Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан


Ўзбекистондафутболнингривожланиши


Download 1.17 Mb.
bet104/156
Sana18.12.2022
Hajmi1.17 Mb.
#1029744
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   156
Bog'liq
«Баскетбол ва уни ўқитиш методикаси»

Ўзбекистондафутболнингривожланиши.

Ўзбекистондазамонавийфутболўтганасрнингбошларидапайдо бўладиватездамашхуруйингаайланди. УнингривожланишжойлариФарғона, Тошкент, Андижон, ҚўқонваСамарқандеди.


ИлкборфутболниФарғонашахридаўйнаганлар. Худдишу ерда 1911 йилнинг охиридабиринчифутболжамоситашкилтопган.
Фарғонадатузилганфутболжамоаларисони 1912 йилавгустида “футболчиларжамоаси” габирлашишигайўлберди.
Бирозввақтўтгвч, Тошкентда хамфутболўйнайбошладилар. Тошкентликфутболишқибозлар орасидаенгмашхуржамоабуТОЛС – Тошкенцкое обшество любителейспорта (ТСИЖТошкентспортишкибозларижамияти) еди.
Бужамият 1912 йилдатузилганбўлиб, жудақисқавақтичидафутбол хамдабошқаспорттурларинингривожланишиучункўп хизматқилган. 1912 йилнинг 2 ярмидаЎзбекистондафутболайтарлидаражадаёйилабошлади. ФутболўйинигаҚўқон, АндижонваСамарқандда хамқизиқиш ортабошлади.
БуйиллардагиенгқизиқарлибосқичалбаттаФарғона, Тошкент, Андижон, Самақандфутболчиларинингучрашувибўлди. ТошкентгаташрифбуюрганилкфутболчиларСамарқандфутболчиларитугараги (СФТ) аъзолариеди.
1913 йил 29 августдауларТОЛСфутболчиларибиланучрашувўтказдилар. ЙАхшитайёргарликкўрганТошкентжамоаси 5:0 хисобибиланғалабақозонди. 1913 йилиюнидаАндижонда “Андижонфутболчиларклуби” тасдиқланди.
СҲу ердаайтибўтишлозимки, нафақатФарғонаТошкентваСамарқандда, балкиЎзбекистоннингбошқашахарларида хамфутболнингмуваффақиятбилантарқалишигақарамай, унингривожланишиўзибўларчиликБиланўтаётганеди. Жамоаларниўргатишйўқеди, машғулотларўтасоддававақтивақтибиланўтказилареди. Харбиршахардафутболбиринчиликлариташкиллаштирилмаганди, шунингучун хатто ундан ортиқжамоалармавжудбулганТошкентшахрида хамбиронтарасмиймусобақаўтказилмаганеди.
1920 йилданбошлабфутболреспубликамизнингчеккақишлоқвамахаллаларигакириббориб, машхурўйигнаайланди. ЙОшлар, талабалар, ишчивадехконларфутболгаталпинабошладилар.
1921 йилМоскваваТошкентфутболчиларинингилкучрашувиўтказилганибиланахамиятгалойиқдир. 1925 йилдамамлакатжисмонийтарбиякенгашитомонидан оммавийжисмонийтадбирларнингтақвимитузилди. Ўзбекистондафутболташкиллаштиришбирозтартиблироқтизимгаегабўлди.
СҲундайқилиб, Тошкентбиринчилиги 3 тоифабўйичаўтказилдиваунда 28 жамоаиштирокетди. 1927 йилдаўзбекспортчиларинитайёрлашдамуҳимбосқичбўлганИУмум-ўзбекСпартакиадасиўтказилди.
СпартакиадафиналидадоимийрақиббўлибколганТошкентваФарғонажамоалариучрашдилар. Иккалатар-кибдаҳамЎзбекистонтермажамоааъзоларичиқишқилдилар

Каттақийинчиликларбилан 2-таймдатошкентликларҳалқилувчиголниурдиларва 2:1 ҳисобибиланғалабақозондилар.


1928 йилМосквадабўлибўтган халқаро спартакиададақатнашишЎзбекистонфутболчилариучунниҳоятдажиддийимтиҳонбўлди.
Футболбўйичаспартакиадабиринчилигиучун 22 жамоакураш олибборди, уларқаторидаАнглия, Германия, Австралия, СҲвейцарияваФинляндиянингишчиклубларданибораттермажамоалариҳамбореди.
СҲвейцарияваЎзбекистонжамоаларинингучрашувифутболишқибозларидакаттақизиқишгасазоворбўлди. Ўзбекфутболчиларибуўйиндажамоавийўйин, чиройлива
чаққонкомбинацияларнамойишетдилар. Аммо асосийвақт 3:3 ҳисобибиланякунланганисабабли, голибнманиқлашучунқўшимча 30 дақиқақўшибберилди. Сўнгги 15 дақиқаичидаЎзбекистонфутболчиларишвейцарияликларқарши-лигини енга олдиларварақиб 8:4 ҳисоббиланЎзбекистонфутболчилариғалабақозондилар.
БмркундансўнгесақийинкечгаиўйиндаўзбекфутболчилариРоссияжамоасига 1:2 ҳисобидағалабанибойбердилар.
КейингийиллардаўртоқликўйинлариниўтказишучунЎзбекистонгаНорвегия, Германия, Финляндия, Москва, Ленинград, Украина, Кавказ ортимамлакатлариданкўплабкучлифутболжамоаларикелди.
Мисолучун, 1931 йил 4 октабрдабўлибўтгаиматчдаНорвегиятермажамоасигақаршиУзбекистонкасабауюш-маларитермажамоасичиқди. Норвегияликлартехиикалифутболнамойишетиб, 5:2 ҳисобидағолибчиқдилар. УчкундансўнгскандинавияликмеҳмонларгақаршиТошкент-нингбиринчитермажамоасимайдонгатушди. Ўзбекис-тонликларўйинниюқоритезликда олиббориб, 4:2 ҳисобидамуваффақиятгаеришдилар.
Норвегияликваўзбекистонликфутболчиларнингучинчиучрашуви 2:2 ҳисобидагидурангбиланякунланди.
1932 йилдаЎзбекистонганемисфутболчилариташрифбуюрдилар. Бужамоаишчиспортклубларинингенгяхшифутболчиларидантузилганбўлиб, уларданкўпчилигиГерманиячемпионатииштирокчилариеди. Ўзбекфутбол-чиларибубўлажакўйингақаттиқтайёргарликкўрдиларвабиринчиматчда 4:2 ҳисобидаги огарғалабаниқўлгакиритдилар.
БиринчиучрашувдансўнгнемисжамоасисардориЛоршундайдеганеди: «Тошкентликларжипслашганжамоабўла олишдекажойиб хусусиятгаегавауларбизҳечнарсабилантаққослай олмайдиганюқоритезлиқдаўйнадилар. ЙУқоридаражалижамоабўлишучунЎзбекмстонфутболчиларидабарчаимкониятлармавжуддир».
Такрорийучрашувданемисфутболчиларибир озустунроқкелиб, юқоридаражадагитактиктайёргарликнинамойишетдиларва 3:1 ҳисобибиланғолиббўлдилар.
Норвегиялик, немис, финфутболчиларибиланўтка-зилганўйинларЎзбекистондагиилк халқаро ўйинлареди. Улартехникватактиктайёргарликборасидатажрибаалмашишга, ўйиннингянги-янгисистемалармбилантани-шишгаёрдамберди.
1934 йилЎзбекистонпойтахтидамлкЎрта Осиёспартакиадасининг очилишишарафигабағишлаб 36 мингнафаржисмонийтарбияихлосмандларинамойишибўлибўтди. БунамойишЎрта Осиёреспубликаларидажисмонийтарбияҳаракатиўсишинингёрқиннамунасиеди.
Футболбўйичамусобақаларбирпайтнингўзидаучстадиондабўлибўтди, уларданенгйиригиспартакиада очилишиарафасидақурилган 10 мингўринли «Спартак» стадиониеди. БуЎрта Осиёреспубликалари орасидафутболбиринчилигиучун олибборилаётганилкўйинлареди. ЎзбекистонфутболчилариўзрақибларибўлмишТурк-манистонни 3:1, Тожикистонни 5:0, Қирғизистонни 10:1 ҳисо-бибиландоғдақолдириб, муваффақиятличиқишқилдилар.
1934 йилфутболжамоаларинингкелгусидагиўсишлариучунмуҳимйилбўлди. БиргинаТошкентдакасабауюш-маларибиринчилигида 50 тажамоақатнашди.
30-чийилларнингбошидаболаларваўсмирларфутболигаянадакўпроқеътиборберилабошлади. 1935 йилТошкентдаўсмирларўртасидафутболбўйичаЎзбекистонбиринчилигинмнгилктанловибўлибўтди. БутанловдаТошкент, Самарқанд, ФарғонаваАндижонтермажамоаларииштирокетди. Пойтахтликёшфутболчиларғалабақозондилар.
1936 йилреспубликашаҳарларидагифутболмавсуми-нингбаҳоргибилан очилишиаҳамиятгалойиқ. Тошкентдагимусобақанамойишида 324 футболчииштироқетди. Омма-вийфутболкейингиривожланишбосқичигаўтди. Умум-таълиммактаблари, техникумлар, олийўқувюртлариўзбирмнчиликўйинлариниўтқазар, мунтазамравишдакорхоналарнингичкимусобақалариташкилетилареди.
СҲаҳарфутболбўлими (секция) қароригабиноанТошкентдафутболгамхтисослашганбиринчиболаларваўсмирлармактаби очилди.
Бу ердакўпгинақобилиятлиёшфутболчиларўзмаҳоратларинимукаммаллаштираредилар. 1936 йилиЎзбекистонбиринчилигида 16 шаҳардантермажамоалариштирокетди. Буўйинларкаттақизиқишуйғотиб, кўплабтомошабинларнижалбқилди. СҲиддатлиўйинлардансўнг 1-ва 2- ўринларҚўқонҳамдаТошкенттермажамоалариганасибетди.
1937 йилданбошлабфутболмусобақалариасосидашаҳартермажамоаларинингматчўйинлариемас, балкиЎзбекистонКубогивабиринчилигиучуиклубжамоалармусобақалариўтказилабошлади. Ўшайилларданбуёнкўпгинагуруҳлар, биринчиликларвамусобақақатнаш-чилариалмашди, мусобақаўтказиштамойиллари, баҳолаштизимиўзгарди, аммо спортчилармаҳоратииингяигитактикйўналишларинианиқлайдиганчемпионликунвониучункурашўзгармайқолаверди.
1937 йилфутболмавсуминингаҳамиятлиҳодисаси -собиқИттифоқчемпионатиеди: 56 жамоаўртасидагигуруҳлардаўйналди. ЎзбекистоншаъниниТошкентнингдинамочилариҳимояқилдилар. Уларфутболбўйичамамлакатчемпионатидаиштирокетганбиринчиўзбекистонликжамоаедилар.
Ўзўйинларибилантошкентликларсиналганчармтўпусталаригамуносибрақиббўла олишлариниисботладилар. Улар Европанинг «Спартак» жамоасини 5:0, Бакунинг «Нефтчи»сини 3:2, Днепропетровскнинг «Стал» жамоасини 2:1, Горкийнинг «Торпедо» жамоасини 1:0 ҳисобибиланютиб, ўзмайдонларидачиройлиўйинларўтказдилар. Москвада «КриляСоветов» жамоасибилан 2:2, Ленинградда «Авангард» билан 1:1 ҳисобидаякунлангандурустгинаўйинкўрсатдилар.
Аммо тажриба етишмаслигисабабюқориўринларниегаллай олмадилар, натижадаборйўғи 8-ўрингаеришдилар (4 тағалаба, 3 тадуранг, 4 тамағлубият).
СобиқИттифоқнинг етакчиспортжамиятибўлган «Спартак» КСЖМарказийКенгашибиринчилигидамуваф-фақиятличиқишқилди. Саратовдагидастлабкиўйинлардауларўзклубдошларини 11:1 ҳисобидатоммаънодатор-моретдилар, сўнгесаҚозоннинг «Спартак» жамоасиустиданғалабақозондилар. БуғалабалартошкентликларгяИвановодаўтказиладиганфиналўйинларидақатнашишҳуқуқиниберди. Унда Харков, Краснодар, ТошкентваИваново спортчилариқатнашдилар. Тошкентликларяхшиўйинкўрсатиб, учинчисовринлиўринниегалладилар (улар харковликларни 3:1 гаютиб, Краснодарбилан 1:1 ҳисобидадурангўйнадиларвамезбонларга 0:4 ҳисобидаўйиннибойбердилар).
СҲуйилнингўзидаТошкентдаўтказилган «Бешйўл» турнирида «Локомотмв» жамоасимуваффақиятличиқишқилди. БутурнирдаКуйбишев, Оренбург, Туркистоп -Сибир, АшхободваТошкенттемирйўлларижамоалариҳамиштирокетди. Барчарақибларни енгиб, тошкентликлар 1-ўринниегалладилар.
1939 собиқИттифоқКубогиучункўрашдаТошкентдинамочиларинингчиқишикаттамуваффақиятгасазоворбўлди. 28 августдаМосквадаги «Динамо» стадионидаўзбекфутболчиларичоракфиналдаБокунинг «Темп» жамоасигақаршитўпсурдилар. Ўйинжудаўткирвашиддатликурашдаутди. Тошкентдинамочилари 2:1 ҳисобидағалабақозониб, Кубокяримфиналмгайўл олдилар. БундауларРоссиянингенгкучлижамоалариданбўлган «Сталинец» (Зенит) биланучрашдиларва 3:0 ҳисобибиланютқаздилар. ФиналдаесаМоскванинг «Спартак» жамоасиленинграддиклардан 3:2 ҳисобидаустункелди.
1941 йилнингфутболмавсумигаТошкентдинамо-чиларижиддийтайёргарликкўргандилар. CҲемпионатўйинларитақвимигакўраулар Олма-Оталикклубларниқабулқилишларикеракеди. Аммо бутундунёучунфожеавийбўлган 1941 йилнинг 22 июнидаУлуғВатанурушибошланди, шунингдек, Ўзбекистонспортҳаётиҳамвақтинчатўхтатилди.
1942 йилдаЎзбекистонКубокучункурашдаТошкентданиккита, ФарғонаваСамарқандданбиттаданжамоаиштироқетди.
1943 йили Олма-Отадаурушдавринингқийиншароит-ларидаЎрта ОсиёмамлакатлариваҚозоғистонСпарта-киадасиўтказилди. Республикамизфутболчиларитехникфутболўйинининамойишетиб, Туркманистонжамоасини 9:0, Тожикистонни 3:0, Қирғзистонни 5:0 ҳисобибиланмағлубиятгаучратдилар. Ҳатто ўзларинингқозоқларбиланбўлганўйиндагимағлубиятигақарамай, 1-ўринниегаллай олдилар.
1950 йилнингбошидаЎзбекистонда «Пахтакор» спортжамиятиташкилетилди. ҲозиргачамустақилЎзбекистончемпионатидаварасмий халқаро мусобақалардамуваффа-қиятлиўйинларкўрсатибкелаётган, республикамизнингенгкучлижамоасибўлган «Пахтакор»нингтузилишиҳамшужамиятбиланбоғлиқ.
1960 йилдан 1991 йилгача (танаффусларбилан) «Пахтакор» собиқИттифоқнинг олийлигасидаиштирокетибкелди. Буислоҳотларватубўзгаришлардаврибўлганеди. Кичикгуруҳ (подгруппа)лардагисаралашўйинлариданкейингиначемпионатгайўл олинарди. ОлийлигагачиқишучуитайёрланадиганжамоаТошкентниигиккижамоасиасосидатузилганбўлиб, булар «Пахтакор» ва «Меҳнатзаҳиралари» («Трудовме резервм») клублариеди.«Пахта-кор»нингбарчакўзгакўринарлимуваффақиятлариунингкучлиларгуруҳидагичиқишларибиланбоғлиқ. Йигирмайилтанаффусбиланиккибора 1962 ва 1982 йиллардаПахтакор олийлигадафахрли 6-чиўрингасазоворбўлган. 1968 йилдафиналгачиқиб, ундаМоскванинг «Торпедо» жамоасига 0:1 ҳисобидағалабанибойбериши «Пахтакор»нингИттифоқКубогиўйинларидагиенгйирикмуваф-фақиятиеди.
1965 йилчемпионатинатижаларигакўраМоскважамоаларибиланўтказилганучрашувлардагиенгяхшикўрсаткичлариучунпахтакорчилар «Москва оқшоми» газетасинингмахсуссовринибилантақдирландилар (тошкентликлар «Динамо»ни 2:0, «ТССКА»ни 2:0, Спартакни 1:0 ва «Локомотив»ни 2:0 ҳисобидамағлубетгандилар). СобиқИттифоқчемпионатларидақатнашишйилларимобайнида «Пахтакор» учжамоавийсовринниқўлгакиритди: «Ғалабагаишонч» (1971), «Грозаавторитетов» ҳамда «Адолатлиўйин» )учунсоврин (1983).
Иккимаротаба «Пахтакор» футболчилари олийлигачемпионатинингенгяхшиҳужумчиларидебтан олинган. 1968 йилБ.АбдураимовТбилиси «Динамо»сиўйинчисибиланбирга (22 тадангол) ва 1982 йилдаА.ЙАкубик (23 тагол).
СобиқИттифоқнингилктермажамоасиучун 5 тапахтакорчиўйнареди: В.Федоров, ЙУ.Пшеничников, Г.Крас-ницкий, М.Ан, А.Пятницкий. Турлийиллардаенгяхши 33 футболчиқаторидаЙУ.Пшеничников (1966, 1967), М.Ан (1974, 1978), Б.Абдураимов, В.Хадзипанагис (1974), А.ЙАкубик (1982) ваА.Пятницкий (1991) номларибореди.
ЎшайиллардаЎзбекистонфутболишқибозларидакаттақизиқишуйғотганўйинларсирасига 1964 йилпахтакорчиларнинг «Пирасикаба» (Бразилия) ҳамда (1:0), Уругвайнинг 25 каррачемпиони «Насонал» (Монтевидео) жамоаларибиланучрашувларкиради. Уругвайликларнингҳарчандуринишларивақаршиликлармгақарамасдан «Пахтакор» 2:1 ҳисобидағалабақозонди.
17 нафаристеъдодлифутболчинингҳаётини олибкетган 1979 йилгимапгумавиаҳалокатдансўнг 1980 йилдаПахтакорянгитаркибдасобиқИттифоқчемпионатининг олийлигасигайўл олди. У ердаТбилисидинамочиларини 3:0, Донецкнинг «СҲахтёр»мни 2:1 ҳисобидамағлубетдм, Киевнинг «Динамо»сибиландурангўйнадива «Грозаавторитетов» соврининиқўлгакиритди.
60-90йилларнингпахтакорчилариУзбекистонфутболинингривожланишидаёрқинизқолдирганлар.
Будаврмобайнида «Пахтакор»нисобиқИттифоқчемпионатидагичиқишларгатайёрлашдаМ.ЙАкушин, Б.Ар-кадев, Г.Качалин, В.Соловев, Б. Абдураимов, Х.Рахма-туллаевкабимураббийларнингҳиссасибеқиёсдир. РеспубликатермажамоалариваюқорималакалижамоаларучунзаҳиратайёрлашдаГ.Сорвин, Х.Мухитдинов, А.Мошеевкабиустозмураббийларнингмеҳнатмулканбўлган.
Худдишуйиллардабирқатормалакалиҳакамлар етишмбчиққаниниайтибўтишжоизки, уларқаторидаВ.Долженков/Б.Баклунов, Ф.Султоноввабошқаларбор.
МураббийкадрлартайёрлашбўйичаЎзбекистонДавлатжисмонийтарбияинститутинингўзбекфутболигақўшганҳиссасиўтамуҳимдир. институт 1955 йилда очилганбўлиб, упайтдафутболмутахассислигиспортўйинларикафедраситаркибигакирареди, бироқ 1966 йилдаумустақилкафедрасифатидаажралибчиқди. Ўзфаолиятимобайнидабукафедрафутболбўйичамураббийкадрлартайёрлашўчоғигаайланди. Натижадакўпгинабитирувчиларчмураббийликишидамаълуммуваффақиятларгаеришиб, Ўзбекистонда хизматкўрсатганмураббггаунвонигасазоворбўлдилар. БуларБ.Абдураимов, В.Тихоноввабошқалардир. Айнипайтдафутболкафедрасинингкўпчиликбитируи-чилариЎзбекистоннингтурливилоятларивачетеллардаишлабкелмоқда.
1992 йилмустақилЎзбекистонРеспубликасинингилкчемпионатийилиеди. Мамлакатимизфутболитарихидаянгисаҳифа очилди. Бучемпионатнинг олийлигасида 17 ;. а, биринчмлигасида 18 та, иккинчилигасидаеса 42 тажамоаиштирокетди. Ўзбекистончемпиониунвониучункечганшиддатликурашда «Пахтакор»гаасосанФарғонаводийси-нинг «Нефтчи», шунингдек, «Сўғдиёна» (Жиззах) ва «Нураф-шон» (Бухоро) жамоаларикучлиқаршиликкўрсатдилар.
1994 йил 7 июндаЎзбекистонФутболфедерацияси «ФИФА»га, шуйилнингдекабр ойидаеса ОсиёФутболконфедерациясигаазо бўлди.
ЎзбекистонРеспубликасиВазирларМаҳкамасииииг 1993 йил 18 мартдаги «ЎзбекистонРеспубликасидафутболниянадаривожлантиришчора-тадбирларитўғрисида»гифар-монинингмамлакатимиздафутболниривожлантиришдагиаҳамиятижудакаттадир.
1994 йилдаилкборёшмустақилреспубликаелчилариЯпониядаутказилаётган 12 Осиёуйинларида - Осиёминтақасидагийирикспортфорумидатаништирилдилар.
ОлтинмедалсовриндорлариномиучункурашдаўзбекфутболчилариСаудияАрабистонм (4:1), Малайзия (5:0), Гонконг (1:0) ваТаиланд (5:4) термажамоалариустиданғалабақозондилар. CҲоракфиналдаТуркманистонтермажамоасини 3:0 ҳисобида, яримфиналдагишиддатливаўтамураккабўйиндаЖанубийКореянингкучлижамоасини 1:0 ҳисобидамағлубетдилар. Ба, ниҳоят, финалда Хитойтермажамоасини 4:2 ҳисобмбилан енгдилар. Бужамоамураб-бийларидоцентР.АкрамовваспортустасиБ.Абдураимовлареди. Асосийтаркибнинг 7 нафарўйинчисиЎзДЖТИталабаларибўлганиниайтибўтишжоиздир.
СҲуйилнингўзида ОсиёчемпионлариКубогидаилкборқатнашганФарғонанинг «Нефтчи» клубифутболчилариучинчисовринлиўринниегалладилар.
ЎзбекистонРеспубликасиВазирларМаҳкамасининг 1996 йил 17 январдаги «Ўзбекистондафутболниривожлан-тириштамойиллариваташкиллаштиришасосларинитубдантакомиллаштиришчора-тадбирларитўғрисида»гифармониЎзбекистондафутболнингкейингиривожиучункаттааҳамияткасбетди. Буфармондакелгусифутболниклубларасосидаривожлантиришва 1996-1997 йиллардавилоятмарказларидафутболбўйичаўсмирлармактаб-интернатлари очилишикўрсатилганеди.
1992 йилдан 2005 йилгачабўлганвақтичидаТош-кентнинг «Пахтакор» ваФарғонанинг «Нефтчи» клубларичемпионат етакчиларибўлибкелди. ПахтакорчиларбешмаротабаЎзбекистончемпионибўлганлар (1992, 1998, 2002, 2003, 2004) ва 6 маротабамамлакатКубогисовриндорлариқаториданжой одганлар (1993, 1997, 2001, 2002, 2003, 2004). «Нефтчи» ҳамбешкаррареспубликачемпиони (1992-1995, 2001) ва 2 карраЎзбекистонКубогисоҳиби (1994, 1996) бўлган.
Ўзбекистончемпиониунвонигаяна «Навбаҳор» (1996), МҲСК (1997) ва «Дўстлик» клублариеришганлар. СҲунингдек, 1997, 1995, 1998 йилларда «Навбаҳор» ва 2000 йилда «Дўстлик» жамоасиЎзбекистонКубогиниқўлгакиритганлар. 2002 йилги Осиё CҲемпионлариКубогиучункурашдаҚаршининг «Насаф» жамоасииштирокетади. Саралашбосқичларида 5 ғалабаниқўлгакмритиб, яримфиналгачиқдилар. Аммо бронзамедалиучункечганбуўйиндақаршиликлар «Истиқлол» (Ерон) жамоасига 2:5 ҳисобидағалабанибойбериб, 4-ўринниегаллайдилар.
2003 йилдаТошкентдабўлибўтганчемпионларлигасичоракфиналмдапахтакорчиларкаттаустунликбиданТуркманистоннииг «Нисса» жамоасини 3:0, Еропнинг «Пируза»сини 1:0 ваИроқнинг «Ал-Талиба» кабижамоа-ларини 3:0 ҳисобида енгдилар. ЙАримфиналдаиккиматчнатижаларигабиноанТаиланднинг «Бек-Теро Сосана» жамоасиустункелди.
2002-2003 йиллардаЎзбекистоннингёшлдртермажамоасифутболчиларикаттаютуқларгаеришдилар. ҚатардаТаиландтермажамоасини 4:0, Катарни 5:4 ҳисобида енгиб, сўнгЖанубийКореяга 0:2 ҳисобидағалабанибойбериб, футболчиларимизчоракфиналгайўл олдивауадаСурияАрабистонини 4:0 ҳисобидамаглубетдилар. ЙАримфиналдаўзбекфутболчилариЯпониятермажамоасибиланучрашдилар. СҲиддатливақизғинўтганўйиннмнгасосиквақти 1:1 ҳисоббиланякунланди. 11 метрлизарбаларйўллашдаяпонларбир озустунроқчиқиб, 4:2 ҳисобидағолиббўлдилар.
ТўртинчиўринниегаллаганЎзбекистонёшлартермажамоасидунёнингенгкучли 16 жамоасиқаторидамайдонгачиқишимкониятиниқўлгакиритди.
Жаҳончемпионати 2003 йилнингдекабр ойидаБААдабўлибўтди. Ўзбекистонфутболчиларичиройливабаҳамжиҳатўйинкўрсатдилар, лекин 1/8 финалгачиқа олмадилар. Бироқ, мутахассисларваишқибозларЎзбекистонтермажамоасиўйининиюқорибаҳоладилар. Учўйиндавомидауларўзтенгдошларибиланкураш олиббордилар, лекинМалижамоасига (Африкачемпиони) 2:3, Аргентинатермасига (айнипайтдажаҳончемпиони) 1:2, Испаниятермажамоасига (Европачемпиони) 0:1 ҳисобибиланғалабанмбойбердилар.
Москвадафутболнингпайдо бўлиши «футболчиларнингСоколникитўгараги» биланбоғлиқдир. Уюшганфутболбу ердашутўгаракданбошланганеди. КўпўтмайМоскваяқинидагиёзлоқжойБиковода, кейинянабошқажойлардафутболўйин-лариўйналадиганбўлибқолди. Москвафутболлигаситузилган 1909 йилМосквафутболитараққиётидаҳалқилувчийилбўлди.
Футболкомандалариваклубларинингкўпайиширусфутболитарихинииг 1900—1910 йиллар оралиғидагидаврга хос хусусият-дир. СҲупайтгакелибПетербургда «СпортчиларнингНарватўга-раги», «Коломяти»., Москвада «Унион», «Новогиреево», «Замос-кворече спортклуби» вабошқакўпгинаклубларпайдо бўлди. Россияжанубидаги Харков, Одесса, Киеввабошқашаҳарлардакоманда (ваклубларсоникўпаяди, Мамлакатнингталайгинаша-ҳарларидафутболклублариПетербургваМоскваданнамуна олиб, футболлигаларигауюшадилар.
1911 йилдаБутунроссияфутболиттифоқиташкилтопади. Бирйилўтар-ўтмасунингсоставигаПетербург, Москва, Киев, Одесса, Харков, Тверъ, СевастополваНиколаевшаҳарларинингфутболлигалариқўшилди. 1912 йил охиригакелиб 52 клуб, янабирйил-данкейинеса 138 клубшуиттифоққабирлашди. 1912 йилиРос-еия Халқаро футболфедерациясигааъзо бўлибкиради.
ПетербургваМосквакомандаларинингучрашувларирусфут-болтарихидаалоҳидаўринтутади. Бушаҳарлартермакоман-даларинингбиринчиўйини 1907 йилиўтганбўлйб, 2:0 ҳисобидаПетербургкомандасинингғалабасибилантугайди. Бунданкейинҳамто 1917 йилга-қадаркўпматчлардаПетербургкомандасиғолибчнқибкелган.
1912—1914 йилларда «Унитас», «Коломняги», «Нарва», «Спорт» (Петербург), «Спортклуби—Орехово», «Соколникиспортклуби», «Новогиреево», «Мамонтовка» (Москва), Харков, Одесса, ТверваҚиевнингайримклублариРоссиядагиенгкучлифутболклуб-лариданҳисобланареди.
CҲорҳукуматикенг халқ оммаси орасидаспорт, шужумла-дан, футболнингривожтопишигаунчаликяхшиғамхўрликқил-маседи. Футболлигаларифутболкомандаларигаишчиёшларкирибқолишиданқўрқиб, аъзоликбадалинижудақимматқилибқўярдилар. Лёкин. 1905 йилреволуциясиданкейин, рускапиталист-лариҳамҒарбий Европабуржуазиясиданўрнак олиб, спортдан, биринчигалдафутболдан, и^шчиларниреволюционкурашданчал-ғитишвоситалариданбирисифатидафойдаланабошлайдилар. Кўпгинафабрикаегалариўзкорхоналаридаспортклубларитуза-дилар. CҲунончи, тўқимачиликсагюатидагийирикфабрикачибойМорозов 1910 йлли Орехово-Зуево фабрикасидагиишчнларфутболбиланшуғулланишиучунфутболмайдониқурибберади.
1912—1914 йиллариРоссиядагиВладивосток, Иркуцк, Омск, Қозон, Саратов, Самаравабошқашаҳарлардафутболкоманда-ларипайдо бўлади.
1912 йилРоссиябиринчилигиучунбиринчиборфутболмусо-бақалариўтказилади. ФиналдаМосквабиланПетербургфутбол-
чилариучрашадилар. Учрашувдағолибтомонаниқланмайқолади (2:2). Такрорўйин 4:1 ҳисобидаПетербургкомандасифойдасигаякунланади.
1910 йилиПраганинг «Коринтианс» клубиРоссиягакелади. СҲузайлрусфутболчиларидастлабкимарта халқаро майдонгачиқдилар. 1911 йилиМосквагаБерлин, клублариданиккитаси-нингъгермакомандаси, ПетербурггаесаАнглиянинг олимпиякомандасикелади. Увақтлардафутболтехникасива .тактикаси-нингнозиктомонларинибилмаганрусфутболчилариучрашув-лардачетзлликларгатузукроққаршиликкўрсата олмай, кўпин-чаютқазаверардилар.
1912 йилиРоссияфутболчилари Олимпиадаўйинларидаишти-рокетадилар. Бироқрусфутболчилари Олимпиадаганиҳоятдаёмонтайёргарликкўрганедилар. Петербургликвамосквалик 18 ўйинчидантузилганкомандаРоссияданжўнабкетиш олдиданбиронтатренировкаўтказмаган, кўпўйинчиларҳатто бир-бирла-ринингуслубларинибилмашамедилар. НатижадаРоссияфутбол-чиларибиринчиматчдаёқфинларгаютқазибқўядилар (1:2). УшайилнингкузидаРоссиятермакомандасиВенгриягаютқаза-ди (0:12).
CҲетелъкомандаларибиланўйинлардақаттиқмағлубиятгаучралганбўлишигақарамай, буучрашувларрусфутболчилари-нингўйиндаражасиўсишигаёрдамберди. Русфутболчилариўшавақтдакўцроқтакомилтопганўйинтехникасиъватактикасибилантанишдилар. Буесаўзнавбатидакейинги халқаро учра-шувларнатижасигатаъсиретди, албатта. Масалан, 1913 йилиРоссиягакелганНорвегияфутболкомандасиМоскватермако-мандаснгаютқазиб (0:3),. Россиятермакомандасибиландуранг. (1:1) қила олди, холос. «Спорт» рускомандасиБудапешттермакомандасинимағлубқила олди (3:2),« Россиятермакомакдаси-нингШвецйяваНорвегиякомандаларибилан 1913 йилгиучра-шувларидур.анг (2:2 ва 1:1) натижабилантугайдил

Download 1.17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   156




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling