Toshkent davlat sharqshunoslik instituti
Download 0.89 Mb. Pdf ko'rish
|
markaziy osiyo va xitoy buyuk ipak yoli iqtisodiy tasmasi konsepsiyasining ustuvor yonalishlari
|
4
Mavzuning dolzarbligi: Zamonaviy bozor iqtisodiyoti sharoitida jahon ho`jaligida tashqi iqtisodiy aloqalar hamda ushbu aloqalarning milliy xho`jaliklarning iqtisodiy rivojlanishidagi ahamiyati tobora ortib bormoqda. Dunyo mamalakatlarining xalqaro integratsion jarayonlarga kirishishi jadal sur`atlarda tezlashib bormoqda. Bugungi kunda jahonda xavfsizlik, o`zaro manfaatli hamkorlik munosabatlar, millatlararo totuvlik masalalariga qaratilayotgan e`tibor ham globallashuv jarayonining jadalligi kabi yuqori ko`rsatkichlarga ega bo`lmoqda.
Mamlakatning tashqi iqtisodiy aloqalari kengayib borishi bilan birvaqtda jahondagi notekis taqsimlangan tabiiy resuslar oqimining barcha insoniyatga tegishli ekanligi, o`zaro manfaatli hamkorlik munosabatla, yangidan-yangi istiqbolli loyihaar orqali ro`yobga chiqmoqda. Bunday sabablar hamda insoniyatning ehtiyojlar olami tashqi iqisodiy. Siyosiy, madaniy hamkorlik munosabatlarini taqozo etadi. Bungi kunda Xitoy Xalq Respublikasi tashqi iqtisodiy aloqalari juda keng diversifikatsiyaga ega bo`lib, dunyoning 200 dan ortiq mamlakatlari bilan iqtisodiy hamkorlik munosabatlarini olib borishi bilan birga Markaziy Osiyo davlatlari bilan iqtisodiy hamkorlikningi tobora rivojlantirib boroqda. 2015-yilda Xitoyning jahon savdosidagi ulushi 13.8 % qismini tashkil etdi. Bu iqtisodiy ko`rsatkich bo`yicha 2014-yildagi holat 12.3% ni tashkil qilgan edi. 1
―Buyuk Ipak yo`li‖ tasmasi loyihasi bugungi kunda jahon mamalakatlari orasida hamda xalqaro iqtisodiy munosabatlarda ushbu soha yetakchi mutaxassislarining diqqat markazida bo`lishi bilan birga vatanimiz O`zbekiston Respublikasining iqtisodiy sohada dunyo mamalakatlari bilan hamkorlik munosabatlarini yananada rivojlantirish, tashqi iqtisodiy hamkorlarning O`zbekiston bilan amalaga
oshirayotgan istiqbolli loyihalari, mamalakatimizdaamalaga oshirilayotgan islohotlar jarayonida ham o`z aksini topmoqda.
1
va www.wordstopexports.com ma`lumotlari asosida mualliflar tomonidan tuzildi.
5
2017-yilning may oyida Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev Miromonovich rasmiy tashrif bilan Xitoy Xalq Respublikasiga bordilar. Pekin shahrida «Bir makon, bir yo‘l» forumi 14-15 may kuni o‘z ishini davom ettirdi. Forumda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev nutq so‘zladi. Davlatimiz rahbari mazkur forumning ahamiyati, uni takomillashtirish va rivojlantirish masalalari haqida so‘z yuritdi. Prezidentimiz o`z nutqlarida quyidagi fikrlarni ta`kidlab o`tdilar: 2
―Yurtimiz qadimdan jahon sivilizatsiyasi markazlaridan biri bo‘lgan. Mustaqillik yillarida mamlakatimizning iqtisodiy va ijtimoiy salohiyati misli ko‘rilmagan darajada yuksaldi. O‘zbekistondagi iqtisodiy taraqqiyot mustahkam makroiqtisodiy asos yaratilganidan dalolat beradi. Xorijiy sarmoyadorlarning faol va erkin ish yuritishi uchun keng qulayliklar yaratilgan. Bunday imtiyoz va imkoniyatlar xorijliklarning O‘zbekistonga qiziqishini tobora oshirmoqda. Qadimda turli mintaqalarning o‘zaro aloqasida Buyuk ipak yo‘lining roli beqiyos bo‘lgan. Buyuk ipak yo‘li nafaqat hududlar o‘rtasida savdo-sotiq aloqalarini, balki davlatlar va qit‘alar o‘rtasida axborot almashuvini ta‘minlashga xizmat qilgan, yangi mahsulotlar va qishloq xo‘jaligi ekinlari tarqalishida, madaniy qadriyatlarning rivojlanishida muhim vosita vazifasini bajargan va shu tariqa sivilizatsiyalararo muloqot uchun shart-sharoitlar yaratilgan. Bugun bu yo‘lning qayta tiklanishi deb baholanayotgan «Bir makon, bir yo‘l» loyihasi iqtisodiy hamkorlikni yanada kengaytirish, savdo va investitsiya sohalarida qulay sharoitlar yaratish, transport va kommunikatsiya infratuzilmasini rivojlantirish, qishloq xo‘jaligi, turizm, ta‘lim, madaniyat sohalarida hamkorlik salohiyatini oshirishda muhim o‘rin tutadi. ―Bir makon, bir yo‘l‖ loyihasi rivojlangan davlatlar imkoniyatlaridan unumli foydalanish, rivojlanayotgan, iqtisodi taraqqiyot bosqichida bo‘lgan mamlakatlarga yordam berishni ham nazarda tutadi.‖ Bundan tashqari, Forumda ko‘plab davlatlar va hukumatlar rahbarlari ishtirok etmoqda. Bu tashabbusning keng tarqalishiga imkon beradi. ―Bu global
2
www.President.uz/Nutqlar/ Prezident « Bir makon, bir yo`l » loyihasi xalqaro forumida nutq sozladi/ 15.05.2017 ― Shavkat Mirziyoyev ―Bir Makon, bir yo`l‖ xalqaro forumida nutq so`zladi‖. 15.05.2017
6 ahamiyatga ega g‘oyadir‖, – deydi Tailand tashqi ishlar vaziri Don Paramudvina. Mazkur tashabbusga O‘zbekistonning ham qo‘shilgani katta ahamiyatga ega. Mamlakatingizning xalqaro maydondagi nufuzi tobora oshib bormoqda. Ko‘plab davlatlarning yetakchi firma va kompaniyalari mamlakatingizgasarmoya kiritmoqda. O‘zbekiston rivojlangan davlatlar va nufuzli xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikda qator istiqbolli loyihalarni malgam oshirayotir. O‘zbekistonning barqaror rivojlanayotgan iqtisodiyoti, qulay jo‘g‘rofiy joylashuvi, zamonaviy transport kommunikatsiyalari, sarmoya jalb etish bo‘yicha puxta va ishonchli strategiyasi ko‘plab davlatlar ishbilarmonlarining hamkorlikka qiziqishini oshirmoqda.
Ushbu konsepsiya amaliyotga tadbiq etilgandan beri, iqtisodiyotning turli sohalarida bir qator investitsion loyihalar amalgam oshirildi. Infrastruktura obyektlari, turizm sohasi, savdo-sotiq hamda energetic resurslar borasida jahon hamjamiyati tomonidan ulkan ishlar malgam oshrilmoqda. Shuningdek, O`zbekiston ushbu ulkan iqtisodiy loyihadai asosiy mamalakatlar qatoridan joy olganligi mamlakatimiz iqtisodiy rivojlanishi uchun kata imkoniyatlar eshigini ochib bermoqda.
Ushbu loyiha tarkibiga kiritilgan Mustaqil Davlatlar Hamdo`stligi mamlakatalari orasidan 11 tasi kiritilgan bo`lib, O`zbekiston ham Qozog`iston, Ukraina Qir`g`iziston kabi ushbu mintaqadagi loyihaning asosiy mamlakatlari qatorigakiritildi. 3
Ushbu konsepsiya doirasida jami 65 mamlakat: O`rta Sharq va Yevropa-16 mamlakat, MDH-11 mamlakat, G`arbiy Osiyo Shimoliy Afrika-16 mamlakat, Janubiy Osiyo-8 mamlakat, Janubi-Sharqiy Osiyo-11 mamlakat, Xitoy, Rossiya hamda Mog`uliston 4 kiritilgan bo`lib dunyo mamlakatlarining katta qismini tashkil etganligi ushbu loyihaning iqtisodiy potensiali hamda qiymatini belgilab beradi.
Buyuk Ipak yo`li tasmasi konsepsiyasining yana bir jihati sifatida qadimgi savdo yo`lidga qo`shimcha tarzda ―XXI asrning Dengiz Ipak Yo`li‖ tashkil etilishi
3 Source: Secondary research PwC analysis (Tentative listing) 4 Source: Secondary research PwC analysis (Tentative listing) 7 quruqlikda hamda dengiz yo`llari orqali ikki tomonlama savdo yo`li tasmasining barpo etilishidir. Shu jumladan, ushbu konsepsiyaning mohiyati, Unda Markaziy Osiyo,xususan, O`zbekistonning roli va o`rnini chuqur tahlil etish va kerakli takliflar ishlab chiqish ushbu loyihaning mamlakatimiz milliy xo`jaligi rivojlanishi, tashqi iqtisodiy aloqalarning kengayishi hamda jahon bozoriga chiqish uchun qulay shart-sharoitlar yaratishni tashkil etish mumkin.
Download 0.89 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|