Texnologiyasi

Qora ildiz kasalligi. Bu kasallik bilan ingichka va o 'rta tolali g'o 'za 
o'simliklari zam burug'i orqali kasallanadi. G 'o 'z a o'sib chiqish davrida 
va kuzda katta yoshdagi o'sim liklam i, o 'rta tolali g 'o 'z a navlarida esa 
nihollarining unib chiqish davrida zararlanadi. Zam burug' tuproqda 
bo'ladi. G 'o 'z a nihollari unib chiqib, 5-6 kun o'tgach, kasallik belgi-
135

---

lari paydo bo'ladi va 20 kungacha kuchayadi. Tuproq qizishi bilan 
kasallik yo'qola boshlaydi va kuzda paydo b o ‘lib, vegetatsiya davrining 
oxirigacha davom etadi. Kuchli zararlanganda 30% gacha ko‘chatlar 
nobud bo‘ladi, ko'chatlar siyraklashib, hosildorlik pasayib ketadi. Katta 
yoshdagi g 'o 'z a o ‘simliklari zararlanganda ham m a barglari birdaniga 
so'ladi va quriguncha to ‘kilmaydi. Ko'saklari yetilmasdan barvaqt ochilib 
ketadi, paxta va tola sifati pasayadi. Ildiz b o ‘g‘ini yo'g'onlashadi, shu 
joyi kesib ko‘rilsa, to ‘qimalar to 'q qizil rangda bo'ladi. Bu kasalliklaming 
zamb urug‘lari, asosan, tuproq namligi ortib ketganda paydo bo'ladi.
G 'o 'zan in g mikrosporioz va alternarioz kasaliiklari bilan ingichka 
tolali g‘o ‘za o'simliklari zararlanadi, zamburug‘i tuproqning yuza qismi­
da, o'sim lik qoldiqlari ichida qishlab chiqadi. Zam burug' sporalari suv, 
shamol, ish qurollari orqali tarqaladi.
Zamburug'i g'o'za bargini zararlaganda bargda mayda dumaloq shakl- 
da, qizg'ish keyinchalik q o 'n g 'ir tusga kiradigan dog'lar paydo bo'ladi. 
D og'lar bargning to'qim alariga o'tib oladi, m og'orlanadi. K o'proq 
ko'saklar zararlanadi, kasallangan shona, ko'saklar, to'kilib ketadi. 
Kasallik chigit va tolaga ham yetib boradi. Bu bilan paxtaning sifati 
pasayadi, paxta hosili kamayadi.
Q andala bilan zararlangan ko'saklarga yopishqoq bakterioz kasal­
ligining zam burug', bakteriyalari tushadi. Hali ko'saklar ochilmas- 
dan turib paxta tolalari zararlanadi. Tola sifati buziladi, ko'saklarning 
chanoqlaridagi paxta tolalari yopishqoq bo'lib qolib rangi to 'q q o 'n g 'ir 
tus oladi. K o'sakdan tolalarning ajralishi qiyinlashadi.
Tez uziluvchan tola bo'lib, paxtadan tola chiqish kamayadi va chigit­
ning unuvchanligi 25 - 30% ga qadar pasayadi.