadi. 
Og‘ir, soz tuproqda m e’yorida o ‘sa olmaydi.
0 £rtacha, kuchli sho‘rlangan tuproqlar g‘o ‘za uchun noqulay 
bo‘lib, g‘o‘za yoshligida sho‘rga chidamsiz boladi. Tuproqning 0-50 
sm qatlamidagi xlor 0,01% va 0,2-0,3% ga yetganda g‘o‘zaga ta ’sir 
qiladi. Agar xlor — 0,12-0,14%, S 0 4 — 0,5-0,6 bo ‘lsa, salbiy ta ’sir 
ko'rsatadi va g‘o ‘zani nobud qilishi mumkin.
Kam sho‘rlangan yerlarda chigit kech unadi, kelgusi jarayonlar 
ham kechikadi, kuchli sho‘rlangan tuproqda chigit unmay qolishi 
ham mumkin.
T uproqdagi zararli tu zlar m iqdori ortib ketsa, suv rejim i, 
g‘o ‘zaning tuproqdagi mineral moddalar bilan oziqlanishi, fotosintez 
kabi jarayonlar buziladi, o ‘simlik tuzilishi o'zgarib ketadi.
104

---

Shuningdek, tuproq ostidagi sizot suvlari ham g‘o‘zaga ta ’sir qila­
di. Ildizi sizot suviga yetib qolsa, g'o'za o‘sib, g‘ovlab ketadi, ko‘sak 
yetilishi, paxta ochilishi kechikadi.
Yeming relyefi ham g‘o ‘za o ‘simligiga ta ’sir qiladi. Masalan, Janu- 
biy, Janubi-sharqiy va Janubi-g‘arbiy qiyaliklarda tuproq Shimoliy 
qiyalikka nisbatan yaxshi qiziydi va tez yetiladi. Bunday jihatlarda g'o'za 
issiqlikni ko‘proq oladi. Shunga muvofiq, turli tuproq-iqlim sharoitda 
g'o'za o'simligi turlicha o'sib-rivojlanadi.
Nazorat savollari
1. G ‘o ‘za o'simligining yorug‘likka bo‘lgan taiabi qanday?
2. G ‘o ‘za o'sim ligi oladigan foydali harorat qancha bo'lishi 
m um kin?
3. O'simlik hujayrasidagi turgorlik holati nima?
4. G 'o 'za o'simligi qanday oziq moddalami ko'proq talab qiladi?
5. Tuproq ostidagi sizot suvlarining o'sim likka ta ’sirini aytib 
bering.